Toverdrank
In een Nederlandse kliniek in Malawi worden aidspatiënten behandeld met ingestraald water. De kliniek krijgt overheidssubsidie, staat geregistreerd als goed doel, en de oprichtster kreeg een koninklijke onderscheiding. Hoe kon dát gebeuren?
Volledige tekst van een artikel dat verscheen in HP/De Tijd 14 november 2008, week 46
(zie ook elders voor commentaar) Peter Chappell is een bijzondere man. Een héle bijzondere man. Het is misschien nog niet wereldwijd bekend, ook niet bij het Nobelcomité dat écht niet om hem heen kan, maar de Britse homeopaat heeft een middel tegen hiv/aids ontwikkeld. Geen complex medicijn waar een leger farmaceuten met vereende krachten jaren aan heeft gewerkt. Peter Chappell doet het met water. Niet met zomaar kraanwater natuurlijk: via een geheim procedé is er informatie in het water ingeprent met hetzelfde patroon als de natuurlijke immuunreactie op de ziekte. Zo wordt die weerstand versterkt. PC1 heet het drankje – we kunnen wel raden waar die letters voor staan. Voor gebruik moet de fles vijf keer zachtjes tegen de tafelrand worden getikt, daarna moet een theelepeltje PC1 onder de tong worden aangebracht. En dat drie maanden lang. Maar dan zijn ook alle nare symptomen van een hiv-infectie verdwenen. Daar kan geen reguliere virusremmer tegenop.
En er is nog meer. Peter Chappell heeft ook remedies tegen bijna alle andere denkbare kwalen: de ziekte van alzheimer, malaria, vogelgriep, noem het maar op. En trouwens ook tegen kaalheid, jetlag, tandbederf, oorlogstrauma’s en pornoverslaving. Om maar een kleine greep te doen uit het aanbod. Op een van zijn websites kun je ook een vijf kwartier durende filmopname van een brandende kaars downloaden, voor dertig euro. Door daarnaar te kijken, word je je meer bewust van je innerlijke zelf. De Britse Faculty of Homeopathy heeft nadrukkelijk afstand genomen van de producten van Chappell, er bovendien fijntjes op wijzend dat het hier niet om homeopathie gaat. Zelfs voor alternatieve genezers zijn de PC-middelen een brug te ver. Het is duidelijk: we zijn beland in de wondere wereld van de hardcore kwakzalverij.
Je zou denken: daar blijft iedereen met enig gezond verstand verre van. Laat staan dat bijvoorbeeld een echte kliniek met echte patiënten het ingestraalde water in de medicijnkast zet. Maar niets is minder waar. In Malawi, zo ontdekte HP/De Tijd, zijn de afgelopen jaren inmiddels duizenden hiv-geïnfecteerde patiënten ‘behandeld’ met de toverdrank van Peter Chappell, en wel in een kliniek die door Nederlanders wordt geleid. Een kliniek die subsidie ontvangt van het Nederlandse ministerie van Ontwikkelingssamenwerking. Die in Nederland officieel staat geregistreerd als goed doel. En waarvan de Nederlandse oprichtster en directrice een koninklijke onderscheiding ontving.
We verplaatsen ons naar de Nkamanga-vallei in noordwest-Malawi. Daar staat sinds 2001 het Eva Demaya Centrum. In het complex, dat oogt als een verzameling traditionele Afrikaanse hutten, wordt een mengeling van reguliere en homeopatische behandelingen aangeboden. Ook wordt er nadrukkelijk samengewerkt met traditionele genezers uit het land zelf. ‘De homeopaten bezoeken ernstig zieke mensen thuis’, meldt de website van het centrum. Er zijn inmiddels twintig vrijwilligers opgeleid in ‘eerste hulp met homeopathie’. De leiding is in handen van het echtpaar Jacqueline Kouwenhoven en John Fox. Er werken circa vijftig mensen. De thuisbasis is de in Kwintsheul gevestigde Stichting Eva Demaya, die voor de financiering zorgt.
