Encyclopedie: Fliess, Wilhelm (1858-1928)

In zijn boek Die Beziehungen zwischen Nase und weibliche Geschlechtsorgane in ihrer biologischen Bedeutungen dargestellt (1897) legde hij uit dat de menselijke neus een belangrijk geslachtsorgaan is, en hij behandelde seksuele problemen door bepaalde plekjes in de neus met cocaïne te deppen. Fliess meende in het neusslijmvlies twee plaatsen te hebben ontdekt die direct samenhangen met de (vrouwelijke) geslachtsdelen en met de maag. Stimulatie van deze punten zou klachten aldaar verhelpen.

Sigmund *Freud was een tijdlang diep onder de indruk van Fliess’ ontdekkingen. Hij was innig bevriend met Fliess, vroeg hem om advies en onderging in 1893 zélf een behandeling van zijn neusslijmvlies om van een writer’s block af te komen. Freud zou een van zijn patiënten, Emma *Eckstein, ook overdragen aan deze arts, met rampzalige gevolgen.

Fliess stelde in hetzelfde werk dat iedereen biseksueel is en dat de vrouwelijke, emotionele component sterker en zwakker wordt in een 28-daags ritme, en de mannelijke, lichamelijke component in een 23-daags ritme (*bioritmen). Beide getallen zouden de hele levende natuur doordringen, een idee dat werd uitgewerkt in een volgend boek: Die Ablauf des Lebens. Grundlegung zur exacten Biologie (1906).

Fliess signaleerde voornamelijk bijzondere voorvallen na intervallen van een veelvoud van 23, 28, 51 (=28+23), 529 (=23X23), 644 (=28X28) (enz.) dagen. Ruim 10% van alle getallen voldoet hier echter aan, en met voldoende ijver kan men dan gemakkelijk veel anekdotisch bewijsmateriaal vergaren.

Critici van Fliess menen wel eens dat Fliess het bekende resultaat van Euclides (ca. 300 v.C.) over het hoofd zag dat élk geheel getal uit 23 en 28 te verkrijgen is door handig optellen en aftrekken omdat die twee slechts 1 als gemeenschappelijke factor hebben (bijvoorbeeld 1 = 11 maal 23 min 9 maal 28). Maar zo dom was Fliess nu ook weer niet. Hij wist dat wel degelijk, en het deed voor hem ook niet ter zake.

Literatuur
Bambeck, J.J., ‘Die Biorhythmenlehre; Wissenschaft oder numerologischer Humbug?’ Skeptiker 1994, vol. 7 (3), p.62-69.
Gardner, M., Science; good, bad, and bogus. Buffalo, 1981.
Webster, R., Why Freud was wrong. New York, 1995.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).

Naschrift augustus 2009

Artikelen over Fliess: Wikipedia ; Answers.com