Kwakzalvende infraroodkijkers zien beginnende borsttumoren

In zijn praktijk in Bergen op Zoom heeft hij nieuwe meetspullen neergezet waarmee hij de huidtemperatuur van het lichaam in beeld kan brengen, in de vorm van prachtige driedimensionale plaatjes met fascinerende vlekken: in alle vijftig kleurtinten van de regenboog, met name rood, blauw en geel. Sanen kan er cardiovasculaire aandoeningen, artritis en trauma mee opsporen, zo claimt hij. Verder ziet hij in het kleurenpalet eventuele opkomende bloedvatvermeerdering en dat kan `een signaal zijn voor de ontwikkeling van borstziekten’. En dat allemaal pijnloos en zonder straling.

De term borsttumoren gebruikt Sanen – wijselijk – niet. Andere thermografie-aanbieders doen dat wel. Neem het bedrijf Meditherm in Den Haag, dat tot voor kort als i-Therm door het leven ging. Dit meetbedrijf beschouwt vrouwenborsten als zijn belangrijkste klant. We lezen op de website: `Met onze medische thermografie zijn nieuwe bloedvaten in de borst op te sporen en dat kan wijzen op tumorvorming. Omdat kwaadaardige cellen zich ongeveer iedere 90 dagen verdubbelen, is het belangrijk om drie maanden na de eerste scan een vervolgscan te doen. Tumorvorming in zo’n vroeg stadium kan niet met een mammogram of echo aan het licht worden gebracht. Vrouwen die niet worden opgeroepen voor het tweejaarlijkse landelijk borstonderzoek kunnen bij Meditherm terecht’, is de aanprijzing voor deze vroege `opsporing van een kwaadaardige aandoening in de borsten.’ Apparatendistributeur Energetic Health Systems in Numansdorp zegt het zo: `Doelgroepen voor een infraroodscreening zijn `vrouwen met een familiegeschiedenis van borstkanker, vrouwen met familie/vriendinnen die zijn gediagnosticeerd met borstkanker, vrouwen met fout-positieve mammogrammen en vrouwen met knobbels of pijn in de borst.’ Er zijn kwakzalvende behandelaars die nog verder gaan. `In 70 % van de gevallen kan een thermogram signalen oppikken van een vroeger stadium van borstkanker dan een mammogram’, belooft natuurgenezeres Elena Blanken van het Additief Geneeskundig Centrum in Arnhem op haar website. Het zijn claims van niet-medisch geschoolden die geen enkele wetenschappelijke onderbouwing hebben.

Thermografie is in. Er zijn diverse bedrijfjes die deze techniek inmiddels aanbieden. Overgewaaid uit de VS moet Nederland er nu ook aan geloven. Roeland Heeck heeft de infrarood scantechniek half april opgenomen in zijn waarschuwende rariteitenrubriek Rare Apparaten op de website van de Vlaamse zusterorganisatie Skepp. Heeck vraagt zich af of met infraroodtechnieken meer dan koude voeten of een koude neus te detecteren zijn. De ir-scantechniek meet slechts de oppervlaktetemperatuur van de huid: warme en koude extremiteiten als neus en borsten laten zich daardoor in prachtige kleuren afbeelden. Diep doordringen in het lichaamsweefsel is er niet bij, infraroodlicht komt niet diep.

Lukas Stalpers, radiotherapeut van het Academisch Medisch Centrum (AMC) en bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, is er kort over: `Wetenschappelijk uitgedrukt: thermografie is te weinig gevoelig om tumoren op te sporen, zeker niet in een vroeg stadium (= lage sensitiviteit met veel gemiste diagnoses). Er kan bij een afwijkend beeld te slecht onderscheid worden gemaakt met andere ziekteprocessen die ontsteking veroorzaken. Of wel er is een lage specificiteit met te veel overdiagnoses. In andere woorden gezegd: pure kwakzalverij.’

Guido Sanen, de natuurgeneeskundige uit Bergen op Zoom, verwijst in een email, ter onderbouwing van zijn oppervlakte-gestoei met infraroodmeters, naar het proefschrift van dr. Sjoerd Niehof uit 2007. De fysicus doet op het Erasmus MC in Rotterdam onderzoek naar medische toepassingen van thermografie. Niehof reageert verbaasd en geagiteerd. ‘Nergens in mijn proefschrift lever ik enig bewijs voor toepassing in de dagelijkse praktijk van thermografie. Sterker, ik lever juist in mijn proefschrift veel informatie aan over de beperkingen van deze techniek. Op dit moment levert thermografie geen bijdrage aan de diagnostiek, prognose, typering enzovoort bij borst- (of andere) tumoren. Ook voor andere ziektebeelden is het de vraag of thermografie een bijdrage kan leveren. Het is dan ook niet terecht dat deze techniek op deze wijze, zoals Sanen doet, in de dagelijkse praktijk wordt ingezet. Ik vind het erg jammer dat mijn onderzoek op deze wijze wordt misbruikt.’

In het land van oorsprong, de VS, zijn er de afgelopen jaren al heel wat officiële, vergelijkbare waarschuwingen uitgegaan. Zo waarschuwde het Amerikaanse FDA in de zomer van 2011 consumenten dat thermografie geen alternatief is voor mammografie.

Thermografie komt niet verder dan het huidoppervlak met de temperatuurmeting. Er zijn geen wetenschappelijk bewijzen dat met thermografie borstkanker zou zijn op te sporen, aldus het FDA, dat het bedrijf Meditherm een officiële waarschuwing heeft gegeven vanwege de misleidende en valse claims die het hanteerde. Er zijn in de VS het afgelopen jaar diverse publicaties op het net gezet waarin antikwak-organisaties en zorginstanties, op basis van literatuurstudies, melden dat thermografie een niet-effectieve diagnosetechniek is. In 2010 schreef kwakzalverijbestrijder en oncoloog David Gorski een uitgebreid overzicht over het wetenschapsgehalte van infraroodscans, met dezelfde conclusie: `er is geen enkele wetenschappelijke onderbouwing voor diagnostisch gebruik van thermografie’.

Het zijn tegenwoordig vooral natuurgenezers en alternatieve behandelaars die in de weer zijn met thermografie: in de reguliere geneeskunde is de thermografie verdrongen door betrouwbare beeldvormende technieken als MRI en röntgen. Alternatieve behandelaars produceren imponerende kleurenplaatjes, die overigens niet worden vergoed, om bange klanten over de streep te trekken. Ook in Nederland (PDF). Acupuncturist Sofyan Rangkuti heeft een IR-scanner in zijn praktijk in Koog aan de Zaan staan. Rangkuti laat zich graag aanspreken als professor. Achter het eerder genoemde Haagse bedrijf Meditherm, met contacten in de VS, zit acupuncturist Anand Badloe. Hij heeft priktechnieken geleerd op de Hwa To University in Koog aan de Zaan, de winkel van Sofyan Rangkuti.

En ook Guido Sanen, die claimt als eerste de infraroodscantechniek naar Europa te hebben gehaald, heeft een natuurgeneeskundige achtergrond. Ook zijn zoon Tom, student fysiotherapie, is in het ir-geloof gestapt. We lezen op de website: `Tom is de jongste medisch thermografist ter wereld. Wij hebben er vertrouwen in dat hij kan uitgroeien tot een van de beste in zijn vakgebied.’