Het is op zich al curieus dat een geneeswijze waarvan de effectiviteit nooit wetenschappelijk is aangetoond, vanuit het westen wordt ‘ingevoerd’ in een ontwikkelingsland. Homeopathie werkt op basis van een bijna eindeloze verdunningen, waardoor uiteindelijk vaak niet eens één molecuul van een mogelijkerwijs werkzame stof in een flesje zit. Het is een aloude discussie of je mensen de suggestie mag geven dat ze een werkzaam medicijn hebben gekocht, terwijl een positief effect nooit kan worden toegeschreven aan de inhoud van het flesje maar aan een placebo-effect. De meeste reguliere artsen vinden dat dat niet kan. Maar ze gedogen het: het kan ook gewoon niet veel kwaad wanneer iemand druppels van Dr. Vogel gebruikt bij een verkoudheid.
Maar in dit verhaal gaat het ook niet om een verkoudheid. Het gaat over levensbedreigende ziekten: hiv/aids, malaria, tuberculose. Het zijn aandoeningen die de reguliere geneeskunde in de meeste gevallen prima kan behandelen, maar in de Nederlandse kliniek in Malawi krijgt de homeopathie evengoed een kans. En Eva Demaya heeft zich nog dieper in het alternatieve moeras gewaagd toen zich in februari 2004 Peter Chappell meldde bij het centrum. Chappell bracht Chappell Healing Water mee, dat hij kort daarna zou omdopen in PC1. Geen homeopathie, maar iets uit eigen keuken.
Ongetwijfeld ging zijn komst gepaard met nogal wat mooie beloften, die we voor het gemak even overnemen van Chappells website: ‘PC1 heeft hetzelfde klinische effect als virusremmers en is veel makkelijker toe te dienen en te distribueren. […] PC1 kan voorafgaand aan virusremmers worden gebruikt om het leven te verlengen. […] Met PC1 verdwijnen de symptomen van aids binnen enkele weken, en het werkt drie jaar of langer. […] Het is een alternatief bij de afwezigheid van virusremmers of het kan de noodzaak om deze te gebruiken tot in het oneindige uitstellen.’ Ook in een interview op een homeopathische website toonde Chappell, van huis uit ingenieur en een van de oprichters van de Britse Society of Homeopaths, zich zelfverzekerd: ‘Na ongeveer honderd mensen met aids te hebben behandeld met PC1, merkte ik dat het altijd werkte, zonder uitzondering.’ En: ‘Er leven inmiddels een heleboel mensen die zonder PC1 niet meer hadden geleefd.’
Tegen zoveel lonkende perspectieven was het Eva Demaya Centrum niet bestand. Chappell bleef drie maanden werken in de kliniek. Zonder dat er nog enige objectieve onderbouwing was voor de werking van het middel, werd het op grote schaal voorgeschreven. In september 2004, vijf maanden na zijn vertrek, waren er volgens een nieuwsbrief van het centrum al ruim negenhonderd mensen met PC1 behandeld.
Desgevraagd bevestigt Ria Jongerius, secretaris van de Stichting Eva Demaya, dat het middel tot op de dag van vandaag volop wordt voorgeschreven. Hoe veel mensen het krijgen, weet ze niet. ‘Patiënten hebben de vrije keus of ze een virusremmer krijgen of PC1’, vertelt ze. ‘We zijn al blij als ze zich willen laten behandelen.’ Hetgeen op zijn minst suggereert dat beide middelen als gelijkwaardig worden beschouwd? ‘Daar ga ik niet over.’ Volgens de website van het centrum worden patiënten die reguliere virusremmers nodig hebben, verwezen naar het ziekenhuis – zestig kilometer verderop. Maar mensen halen natuurlijk liever in Eva Demaya een flesje PC1-water op, dan dat ze naar het ziekenhuis gaan voor een doos pillen. Op aids rust een taboe in Malawi, en dan is het volgens Jongerius makkelijker om een middel als PC1 te accepteren. Medewerkers van Eva Demaya bezoeken ook afgelegen dorpen om aidsvoorlichting te geven. Jongerius: ‘En dan vertellen we natuurlijk ook dat dit middel op het centrum te krijgen is.’ Dat PC1 en zijn uitvinder op zijn minst omstreden zijn, daar weet Jongerius niets van.
