De magere controle op voedingssupplementen

Voedingssupplementen hebben vaak het uiterlijk van medicijnen, dus pillen, dragees, capsules en drankjes, maar ze zijn het niet. Bij de reclame wordt desondanks vaak gesuggereerd dat het een soort geneesmiddelen zijn, maar het RVG-nummer (Register Verpakte Geneesmiddelen) ontbreekt uiteraard. De advertenties gaan heel vaak over de schreef, zoals het onderstaande overzicht van de persberichten van de Reclame Code Commissie (RCC) op dit gebied ook al duidelijk maakt. Die persberichten worden alleen bij herhaalde klachten uitgegeven; het gaat dus over recidivisten. Vaak wordt een gewraakte advertentie licht gewijzigd, en dan moet de klager van voren af aan beginnen. De RCC kan zelf geen initiatief nemen; ze moet afwachten of er klachten komen. En boetes kan ze ook al niet uitdelen, laat staan andere maatregelen. Het Journaal Warenwet van september 2006 noemde de supplementenhandel er een die ‘knollen voor citroenen verkoopt.’ Was het maar waar! Veel soorten knollen zijn tenminste heel voedzaam.

Het woord ‘supplement’ suggereert dat de voedingssupplementen een tekort in de voeding aanvullen. Maar bij een echt vitaminetekort is vrijwel altijd advies van een arts nodig, zoals bij ondervoeding als gevolg van anorexia, alcoholisme of een verstoorde spijsvertering. Overigens helpt dan een vitaminetabletje niet genoeg. Verder doen vrouwen met kinderwens er goed aan extra foliumzuur te gebruiken (om de kans op open ruggetjes te verminderen), ouderen die niet meer buiten komen en jonge kinderen hebben soms extra vitamine D nodig. Ook in die gevallen kan het geen kwaad met de huisarts te overleggen.

Voedingssupplementen zijn gezondheidsproducten. Ze vallen dus onder voeding en worden gecontroleerd door de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA met als onderdeel de Keuringsdienst voor Waren). De controle van de VWA gebeurt achteraf en alleen na klachten of andere redenen voor wantrouwen, bijvoorbeeld waarschuwingen van buitenlandse autoriteiten, of ervaringen met het type supplementen, zoals bij traditionele Chinese (TCM) middelen (waar nogal eens het streng verboden aristolochia in zit) of ayurvedische middelen, waar je een loodvergiftiging van kunt krijgen. Maar de VWA doet haar best, bijvoorbeeld door lijsten van gevaarlijke middelen te publiceren. (Voor meer informatie over aristolochia en ayurveda e.d. op de VWA-site zie het VWA-hoofdstukje Wat kan er mis gaan met kruidenpreparaten?.)

De verantwoordelijkheid voor veiligheid en werkzaamheid ligt bij de fabrikant of importeur.

‘Werkzaamheid’ wordt meestal in verband met medicijnen gebruikt (wordt de zieke er beter van?), maar bij voedingssupplementen gaat het om uitspraken zoals ‘Verbetert het geheugen’, ‘Voorziet het lichaam van extra ijzer’, ‘Vermindert vetopname’, ‘Ondersteunt de reinigende werking van de lever’. Volgens de Keuringsraad Aanprijzing Gezondheidsproducten (KAG) zijn dat gezondheidsclaims, en die moeten wetenschappelijk onderbouwd kunnen worden. Zie bijvoorbeeld de VWA-pagina Welke regels gelden voor medische claims?  en Welke regels gelden voor voedingsclaims?  en Welke claims beoordeelt de VWA? en impliciet ook de Europese regels. De VWA is onderbemand en de huidige regering laat die situatie bestaan. Controle op de beweringen is er dus veel te weinig. Indirect is wel enige controle mogelijk. Gewone burgers kunnen klagen bij de Reclame Code Commissie (RCC). Die hanteert dan onder andere de normen van de KAG: wat die niet goedvindt, keurt de RCC automatisch af. De KAG kijkt echter alleen naar taalgebruik, terwijl de RCC ook naar bewijzen kijkt. Daarom keurt de RCC vaak af wat de KAG had goedgekeurd. Zoals gezegd kan de RCC echter betrekkelijk weinig doen. Nederlanders zijn op dit gebied slecht beschermd.

