Encyclopedie: Fantasy prone personality

Wilson en Barber ontdekten het bestaan van mensen (hun eerste groep bestond uit 27 zeer gemakkelijk hypnotiseerbare vrouwen) die een buitengewoon rijk fantasieleven hadden. Als kind behandelden deze vrouwen hun poppen alsof ze leefden, en niet alleen als ze ermee speelden. Toen ze geen kind meer waren, geloofden ze nog steeds in elfen, kabouters, beschermengelen enzovoorts. Ze hadden denkbeeldige speelkameraadjes of dachten dat ze iemand anders waren, een sprookjesprinses die doet of ze een klein meisje is, bijvoorbeeld. Als volwassene ervoeren ze dat één enkel woord, ‘Egypte’ bijvoorbeeld, een grote hoeveelheid buitengewoon levendige beelden opriep, die als het ware vanzelf kwamen. Ze beschreven hun fantasieën, inclusief seksuele fantasieën, als echter dan de film of beter dan de werkelijkheid. Vaak gingen deze fantasieën gepaard met hallucinaties. Deze personen hadden ook zeer levendige herinneringen, maar tevens vaak moeite met zich herinneren of iets nou fantasie of echt was.

Meer dan de helft van deze groep had wel eens een schijnzwangerschap gehad, en bijna allemaal hadden ze ‘helderziende’ of andere paranormale ervaringen: *aura’s zien, merken dat ze elektrische apparaten storen, reacties van de *wichelroede, *buitenlichamelijke ervaringen inclusief astrale reizen. Religieuze visioenen, verschijningen van overledenen en *automatisch schrijven kwamen op ruime schaal voor, evenals de overtuiging over paranormale genezende krachten te beschikken. Andere onderzoekers hebben sindsdien de bevindingen van Wilson en Barber bevestigd en vastgesteld dat de fantasy prones ook zeer levendig plegen te dromen en vaak *hypnogogische verschijnselen ervaren.

Niemand weet precies hoeveel van deze fantasy prone personalities er zijn, maar hun aantal wordt geschat op een paar procent. Er zijn aanwijzingen dat onder abductees (*abductions) het aantal heel hoog is.

De oorspronkelijke groep van Wilson en Barber bestond voor het merendeel uit academisch gevormde vrouwen die normaal sociaal functioneerden en veelal hun privéleven voor zich hielden uit angst voor gek te worden versleten. Ook dit is telkens opnieuw bevestigd: de fantasy prones zijn normale geestelijk gezonde mensen.

Literatuur

Baker, R.A., They call it hypnosis. Buffalo, 1990.
Nickell, J., ‘Buitenaardse ervaringen; een onderzoek naar de ontvoerden van John Mack’, Skepter 1996b, vol. 9 (3), p. 17-20; reacties Skeptical Inquirer vol. 20 (6), p. 62 (het oorspronkelijke Engelstalige stuk staat hier).

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).

Naschrift juli 2010
Ondanks de aanbevelingen van Baker en Nickell lijkt ‘fantasy prone’ toch niet zo’n nuttig concept. Misschien moet het worden onderverdeeld in ‘veel fantasie’ en ‘onvermogen om de werkelijkheid te onderkennen’. Veel onderzoek wordt er niet naar gedaan. Het is per slot van rekening geen pathologische afwijking. Zie verder de Skeptic’s Dictionary hierover.