Encyclopedie: Sathya Sai Baba (1926?)

Sai Baba, die door zijn volgelingen als de nieuwe Jezus, Boeddha, Mohammed et cetera wordt vereerd, was op de basisschool al geliefd omdat hij snoepjes tevoorschijn kon toveren. Hij heette toen nog Sathyanarayana Ratnakara Raju. Na deze eerste successen besloot hij (naar verluidt na een steek van een schorpioen) op veertienjarige leeftijd dat hij een avatar was, een geestelijk leider – om precies te zijn: de reïncarnatie van de in 1918 overleden fakir Sai Baba uit Shirdi. Hij trok pas begin jaren ’70 veel belangstelling in Europa en de VS, dankzij de publicaties van de IJslandse parapsycholoog Erlendur Haraldsson (geb. 1931) en de Lets-Amerikaanse parapsycholoog Karlis Osis (1917-1997). Sai Baba tovert regelmatig kleine voorwerpen tevoorschijn, en tijdens de darshan (‘God zien’, een soort audiëntie) stroomt er regelmatig vibhuti, heilige as, uit zijn vingers. Volgens genoemde onderzoekers (die overigens alleen maar mochten toekijken) was hier geen sprake van goocheltrucs. Deze ‘wonderen’ zijn echter op eenvoudige wijze na te bootsen, zoals de Indian Skeptics, zijn meest felle tegenstanders, keer op keer hebben aangetoond. Volgens deze skeptici ritselt het trouwens van de goochelende ‘godmen’ in India. De giften die Sai Baba tijdens een darshan ‘materialiseert’ worden vanonder het podium waarop hij zit, aangereikt. De skeptici slaagden er eens in Sai Baba’s aangever te verjagen, en nadat de goeroe zijn omstanders een paranormale banaan beloofd had, gaven ze de arme wonderdoener een mango in handen – en na herhaald verzoek nog een kokosnoot. 

Sai Baba zou tweemaal iemand uit de dood hebben opgewekt. Een zekere V. Radakrishnan zou in 1953 al drie of zes dagen dood zijn geweest en zijn stoffelijk overschot zou al in staat van ontbinding verkeren. In werkelijkheid had hij enige tijd met verlaagd bewustzijn liggen mompelen, en glimlachte hij na een bezoek van Sai Baba. Er waren geen artsen bij. Verder zou op 25 december 1971 een Amerikaan, Walter Cowan, in een hotel aan een hartaanval zijn overleden, en Sai Baba zou ook deze dode weer tot leven hebben gewekt. Later verklaarde Sai Baba dat hij Cowan bij drie achtereenvolgende hartaanvallen weer tot leven had gewekt. Haraldsson en ook skepticus B. Premanand (1930-2009) controleerden dit verhaal. De behandelende artsen verklaarden dat Cowan in het hotel niet buiten bewustzijn was geweest en pas in het ziekenhuis een hartstilstand kreeg die op de standaardmanier werd behandeld. Daarna knapte hij zo vlug op dat zijn goeroe Sai Baba op ziekenbezoek mocht komen. 

Sai Baba’s meest opmerkelijke gave is wellicht dat hij zowel mannelijke als vrouwelijke volgelingen ervan weet te overtuigen dat het een grote eer is het bed met hem te delen. Hij heeft ook de neiging plotseling een greep te doen naar iemands erogene zones. Over zijn exacte geslacht lopen de meningen uiteen. Hij is mogelijk hermafrodiet. Mannelijke partners beweren dat seks met Sai Baba vergelijkbaar is met ‘seks met een vrouw’. De belangstelling voor Sai Baba en zijn ashram (centrum) te Puttaparti in Zuid-India bereikte halverwege de jaren 1980 een hoogtepunt. Indiërs zijn nooit dol op grote stromen ‘zoekende’ buitenlanders, maar dankzij forse investeringen in de regio kon hij op de steun van de lokale autoriteiten rekenen. In 1992 echter sloeg het noodlot toe. Sai Baba wilde de architect van een nieuwe tempel bedanken door een gouden ketting te materialiseren, maar de opnamen van deze feestelijke gebeurtenis lieten overduidelijk zien hoe deze ketting hem stiekem werd aangereikt. De aangever kwam het jaar daarop tijdens een mysterieuze schietpartij in Sai Baba’s slaapkamer om het leven. Er is een eenvoudige verklaring voor de herkomst van allerlei buitengewoon kostbare juwelen die Sai Baba tevoorschijn tovert voor rijke volgelingen (ex-maharadja’s en smokkelaars): die kunnen zo de invoerrechten en andere belastingen ontduiken.

In Nederland zette de ontnuchtering ook in 1992 in, nadat psycholoog Piet Vroon een bezoek aan de ashram had gebracht en felle kritiek uitte op de strenge leefregels in ‘een soort Lager Sai-hausen’. Er is echter nog steeds een Sai Baba tempel te Lelystad. Het aantal aanhangers van Sai Baba wordt geschat op enkele honderden in Nederland en wereldwijd enkele tienduizenden. Zelf claimt de organisatie een aanhang van zes miljoen. Sai Baba heeft beloofd niet ouder dan 95 te worden en in de volgende eeuw voor de derde keer terug te keren. Dan zal hij alle godsdiensten verenigen en voor wereldvrede gaan zorgen. 

Literatuur
Beyerstein, D., Sai Baba’s miracles; an overview. Vancouver, 1992.
Beyerstein, D., ‘Sai Baba’. In: Stein, G., (red.), The encyclopedia of the paranormal. Amherst, 1996 (b).
Guiley, R.E., Encyclopedia of mystical and paranormal experience. Londen, 1991.
Nanninga, R.H., ‘God of goochelaar?’ Skepter 1989, vol. 2 (4), p. 14-17.
Nanninga, R.H., ‘Genezen door Sai Baba?’, Skepter 1993c, vol. 6 (3), p. 1-2.
Premanand, B., Lure of miracles. Podanur, 1982.
Premanand, B., The story of godmen, gold and diamond smuggling. Podanur, 1981.
Vroon, P.A., ‘Sinterklaas in India‘, Skepter 1993, vol. 6 (1), p. 4-10.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).