Websites over alternatieve kankertherapie ontmoedigen soms reguliere behandeling

Toen het world wide web ontworpen werd om resultaten van de deeltjesversneller van de Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire (CERN) in Genève snel tussen onderzoekers te kunnen uitwisselen, kon niemand bevroeden dat de beschikbare informatie zo omvangrijk en zo gemakkelijk bereikbaar zou worden als nu. Geschat wordt dat wereldwijd 600 miljoen mensen gebruikmaken van internet. Ongeveer de helft daarvan gebruikt het net voor het verkrijgen van medische informatie.

Schmidt en Ernst onderzochten de kwaliteit en veiligheid van op het web verkrijgbare informatie over alternatieve behandelingen voor kanker (1). Daarnaast legden zij de aangeraden behandelingen van de populairste internetsites onder de loep. De kwaliteit werd beoordeeld aan de hand van de zogenoemde Sandvik-score, die gevalideerd is voor behandeladviezen over urine-incontinentie op internet. Auteurschap, soort literatuurvermelding en mogelijkheden voor interactie en navigatie waren onderdeel van de scorelijst. De veiligheid beoordeelden ze aan de hand van de vraag in welke mate de opstellers van de site behandeling en/of controle in het reguliere circuit ontmoedigden.

De gemiddelde veiligheidsscore was 10,7 (maximale score: 14) met een spreiding van 8-14. Bij niet minder dan 10 procent van de websites (3/32) wordt reguliere behandeling expliciet afgeraden, waarmee ze als gevaarlijk of potentieel gevaarlijk werden beoordeeld. De aangeboden behandelingen op de 32 meest bezochte websites werden ingedeeld in de categorieën ‘curatief’, ‘preventief’ en ‘palliatief’. Dit leidt tot een indrukwekkende en vermakelijke lijst van 265 behandelingen, variërend van acupunctuur en drop tot lachtherapie.

De auteurs concluderen dat de meerderheid van de websites waardevolle en betrouwbare informatie bevat, vooral over de preventie van kanker. Schmidt en Ernst stellen dat het wetenschappelijke bewijs voor de effectiviteit van alternatieve behandelingen die als curatief worden aangeprezen in het algemeen ontbreekt. In de discussie wordt nog nader ingegaan op het al dan niet bestaande wetenschappelijke bewijs voor de 5 meest genoemde alternatieve behandelingen (haaienkraakbeen, laetrile (vermeend geneesmiddel tegen kanker), maretak, (beta-caroteen en meervoudig onverzadigde vetzuren). Maar liefst 10 gerandomiseerde, gecontroleerde trials zijn uitgevoerd om het effect van maretak op kanker te onderzoeken. Bewijs voor werkzaamheid is niet geleverd.

Merkwaardigerwijs melden de auteurs aan het einde van hun artikel dat alternatieve benaderingen ter palliatie van kankerpatiënten bemoedigende resultaten opleveren (knoflook, olijfolie, arsenicum), maar dat nader onderzoek nodig is. Ook zou nader onderzoek nodig zijn om het kaf op het web van het koren te scheiden. Deze halfslachtige conclusie wordt waarschijnlijk verklaard doordat Ernst hoofd is van de vakgroep Complementary Medicine aan de universiteit van Exeter (Groot-Brittannië). In het verleden, zo schrijft Cees Renckens in zijn verslag van het European Skeptics Congress in 20032, heeft Ernst zich bekwaamd tot homeopaat. Inmiddels heeft hij honderden publicaties op zijn naam staan waarin hij met fluwelen handschoenen probeert alternatieve behandelingen, of zoals hij zelf liever zegt, complementaire behandelingen, aan wetenschappelijke eisen te toetsen.

De les van deze studie is dat het world wide web een gevaarlijke bron van misleidende informatie kan zijn voor patiënten in het algemeen en kankerpatiënten in het bijzonder. De taak van de arts is om te zorgen dat de patiënt niet het slachtoffer wordt van deze – vaak dure – aanbieders van valse hoop. ‘Mundus vult decipi’ [de wereld wil bedrogen worden], ook op internet.

Literatuur
1. Schmidt K, Ernst E. Assessing websites on complementary and alternative medicine for cancer. Ann Oncol 2004;15:733-42.
2. Renckens CNM. Het elfde European Skeptics Congress te Londen. Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij 2003;114:22-5.

Het bovenstaande referaat is met toestemming van de redactie overgenomen uit Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:209-10