Encyclopedie: Jomanda

Jomanda wilde aanvankelijk carrière maken in de showbusiness, met zang en (vooral) dans, maar een hardnekkige huidziekte maakte dat in 1965 onmogelijk. De artsen konden haar niet helpen en ook een alternatieve kliniek in Duitsland bracht geen genezing. Ze kwam vervolgens bij paragnost en paranormaal genezer Gerard *Croiset, die haar wél wist te helpen. Een en ander volgens de biografie Genezend medium Jomanda, schakel tussen hemel en aarde (1992) van Jacques Onderwater; volgens natuurkundige en psycholoog Ewald Vervaet moet Jomanda’s ‘ernstige huidziekte’ hooguit een paar weken in 1966 geduurd hebben. Spoedig na haar genezing danste ze weer, en ze had ook een balletschool. Samen met haar beste leerlingen vormde ze de Jomanda Dancers, waarmee ze artiesten begeleidde.

In die tijd voerde ze haar eerste handoplegging uit, bij haar moeder. Pas later, eind jaren ’70 (ze woonde inmiddels in Venlo) ging ze dit vaker doen. Ze gaf haar dansschool op en stortte zich volledig op het paranormaal genezen. In die eerste jaren waren vooral de ‘ingestraalde’ visitekaartjes erg populair.

Haar nationale doorbraak was voor een groot deel het gevolg van twee publicaties, in Weekend in 1984 en Story in 1985, waarin sprake is van wondergenezingen. De auteur, de journalist Jacques Onderwater, werd in 1990 haar vaste partner en zakelijk begeleider. (Ze zou enige tijd later met hem trouwen — en weer van hem scheiden.) Samen richtten ze in 1991 de stichting Leven in Nieuwe Energie (Line) op, en Jomanda werd een vaste gast bij Tineke de Nooij, op RTL4. Tijdens een bijeenkomst op 10 maart 1991 te Leiden liep het storm, en ook elders was er grote belangstelling. Die zomer maakte ze ook gebruik van de tent van het Russisch Staatscircus. Uiteindelijk, in september, kozen Jacques en Jomanda voor een grote, centraal gelegen locatie, de Evenementenhal in Tiel.

Voorafgaand aan de bijeenkomsten, ‘healings’, worden door Jomanda ‘ingestraalde’ visitekaartjes uitgedeeld en wordt bronwater verkocht dat eveneens is ‘ingestraald’. Op het hoogtepunt van de bijeenkomst roept Jomanda mensen naar voren die op ‘operatietafels’ plaats mogen nemen om door onzichtbare wezens (‘engelen’) geopereerd te worden. Ook worden massale handopleggingen gedaan bij personen met ‘specifieke’ klachten: ‘Willen alle mensen met angsten nu naar voren komen.’ Onder de aanwezigen in de zaal zijn er altijd wel een paar die in trance weg lijken te zinken en vreemde capriolen gaan uithalen.

Jomanda bleek een uitgekookte tante, die in discussies weinig moeite had met kritische tegenstanders. Ze wist met haar acties ten bate van bijvoorbeeld de slachtoffers van de aardbeving in Limburg in april 1992 of van de wateroverlast van 1994-1995, voortdurend de aandacht naar zich toe te trekken. Mede dankzij de commerciële zenders en de roddelpers (die overigens uiteindelijk meer geïnteresseerd bleek in haar kleding en haar relatieproblemen dan in haar gave) wist ze jarenlang een bekende Nederlander te blijven. Van serieus onderzoek naar haar genezende gaven is nooit sprake geweest. Wel ondervroeg een enkele onderzoeker trouwe bezoekers van haar healings en constateerde (O wonder!) dat deze mensen zich dankzij Jomanda beter voelden. De genezingen die in de roddelpers verschenen zijn naderhand nagetrokken door Vervaet, en hij constateerde dat er geen sprake was van enig wonder, doch van zware overdrijving.

In 1996 kampte Jomanda met tanende belangstelling, en begon, met een nieuwe partner, aan het massaal hypnotiseren (*hypnose) van mensen om zo hun vorige levens (*reïncarnatie) of jeugdtrauma’s op te sporen. De stichting Line werd in een BV omgezet.

In de brochure ‘Jomanda over reïncarnatie‘ van Willem Jan van de Wetering uit 1996 onthult Jomanda verrassende nieuwe inzichten op het gebied van de kosmologie, egyptologie, iconografie en tijdrekening. Zo leren we dat één seconde na de knal de afkoeling neutronen en plutonen tot elkaar trok om hydrogeen te vormen. In het oude Egypte (waar bamboe groeide) was een farao, Ramses, die tijdens de regeerperiode van Amenhotep II een liefdesbaby had bij een hogepriesteres, die de tot nu toe onbekende naam Neftee droeg en wier taak bestond uit het afdalen van lange trappen. In het oude Egypte werd de christelijke tijdrekening aangehouden en kwam 1420 v.C. voor 1440 v.C. Het bekende zigeunermeisje met de laag uitgesneden halslijn is kennelijk een vorige incarnatie van Jomanda zelf. Ook de evolutietheorie wordt niet vergeten: ‘De mens is ontstaan uit energie, een soort explosie van licht en verscheuring van planeten. Daarna ontstond een zaadje dat zich ontkiemde tot een ééncellig soort beestje, dat zeer primitief was en een dierlijke afstemming (sic) had.’

Literatuur
Koene, L., ‘Overtuigde gelovigen’, Skepter 1992, vol. 5 (2), p. 1-3.
Koene, L., en J.H. Sommer, ‘Het ingestraalde water is uitverkocht’, Skepter 1991, vol. 4 (4), p. 5-8.
Vervaet, E., Het verschijnsel Jomanda. Amsterdam, 1997.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).

Naschrift november 2009

Op de site van Skepsis staat een samenvatting van het boek van Vervaet getiteld ‘Nooit blind geweest en toch genezen‘. Aldaar ook een artikel over Jomanda’s racistische goeroe, te weten Jozef Rulof, en een vervolg ‘Jozef Rulof en racisme van Gene Zijde‘ staat op de site van Skepp. Voor Jomanda’s commentaar hierop tijdens een uitzending van Max en Catherine zie elders op deze site.

In het jaar 2000 werd Jomanda door de VtdK uitgeroepen tot een van de top twintig kwakzalvers van de twintigste eeuw, op nummer 15, dus nog achter Greet *Hofmans.

In juni van dat jaar was ze al actief in de kankergenezerij, dus op een ogenblik dat ze al (zonder dat veel mensen dat wisten) bezig was Sylvia Millecam te adviseren. Haar recept tegen kanker: levertraan met honing en salie.

Datzelfde jaar had ze op in een uitzending van Het Zwarte Schaap (uitgezonden zaterdag 12 augustus, ook hier gerapporteerd in Jomanda triumphatrix) een soort uitdaging aangenomen om een variant van de Skepsistest uit 1994 uit te voeren. Citaat uit de rubriek Stop de Persen van Skepter:

Jomanda kwam verder nadrukkelijk in het nieuws door haar rol bij ziekte en dood van Sylvia Millecam.

Twee aanvulende artikelen:

Geen twijfel mogelijk over Jomanda, in De Pers, 27 augusts 2007 door Fons de Poel. (Jomanda begon als goochelaarsassistente).
Het Wikipedia-artikel over Jomanda.