De genezende geuren van de aromatherapie

Het is waarschijnlijk een paar duizend jaar geleden ontstaan in Egypte, maar de term aromatherapie wordt pas sinds 1936 gebruikt. Meestal verstaan we onder aromatherapie het masseren van de huid met etherische oliën. Deze oliën kunnen ook verdampt worden boven een kaars, worden toegevoegd aan een bad of via de mond worden ingenomen. Het is een heel populaire alternatieve behandelwijze; alleen in Engeland zijn er bijvoorbeeld al 7000 aromatherapeuten geregistreerd.

Vooral het werkingsmechanisme van aromatherapie is op z’n zachtst gezegd onwaarschijnlijk te noemen. Het is absurd om te denken dat extracten van kruiden, bloemen en planten in een behoorlijke concentratie worden opgenomen door de huid, dan worden vervoerd naar het zieke orgaan en daar dan werkzaam zijn. Als de etherische oliën verdampt worden in de lucht, of worden toegevoegd aan een bad, dan kan dat natuurlijk wel lekker ruiken, maar meer doet het dan ook niet. Ten slotte kunnen etherische oliën ook via de mond ingenomen worden, waarmee het dus geen aromatherapie meer is maar een vorm van fytotherapie (kruidengeneeskunde).

Zes redelijk goed uitgevoerde onderzoeken zijn er in het verleden gedaan naar de eventuele werking van aromatherapie, welke zijn samengevat in een artikel van Cooke & Ernst. Aan de opzet van deze studies zaten nog steeds aardig wat haken en ogen, meestal was er geen goede ‘controle-arm’ waarmee de behandeling met aromatherapie kon worden vergeleken. Verder was slechts 1 studie dubbelblind uitgevoerd, waarbij zowel de behandelaar als patiënt niet wist of er met etherische oliën werd behandeld of met gewone massageolie. De uitkomsten van deze onderzoeken lieten geen effect zien van aromatherapie.

Etherische oliën zijn wel heel duur, omdat er zeer grote hoeveelheden ingrediënten (bijv. rozen) nodig zijn om een beetje olie te produceren. Ook beweren veel aromatherapeuten dat er geen bijwerkingen zijn omdat het ‘natuurlijke’ middelen zijn. Dit is natuurlijk niet waar, zeker niet als de olie oraal wordt ingenomen; dan kunnen wel degelijk ernstige bijwerkingen optreden zoals vaak gezien wordt bij kruidenmiddelen. Maar ook bij massage met etherische oliën kunnen er bijwerkingen optreden, er is hierdoor zelfs een nieuwe ziekte ontstaan, phytodermatitis. Dit is een ontsteking van de huid door een allergische reactie op de kruiden die in de etherische oliën zitten.

Kortom, er is geen duidelijk werking van aromatherapie, terwijl het wel duur is en bijwerkingen kan hebben. Dit heeft de psycholoog Lynn McCutcheon heel mooi samengevat: “er is niets mis met de lekkere lucht van een paar druppels in je badwater, maar de claims over deze stoffen stinken behoorlijk”.

Referenties

– Cooke B, Ernst E. Aromatherapy: a systemic review. Br J General Practice 2000; 50: 493-496.

– Sasseville D. Phytodermatitis. J Cutan Med Surg 1999;3(5):263-79.

– Hulspas M, Nienhuys JW. Aromatherapie, In: Tussen Waarheid & Waanzin. 1998, 3de druk, Uitgeverij De Geus, ISBN 90 5226 586 0.

– McCutcheon L. What’s that I Smell? The Claims of Aromatherapy. Skeptical Inquirer 1996.

Aanvulling
Bij het lezen van het artikeltje over aromatherapie schoot mij een anekdote te binnen uit mijn tijd als arts-assistent interne geneeskunde in het Kennemer Gasthuis te Haarlem. Ik werkte daar een half jaartje als AGNIO in 2002. Na de verbouwing van de afdelingen in het eerste bouwdeel werd (naar verluidt op verzoek van de verpleging) op de nieuwe afdelingen interne en longziekten een automatische aromatherapieverstuiver geïnstalleerd. Het experiment bleek op de longafdeling echter geen succes. Het werd na enkele weken al beëindigd omdat de COPD-patienten die dichter bij de verstuiver lagen meer kortademigheidsklachten kregen. Zonder bijwerkingen is die therapie ‘waar een luchtje aan zit’ blijkbaar niet.
Sjoerd Kingma, huisarts

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.