Encyclopedie: Spagyriek

De spagyrische bereidingswijze geschiedt als volgt. Planten worden eerst vergist, het product wordt gedestilleerd, en de overgebleven vaste stof wordt verbrand, waarna de as met het destillaat wordt vermengd; eventueel wordt het daarna nog uitgekristalliseerd, of schudverdund zoals in de *homeopathie. Deze bereidingstechniek, minus de homeopathie natuurlijk, gaat ten minste terug op *Paracelsus.

De in Nederland werkzame Duitser Johann Rudolph Glauber (1604-1670), de meest vooraanstaande scheikundige uit zijn tijd, schreef een Pharmacopoea spagyrica (1654-1668), maar de bereidingswijzen die hij beschrijft volgen lang niet allemaal bovenstaand schema. Ze lijken veeleer op methoden om zuivere morfine of strychnine te verkrijgen, of andere farmacologisch actieve bestanddelen van planten.

Rapporten als zouden in *graancirkels mysterieuze moleculaire veranderingen in het graan hebben plaatsgevonden berusten soms op spagyrische analyse.

De spagyriek is in de geneeskunde ingevoerd door de Duitse spoorwegingenieur Carl-Friedrich Zimpel (1801-1879). Volgens de huidige volgelingen van Zimpel werken de spagyrische middelen doordat de bereidingswijze metafysische krachten aan de preparaten verschaft. Alle ziekten kunnen ermee genezen worden, met uitzondering van kanker. In het bijzonder helpen ze tegen ruggenmergtering (*Tissot), want deze middelen zuiveren het bloed (*fytotherapie).

De Duitse *heilpraktiker Ulrich Jürgen Heinz gebruikt de spagyriek ook voor diagnose: een bloeddruppeltje wordt spagyrisch behandeld, en de resulterende kristallen geven door hun uiterlijk aan wat de patiënt mankeert. Heinz heeft ook een methode in de aanbieding onder de naam Clustermedizin, waarmee de hele wereld genezen kan worden. Volgelingen van Heinz zullen zonder blikken of blozen mededelen dat hun test ook als uiterst nauwkeurige aidstest bruikbaar is.

Literatuur
Ahonen, K., ‘Glauber’. In: Gillispie, C.C., (red.), Dictionary of scientific biography. New York, 1970-80.
Dijk, P. van, Geneeswijzen in Nederland. Deventer, 1993.
Federspiel, K., en V. Herbst, Die andere Medizin. Berlijn, 1992 (4de druk 1996).
Oepen, I., ‘Schock durch falsche AIDS-Diagnose’, Skeptiker 1991, vol. 4 (4), p. 104.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).