Ook homeopate Karen van Leer, die in Wijk bij Duurstede praktijk houdt en in 2002 de homeopathie introduceerde in het Eva Demaya Centrum, ziet de reguliere virusremmers en de PC1-drank als gelijkwaardig. ‘Iedereen begint altijd over evidence-based medicine. Ik zeg: kom maar kijken hoe de mensen opknappen. Vooral de kleine kindertjes. Als ik zie dat het werkt, prefereer ik de natuurlijke manier.’ Ze vertelt hoe PC1 ter plekke wordt gemaakt: het goedje wordt geleverd in de vorm van granules, een soort korrels waarvan er enkele in een fles met een halve liter water worden opgelost. Niet vergeten om vijf keer tegen de tafelrand te tikken voor gebruik, natuurlijk. En vijf seconden wachten met inslikken.
Is er inmiddels al enig onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van Peter Chappells middel? Dat ligt er maar aan wat je onderzoek noemt. Vijf maanden na het vertrek van de Brit uit Malawi gingen Harry van der Zee en Connie Hiwat, twee Nederlandse homeopaten, kijken in het Eva Demaya Centrum. Niet dat ze er helemaal neutraal in stonden, overigens: Van der Zee was al helemaal in de ban van Chappells werk. In 2003 bezocht hij in Egmond aan Zee een lezing over PC1, die hij ‘absoluut fascinerend’ vond. Het ging over een hiv-besmette patiënt die in een depressie was beland. De patiënt had het gevoel dat niemand van hem hield, maar na de behandeling met PC1 werd hij ‘overmand met een diep gevoel van liefde voor de hele mensheid’. Aldus Van der Zee in Homeopathic Links, een blad waarvan hij met Hiwat de hoofdredactie voert. Alle reden om zelf een kijkje te gaan nemen op de plek waar de wonderbaarlijke metamorfoses hadden plaatsgevonden.
Nee, echt wetenschappelijk was het onderzoek in Malawi niet. Dat schrijft Van der Zee ook zelf in zijn verslag. Wat je eigenlijk wil – en moet – doen, is onder streng gecontroleerde omstandigheden twee grote groepen patiënten met elkaar vergelijken. De ene groep gebruikt het middel, de andere niet. Maar Van der Zee en Hiwat gingen slechts informatie verzamelen, schrijven ze. Directeur Jacqueline Kouwenhoven van het Eva Demaya Centrum ontving hen met open armen. Ze had patiënten die PC1 gebruikten, uitgenodigd om te komen. ‘Om ze aan te moedigen bood ze aan hun transport te betalen, ze gaf ze een gratis nieuwe fles PC1 en een kleine financiële bonus.’ Een doodzonde natuurlijk voor een serieus onderzoek: alsof iemand nu nog een kwaad woord over het middel zou gaan zeggen. En natuurlijk kwamen alleen de patiënten opdagen die fysiek in staat waren om te komen – de meest gezonde dus.
Uiteindelijk vulden 54 van de 131 benaderde mensen een vragenlijst in over hun welbevinden. Dat was er flink op vooruit gegaan, zo werd duidelijk. Ze hadden meer eetlust, een hoger gewicht, minder pijn, een betere ademhaling en er werden zelfs minder gevallen van malaria geconstateerd onder de mensen die PC1 hadden gebruikt. Overigens waren vijfentwintig deelnemers daarmee alweer gestopt: zij werden gemaand de inname te hervatten. Wie symptoomvrij was, kreeg PC2 voorgeschreven. PC2? Jawel. Dat is een ‘vervolgbehandeling met de intentie om iemand compleet seronegatief te maken.’ Met andere woorden: geen middel om de symptomen van een hiv-besmetting weg te nemen, zoals PC1, maar een heus medicijn tegen aids. Het middel waarnaar de hele medische wereld al decennia op zoek is, werd in Malawi dus gewoon in flessen uitgedeeld. Maar, schrijft Van der Zee: ‘Het effect van PC2 is nog niet goed geëvalueerd.’ En inmiddels blijkt PC2 toch niet te werken. Dat is dan wel weer jammer.
