Top twintig 20e eeuw: Plaats 5: Staphorster Boertje

De pdf van Genezen is het woord niet,
met de hele Top Twintig en fraaie illustraties
is op de site van Skepsis down te loaden,
en trouwens ook als boekje nog verkrijgbaar.

(1840-1922; prakt. ±1890-1920)

‘Ja, en in Indië kenne ze me ook! ‘k Heb nou al dit jaar honderd en drie-en-twintig recepten voor de Oos klaar gemaakt. Da komt, ik heb es een kaptein van de artelerie van de melaria geneze en die het me gerikkemandeerd!’ Peter Stegeman, tijdens een interview met Het Leven (1906)

Hij heette eigenlijk Peter Stegeman, maar is bekend geworden onder bovenstaande bijnaam. Geboren in Staphorst, waar hij tot 1900 in de burgerlijke stand als timmerman vermeld stond. Later zou hij aangeven reeds vanaf 1870 als ‘kruidkundige’ actief te zijn geweest. Na 1900 staat hij genoteerd als landbouwer, maar was toen reeds het Boertje!

In 1895 besloeg zijn actieradius een groot deel van Midden-Nederland. In datzelfde jaar werd hij vier maal veroordeeld: tweemaal te Steenwijk, eenmaal in Heerenveen en eenmaal in Den Haag. In 1901 werd hij geconsulteerd door de Zuid-Afrikaanse premier Paul Kruger. Het aantal confrontaties met justitie is talrijk, zodat hij zich vanaf 1900 laat bijstaan door de gediplomeerd medicus Voorman. Toen deze in 1906 overleed zette Stegeman zijn praktijken weer alleen voort. Het aantal patiënten per dag bedroeg soms meer dan 180! Op zondags deed hij ‘alleen spoedgevallen’.

Zijn dagelijkse praktijk was simpel: hij schreef te pas en te onpas druppels, poeders en kruiden voor. Een patiënt met prostaatklachten krijgt overigens dezelfde druppels als iemand met ‘habitueele hoofdpijn’. Er was ook een broer in de branche werkzaam en die wordt in 1907 ook eens veroordeeld. Na het overlijden van Peter zetten enige zoons het ‘familiebedrijf’ op de oude leest voort. In 1931 wordt er een zoon veroordeeld, omdat hij in een drogisterij zieken behandelt en geneesmiddelen verkoopt. Tot in 1930 regent het veroordelingen, maar de bezigheden van de Stegemannetjes zijn te lucratief om ermee op te houden. In 1938 wordt de naam ‘Staphorster Boertje’ wettig gedeponeerd.