Encyclopedie: Paranormale geneeswijze

Beoefenaars van deze methode heten ook wel magnetiseurs, strijkers of handopleggers. Vele *paragnosten beoefenen deze geneeswijze. Als deze strijkers al diagnoses stellen, dan doen zij dat door middel van zogenaamde buitenzintuiglijke waarneming, het zien of voelen van *aura’s, *kirlianfotografie, *pendelen, en dergelijke.

De therapie zelf bestaat erin dat de therapeut de handen op of vlak bij de plek legt waar hij of zij denkt dat het probleem zit. Soms zal de behandelaar strijkbewegingen maken zonder de klant aan te raken, en daarbij telkens de handen afschudden. Ook wordt wel op afstand behandeld, waarbij de genezer sterk aan de zieke denkt.

Varianten van de paranormale geneeswijze zijn onder andere *Therapeutic Touch en reiki. Deze verschillen eigenlijk alleen in de verhalen die eromheen verteld worden. Zo zou bij magnetiseren magnetische kracht ingestraald worden, bij Therapeutic Touch wordt liefde overgebracht, en bij reiki gaat het om levensenergie. Ook is de opvatting van de beoefenaren van reiki en Therapeutic Touch dat iedereen deze techniek kan leren, terwijl de klassieke magnetiseurs menen dat het om een gave gaat.

In Nederland plaatste Thorbeckes wet op de uitoefening van de geneeskunst (1865) de magnetiseurs buiten de wet. Gerard *Croiset richtte in 1960 de NWP op (de afkorting staat thans voor Nederlandse Werkgroep van Praktizijns, en er zijn ook beoefenaars van de *natuurgeneeskunde lid van); in 1960 ontstond ook de NFPN en in 1966 de NVGN. Sommige paranormale genezers nemen alleen patiënten aan die eerst een arts hebben geraadpleegd, en sommige beroepsorganisaties verlangen dit ook van hun leden. Paranormale genezers weten meestal maar weinig van geneeskunde, in tegenstelling tot andere beoefenaars van *alternatieve geneeskunde, die in grote meerderheid een of andere vorm van medische training hebben gehad.

Paranormale genezers behandelen voornamelijk pijnklachten, reumatoïde artritis, *psychosomatische aandoeningen en in het algemeen wat zij noemen chronische en medisch onbehandelbare aandoeningen. Begin jaren ’90 waren er bijna 700 georganiseerde paranormale genezers in Nederland, en wellicht nog eens zoveel ongeorganiseerden, terwijl ongeveer één procent van de Nederlandse bevolking van hun diensten gebruikmaakt.

Twee derde van de magnetiseurspatiënten voelt zich beter door de behandeling. Dit lijkt te komen doordat de stress minder wordt. Het gaat er vooral om dat de patiënt dénkt dat hij of zij behandeld wordt; of behandeling ook echt plaatsvindt is niet van aantoonbaar belang. Bij proeven blijkt dat vaak verbetering optreedt als de patiënt de suggestie krijgt dat hij of zij behandeld wordt, terwijl er geen behandeling plaatsvindt. In de omgekeerde situatie (buiten medeweten van de patiënt is de genezer actief) gebeurt er niets bijzonders.

Bij zulke proeven kan men de ‘effecten’ op twee verschillende manieren proberen vast te stellen. Bij de ene manier kijkt men naar objectieve maatstaven zoals daling van hoge bloeddruk of verbetering van de longfunctie. Bij de andere, subjectieve, manier legt men de patiënt vragen voor van het type ‘hoe voelt u zich nu?’. Als beide manieren worden gebruikt, blijkt telkens weer dat de objectieve effecten gering zijn in vergelijking met de subjectieve. Het ligt dus voor de hand te denken dat de objectieve verbeteringen een neveneffect zijn van de subjectieve. Met andere woorden, de paranormale genezers brengen een *placebo-effect teweeg.

Tijdens behandeling door strijkers krijgt de patiënt soms een warm of tintelend gevoel. Dit wordt door de strijker opgevat als een teken dat ‘energie’ wordt overgebracht. Objectieve veranderingen in huidtemperatuur zijn inderdaad waargenomen. De eenvoudigste verklaring is dat de doorbloeding van de huid ter plaatse iets beter wordt en dat het dus om een soort blozen gaat. Het tintelende gevoel is wellicht analoog aan kippevel. Verder is bekend dat aanrakingen (door arts, kapper, vriend of strijker) kalmerend werken.

Literatuur
Attevelt, J.T.M., Research into paranormal healing (proefschrift). Utrecht, 1988.
Noordwijk, J. van, ‘Nieuwe kleren voor de genezer’, Skepter 1997, vol. 10 (4), p. 26-30.
Millar, B., ‘Attevelts ”Research into paranormal healing”’, Skepter 1988, vol. 1 (3), p. 2-7.
Schouten, S.A., ‘Psychic healing and complementary medicine’, European Journal of Parapsychology 1992-1993, vol. 9, p. 35-91.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).