Maar PC1 maakte al genoeg indruk op de bezoekende homeopaten. ‘Er was een moment’, aldus Van der Zee, ‘dat we meer vertrouwen hadden in het voorschrijven van PC1 aan mensen met aids dan in het geven van Calcarea [een homeopathisch middel – MT] aan een kind met een loopneus.’
Voor wie zich afvraagt waarom de aidsmiddelen van Peter Chappell alleen in ontwikkelingslanden worden voorgeschreven: volgens de maker werken ze op westerlingen veel minder goed. Hoe dat kan? In een interview zei Chappell: ‘Blanke mensen met aids reageren minder goed op PC1, omdat bij hen een heleboel andere zaken meespelen die vaak belangrijker zijn dan aids, in die zin dat ze het immuunsysteem meer aantasten dan het virus.’ Dat we dus vooral niet denken dat we het middel in het westen zou worden weggehoond. En dat we vooral niet denken dat het alleen in de binnenlanden van Afrika wordt voorgeschreven omdat de regelgeving daar minder streng is.
Het geloof van Harry van der Zee en Connie Hiwat bleef in elk geval ongebroken. Ze richtten samen met Chappell zelfs een stichting op, de Amma Healing Resonance Foundation (AHRF), gevestigd in het Groningse Haren. De stichting ondersteunt het gebruik van de PC-middelen; ook zijn de rechten van de producten er ondergebracht, want Peter Chappell doet het uiteraard niet voor het geld. Hij weigert overigens nog steeds om de rest van de wereld precies te laten weten hoe hij zijn middelen vervaardigt. Volgens een artikel van Van der Zee is dat om ze ’te beschermen tegen de materialistische wereldvisie die de geesten van de politieke en medische besluitvormers domineert, zelfs in de Afrikaanse landen waarover het gaat’.
Het is duidelijk dat de PC-makers en de medische stand in parallelle universums leven. In 2002 begon Chappell een artikel in Homeopathic Links zo: ‘Ik kwam in de verleiding om een wetenschappelijk artikel te schrijven, maar de waarheid is dat dit geheel in strijd is met mijn aard. En dus is dit geschreven als een menselijk verhaal met een aanzienlijke homeopatische inhoud.’ Zes jaar later is er nog niet meer dan anekdotisch bewijs voor de werkzaamheid van PC1. Dat is wel erg magertjes.
Desgevraagd ontraden enkele hulporganisaties het gebruik van alternatieve middelen in plaats van reguliere aidsremmers. ‘De enige medicatie die tot nu toe helpt bij het terugdringen van de virusload bij patiënten zijn de hiv-remmende medicijnen’, laat een woordvoerder van Cordaid weten. AMC-hoogleraar inwendige geneeskunde Joep Lange, een van ’s werelds grootste experts op het gebied van aidsbestrijding in Afrika, vindt de alternatieve middelen ‘grote flauwekul’. Het kan haast niet anders of ze weerhouden mensen ervan om adequate therapieën te krijgen, meent hij. Nieuwe generaties virusremmers vertonen minder bijwerkingen en hebben in elk geval een bewezen effect. Lange loopt regelmatig op tegen kwakzalvers die menen hét aidsmiddel te hebben gevonden. Serieus nader onderzoek zijn ze zelden waard. ‘Vaak is iets zo’n evidente onzin dat je je moet afvragen of je dáár je tijd en geld in wilt steken.’
