Zorginstanties als CVZ en IGZ pakken chiropractoren niet aan

In Bilthoven moet iemand hebben zitten slapen. In de lijst van zorgverleners die de website noemt, staan namen en adressen/telefoonnummers van 189 chiropractoren, alternatieve genezers die technieken toepassen waarvoor geen wetenschappelijke onderbouwing is. Toch noemt de website, die helpt bij het maken van keuzes in de zorg, zichzelf betrouwbaar.

Het RIVM maakt de website in opdracht van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Op de site lezen we dat `de meeste klachten die een chiropractor behandelt rug, schouders en nek betreffen. Ook mensen met hoofdpijn, migraine, aangezichtspijn en tintelingen of gevoelloosheid in armen en benen melden zich bij een chiropractor. Huilbaby’s en klachten als bedplassen bij kinderen kunnen in veel gevallen met succes door een chiropractor worden behandeld’, zo juicht de site.

Er zit blijkbaar een gelovige bij het RIVM die de tekst, die werd aangeleverd door het Facilitair Bedrijf Chiropractie (FBC) van de Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA), kritiekloos heeft overgetikt. Zo lezen we op de site kiesBeter.nl dat `pijn en stijfheid door bijvoorbeeld artrose (slijtage) sterk kunnen verminderen met een chiropractische behandeling`. Er is daar geen wetenschappelijke onderbouwing voor; bovendien kleven er allerlei risico’s aan als verlammingsverschijnselen.

Overigens moet er ergens in de burelen van het RIVM ook enige twijfel gerezen zijn over al die chiropractofilie, want het instituut doet in een slotzinnetje nog snel een waarschuwing uitgaan naar het fenomeen chiropractie. `Let op: er is geen wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van chiropractie’, aldus kiesBeter.nl.

In het julinummer van het blad Huisarts & Wetenschap (H&W) onderbouwen Catherine de Jong en Rien Vermeulen, bestuursleden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK), dit zinnetje. `Een chiropractor diagnosticeert door palpatie (voelen met de handen) subluxaties van de wervelkolom (instabiliteit) die een ongunstige invloed zouden hebben op het zenuwstelsel’, schrijven ze. ‘Opheffing van subluxaties verbetert de gezondheid, zo menen chiropractoren. Voor deze theorie achter chiropractie bestaat echter geen ondersteuning. Met de huidige kennis van de neurofysiologie is niet te begrijpen hoe subluxaties de veronderstelde veranderingen in het zenuwstelsel zouden teweegbrengen’, schrijven De Jong en Vermeulen.

Opdrachtgever CVZ stelt, als antwoord op een vraag van Catherine de Jong, voorzitter van de VtdK, over het vermelden van chiropractoren op de website, dat `de herkomst van de beroepsgroep chiropractors voortvloeit uit de oorspronkelijke taak van kiesBeter.nl om consumenten zo breed mogelijk te informeren over ziekte, zorg en gezondheid’, schrijft het CVZ. ‘Inmiddels bestaan hier andere gedachten over. Nu het CVZ en de website in 2014 over gaan naar Zorginstituut Nederland krijgt de opvolger van de site de taak om te laten zien wat kwalitatief goede zorg is, en waar deze zorg te vinden is. Vanaf januari 2014 zal de keuzeondersteunende website van Zorginstituut Nederland alleen nog informatie presenteren over kwaliteit van zorgaanbieders die zorg verlenen voor aandoeningen en zorgvragen waarvan een kwaliteitsstandaard is opgenomen in het kwaliteitsregister.’

Wat deze prachtige maar nietszeggende zinnen precies betekenen en hoe ze in de toekomst gestalte krijgen, legt Arnold Moerkamp, voorzitter van de Raad van Bestuur van het CVZ, niet uit in zijn brief aan de VtdK.

Overigens maakt de vergelijkbare website, een initiatief van de patiëntenvereniging NPCF en uitgeverij BohnStafleuVanLoghum, het nog bonter. De website kent weliswaar geen chiropractoren, maar op de lijst met zorgaanbieders staan wel enkele topkwakzalvers – en (voor enige tijd) uit het BIG-register geschrapte artsen – zoals Maria Sickesz en Robert Trossel, met adres en telefoonnummer. De manueel-therapeut Sickesz staat op de lijst van kwakzalvers die de VtdK in 2000 opstelde en terecht, zo oordeelde het gerechtshof in Den Haag begin april dit jaar. Chelatie-arts Trossel werd eind maart dit jaar uit het BIG-register geschrapt. 

Ook de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) spreekt zich niet helder uit over het kwakkarakter van chiropractie. De VtdK heeft de IGZ half april vragen gesteld over deze behandelwijze. Het antwoord van de IGZ is afhoudend en aan de superveilige kant geformuleerd.

Een citaat uit de IGZ-brief:

IGZ: ‘Ook de inspectie ziet chiropractie als een alternatieve behandelwijze waarbinnen weinig tot geen richtlijnen zijn vastgesteld op basis van wetenschappelijk onderzoek. Het staat eenieder vrij in Nederland alternatieve zorg uit te oefenen, zolang de patiëntveiligheid niet aantoonbaar in gevaar komt. Als inspectie kunnen we wettelijk gezien (art. 96 wet BIG) dan ook alleen actief toezicht houden op alternatieven wanneer er (een aanmerkelijke kans op) schade is bij één of meerdere patiënten of wanneer (er een sterk vermoeden bestaat dat) de patiënt wordt afgehouden van de reguliere zorg.’

Een andere vraag van de VtdK ging over titelfraude. Veel chiropractoren maken zich schuldig aan titelfraude, schrijft VtdK-voorzitter Catherine de Jong in haar brief aan de IGZ. ‘In de Verenigde Staten en in Engeland zetten zij DC (Doctor of Chiropratic) achter hun naam. In Nederland kennen we deze vorm van titelaanduiding niet. Er zijn chiropractors die hier, in Nederland aangekomen, dr. vóór hun naam zetten. Dr. is een beschermde titel voor artsen en andere academici die gepromoveerd zijn. Chiropractors zijn echter geen arts en niet gepromoveerd. Sommige chiropractors noemen zichzelf neurologist, neuroloog, neurologisch specialist of functioneel neuroloog. Mag dit zo maar?’

IGZ antwoordt: ‘Het is verboden een titel te voeren waar je niet toe gerechtigd bent (dat wil zeggen niet voor staat ingeschreven in het BIG-register) of een daarop gelijknamige benaming. Neuroloog is net als dokter een wettelijk beschermde beroepstitel (art. 3 wet BIG). De overige benamingen die u noemt zijn gelijknamig en kunnen misleidend zijn voor een patiënt. Specifieke omstandigheden en context moeten daarin altijd meegewogen worden. Dr. geeft aan dat je gepromoveerd bent. Is dit niet het geval dan is het gebruik strafbaar en kan dr. als misleidend voor een patiënt worden gezien. De inspectie houdt toezicht op het ongeoorloofd gebruik van titels.’

Ook hier opnieuw verbazing. Begin februari oordeelde de rechtbank in Assen dat chiropractor Servando Molina schuldig is aan titelmisbruik, hij mag de titel dr. niet gebruiken. De rechter gaf hem een voorwaardelijke boete van 1500 euro, met een proeftijd van twee jaar. De klacht tegen dit titelmisbruik was ingediend door de VtdK, niet door de IGZ.