Encyclopedie: Neurasthenie

De symptomen zouden zijn: lusteloosheid, slapeloosheid, gebrek aan eetlust, nerveuze spanningen, natte dromen, pijnlijke menstruatie et cetera. Bedenker van de term was de Amerikaanse ‘elektrotherapeut’ George Miller Beard (1839-1883), die in 1869 sprak van ‘een gebrek aan zenuwkracht’ – veroorzaakt door ‘defosforisatie’ van de zenuwen – en een onmerkbare afbraak van het centrale zenuwstelsel. Elektrotherapie was volgens hem de beste behandelwijze.

Na de publicatie van Beards boek A practical treatise on nervous exhaustion (neurasthenia) (1880) verbreidde de diagnose zich als een epidemie. Tal van storingen, zoals schizofrenie, psychosen, neurosen, angstgevoelens, depressiviteit en zelfs de gevolgen van syfilis, werden ertoe gerekend. Vele doktoren beschouwden het als een soort mannelijke variant op de als ’typisch vrouwelijk’ beschouwde *hysterie. Na 1920 nam de populariteit van deze diagnose snel af. Dat had twee oorzaken: verbeterde diagnostiek had van de symptomen alleen ‘moeheid’ overgelaten en medici geloofden niet meer dat de klachten veroorzaakt werden door een organische afwijking aan het centrale zenuwstelsel. Artsen dachten eerder aan een psychische oorzaak, hoewel de patiënten daar over het algemeen niet van gecharmeerd waren. Tegen het einde van de 20ste eeuw lijkt er weer sprake van een enorme groei van pijn- en vooral moeheidsklachten, alleen nu bij vrouwen en dit keer aangeduid als het chronisch vermoeidheidssyndroom (*myalgische encefalomyelitis).

Literatuur
Shorter, E., From paralysis to fatigue. New York, 1992.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).