Harry van der Zee, Chappells compagnon in Nederland, kan zich goed voorstellen dat de buitenwereld sceptisch staat tegenover zijn product. Maar ja, hij ziet met eigen ogen dat het werkt. ‘Ik kan mijn eigen waarnemingen niet ontkennen’, zegt hij. Dat mensen hem een kwakzalver zouden kunnen noemen, dat doet hem niets. ‘Daar hou ik me niet mee bezig. Ik ben druk met de patiënten. Vergeet u niet dat het hier om mensenlevens gaat?’ En die Peter Chappell, ‘dat is echt geen onnozele jongen die wat heeft zitten peuteren’. Voor het geld doet hij het niet, want anderhalve gram PC1-granules kost vijf euro, en daarmee kun je achttien patienten drie maanden lang behandelen.
Op verschillende plekken in Afrika, vertelt Van der Zee, heeft Chappell flessen met oertinctuur achtergelaten: zeg maar de grondstof van de PC1 korrels. ‘Met een liter daarvan kun je genoeg PC1 bereiden om er duizenden mensen mee te helpen.’ De homeopaat zegt niet te weten dat PC1 in het Eva Demaya Centrum gelijk wordt gesteld aan virusremmers. PC1 is volgens hem bij uitstek een middel om te geven wanneer de ziekte nog niet zo ernstig is dat er reguliere middelen moeten worden toegediend. ‘Het is niet ons beleid om te zeggen dat mensen PC1 moeten gebruiken in plaats van virusremmers.’
In afwachting van zijn Nobelprijs is Peter Chappell druk doende zijn imperium verder uit te breiden. Hij kwam namelijk tot de ontdekking dat zijn genezende resonanties niet alleen via water overdraagbaar zijn, maar ook via geluid. Om precies te zijn: via jazz-muziek. Via zijn website zijn dan ook muziekfragmenten te downloaden (à tien euro, het geld moet érgens vandaan komen) waarin hij een helende boodschap heeft verstopt. En dan gaat het opnieuw om werkelijk alle denkbare aandoeningen: van zweetoksels tot Parkinson en van blozen tot diabetes. En aids natuurlijk. Op Youtube is een filmpje te zien van Peter Chappell die aankondigt dat zijn middeltjes het antwoord zijn op een komende uitbarsting van vogelgriep.
Het Eva Demaya Centrum, dat Peter Chappell als een volkomen serieus te nemen arts beschouwt, wordt vanuit Nederland volop ondersteund. De achterliggende stichting met dezelfde naam is door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) erkend als goed doel. Er worden acties gehouden en geld ingezameld (in mei startte een fondsenwerving voor vijftien fietsen voor de rondreizende homeopaten van het centrum). In 2005 werd directeur Jacqueline Kouwenhoven benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. En het gezondheidscentrum van waaruit het ingestraalde water zo kwistig wordt verdeeld, is voor enkele tienduizenden euro’s gesubsidieerd door het Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO), een organisatie die is verbonden aan het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking.
Via het NCDO ondersteunt datzelfde ministerie nog een andere homeopathische kliniek in Afrika, en ook die heeft op haar website aangekondigd voor de behandeling van aids en malaria te gaan samenwerken met Peter Chappell. Het gaat om een kliniek in Kenia, opgezet door de Stichting 4Kenia uit Amsterdam. Er worden niet alleen mensen behandeld, maar er is ook een opleiding die weesmeisjes opleidt tot homeopaat. Mede door de samenwerking met Chappell, zo lezen we op de website, staat het centrum borg voor ‘een continu en gedegen aanbod van gezondheidszorg in de regio.’ Andere Nederlandse homeopaten zijn verder te vinden in Nepal, en dan is er nog de organisatie Homeopaten zonder Grenzen – sinds kort erkend als goed doel – die onder meer actief is in Kenia, Benin en Georgië.
Wie nog iets snapt van de logica achter de overheidssteun voor de homeopathische klinieken in Afrika mag het zeggen. Als Minister Klink van Volksgezondheid een alternatieve behandeling zou financieren in Nederland, zou hij de wind van voren krijgen – en terecht. Collega Koenders mag kennelijk wél flessen water uitdelen aan zieke Afrikanen. |
Naschrift 30 januari 2009 door de webredactie
Over de kliniek Eva Demaya zijn kamervragen gesteld door Fleur Agema en Geert Wilders (beide PVV) en Arend Jan Boekestijn (VVD). Het antwoord van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking A.G. Koenders (mede namens zijn collega’s van Justitie en VWS) kwam erop neer dat de subsidie waar het over ging in 2000-2004 was verstrekt voor de bouw van een kliniek. Ook de Stichting 4Kenia ontvangt zo’n subsidie, en de minister zal de subsidieverstrekker NCDO vragen om de beoordeling toe te spitsen op inhoudelijke kwakiteitseisen betreffende aanvullende behandelingen bij de reguliere antiretrovirale behandeling van HIV.