Wat zit er in die pillen? Soms een enkel kruid, meestal meerdere kruiden, maar nog vaker worden die dan nog aangevuld met vitaminen (vaak in ongezond hoge doseringen), mineralen, isoflavonen, aminozuren, enzymen en/of mogelijk nog andere stoffen.

Zo op het schap in de drogisterij kon men tot voor enige tijd men een supplement vitamine E aantreffen met 50 maal de aanbevolen dagdosis (ADH) van vitamine E, waar maximaal 30 maal ADH beschouwd wordt als veilig. Op de verpakking stond de wettelijk voorgeschreven tekst: Een voedingssupplement is geen vervanging van een gevarieerde voeding. Er had beter op kunnen staan: Dit product is totaal overbodig en kan uw leven bekorten. Inmiddels is het desbetreffende product niet meer verkrijgbaar.

Overdosering is een risico dat altijd op de loer ligt bij supplementen, want die hebben vrijwel per definitie meer, vaak heel veel meer, van stoffen waarvan men normaal maar weinig (maar genoeg) binnenkrijgt. De fabrikant hoort te beschikken over grondige wetenschappelijke bewijzen dat de doses die hij verkoopt veilig zijn. Dat is bij medicijnen een vereiste, bij dingen die bestemd zijn voor gezonde personen geldt dat nog sterker. Dus zeldzaam optredende gezondheidsschade hoort nog grondiger uitgesloten te zijn dan bij medicijnen.

Supplementen met kruiden hebben alle nadelen en gevaren van alle kruidenmiddelen. Maar ook veel van de andere stoffen verstoren de werking van medicijnen. Gregory J. Welder et al. noemen in het tijdschrift Pharmacotherapy (december 2006) op pagina 1798 wel 86 gedocumenteerde interacties van supplementen met medicijnen. Speciaal de supplementen calcium, zink, gingko hebben met veel medicijnen een sterke interactie, en vitamine B6 (als supplement, niet in de bruine boterham) vermindert zelfs de werking van het antiparkinsonmiddel Levodopa zeer sterk. In het artikel wordt ook het hormoon DHEA genoemd, maar dat is in Nederland in supplementen verboden.

* Plaatje met dank aan www.dopingautoriteit.nl

 

Lijst recente uitspraken van de Reclame Code Commissie

Advertentie voor “Schindele’s Mineralen” misleidend. 18 juli 2007 Lees meer »

Reclame Glucon Combi van DistributieCare misleidend. 16 mei 2007 Lees meer »

Advertentie B&B Contour Borstvergrotende Formule misleidend. 19 april 2007 Lees meer »

Advertentie “Tancosan” van Bioniek Natuurproducten BV misleidend. 27 maart 2007 Lees meer »

Advertentie “Glucon Combi Max” van Distributiecare BV misleidend. 26 januari 2007 Lees meer »

Advertentie “Melatomatine Forte” van Distributiecare BV misleidend. 18 januari 2007 Lees meer »

Advertentie “Cran Combi” van Distributiecare BV misleidend. 18 januari 2007 Lees meer »

Reclame-uitingen van PK Benelux BV en DA Retailgroep BV voor Lucovitaal Multi+ Kids Omega 3-6 zijn misleidend. 18 januari 2007 Lees meer »

Reclame van Swiss BV voor High Diet Cactus slimsystem misleidend. 23 oktober 2006 Lees meer »

Advertentie van Distributie Care voor Omega Combi en Omega Combi 3-Junior is misleidend. 5 september 2006 Lees meer »

Advertentie “Osteo Combi” misleidend. 15 augustus 2006 Lees meer »

Advertentie “Arthelan” misleidend. 15 augustus 2006 Lees meer »

Advertentie “Vita Mind” misleidend. 15 augustus 2006 Lees meer »

Advertentie “SAM Combi-E” misleidend. 15 augustus 2006 Lees meer »

Reclame voor Prosta Totaal misleidend. 7 augustus 2006 Lees meer »

Misleidende reclame Garlic Combi Gold. 4 juli 2006 Lees meer »

Misleidende reclame Ortho-MSM. 4 juli 2006 Lees meer »

Misleidende reclame Cran Combi. 4 juli 2006 Lees meer

Advertentie vloeibaar afslankmiddel misleidend. 20 juni 2006 Lees meer »

 

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.