Op een vraag van Boekestijn deelde de minister mede dat hij de mening had dat er geen homeopathisch medicijn tegen aids bestaat.
Voor de volledige tekst van de vragen en de antwoorden van de minister zie:
Naschrift 25 augustus 2011 door Cees Renckens
Amma Resonance Healing Foundation blijft kwakzalven in Afrika
Van een voormalig tropenarts-kinderarts vernamen wij dat de ARHF nog steeds actief is in diverse Afrikaanse landen (Burundi, Democratische Republiek Congo en Oost Tanzania) en aldaar niet slechts malaria bestrijdt en traumaverwerking bevordert, maar ook in aanvulling op de reguliere anti retro virale (ARV) medicatie een plaats claimt voor het (pseudo-)homeopathische middel PC1 bij de behandeling van AIDS. Op verscheidene plaatsen in de tekst op hun site (www.aidshealing.org; www.arhf.nl) wordt onmiskenbaar gesuggereerd dat ARHF Aids kan bestrijden, ook wel zonder ARV-medicatie. Daarbij zou het van groot belang zijn dat het flesje met de toverdrank 5x geschud wordt en dat vervolgens het drankje 5 tellen in de mond gehouden wordt. Het middel heeft geen bijwerkingen, terwijl de ARV’s er vele hebben. De tropenarts maakt zich hierover ernstige zorgen, want de ‘therapietrouw’ aan de inderdaad nogal eens bijwerkingen gevende (maar evident ook levensreddende) ARV-therapie is immers in Afrika een hachelijke kwestie, met schade aan de individuele patiënt en het bevorderen van resistentie als gevolg. De Nederlandse tak van ARHF wordt geleid door de Harense homeopathisch arts Harry van der Zee en derhalve heeft de tropenarts de Inspectie IGZ eind april 2011 verzocht om in te grijpen. De IGZ liet hem weten dat men tegen activiteiten buiten Nederland weinig kan uitrichten. Men had Van der Zee op zijn verantwoordelijkheid gewezen, maar liet ook doorschemeren dat de IGZ nooit inhoudelijk partij zal kiezen tussen reguliere en niet-reguliere geneeskunde. Daarnaast geloofde de IGZ dat PC1 slechts als aanvullend middel bij de ARV’s gepropageerd werd en niet in plaats van. Onze informant had ook nog navraag gedaan bij de homeopathische artsen van de VHAN, maar daar erkende men PC1 niet als homeopathisch middel! Dat ontlokte hem de fraaie verzuchting ‘haruspex haruspicem videns ridet’, hetgeen vrij vertaald ‘de ene kwakzalver moet lachen bij het zien van de andere kwakzalver’ betekent.’
Nieuwsbrief
De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.
Gerelateerde artikelen
Antroposofisch huisarts benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau
tijdschrift - 23 augustus 2023Christof Zwart, een antroposofisch huisarts, kreeg een lintje en werd Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
Lees meerVaccin-haters komen naar Soesterberg
artikelen - 19 oktober 2017Het eerst Europese congres voor kwakzalvers die tegen vaccinatie zijn, vindt eind oktober plaats in Soesterberg.
Lees meerArts Harry van der Zee gelooft in homeopathische ebola-genezing
artikelen - 18 september 2014Ook al zijn dodelijke virussen nog zo snel, er is altijd wel een homeopathische arts die denkt dat hij ze achterhalen kan. Kwakzalvers zijn dol op ziekten waarop de reguliere geneeskunde geen vat krijgt.
Lees meer