Acupunctuur werkt niet bij IVF: nu geen persbericht van de VU

In 2007 publiceerde hij, samen met zes andere auteurs, een artikel in de British Medical Journal (BMJ) met als opmerkelijke conclusie dat Chinese acupunctuur bij reageerbuisbevruchting (IVF) tot tien procent meer zwangerschappen zou leiden. Maar zie, in juni 2013 en dus bijna zes jaar later, concludeert bijna dezelfde groep onderzoekers, onder supervisie van de Amerikaan Eric Manheimer, CAM-arts aan de Universiteit van Maryland en met Lex Bouter weer als laatste auteur, dat acupunctuur bij IVF niet leidt tot extra zwangerschappen. En dat op basis van dezelfde studies, aangevuld met onderzoeken van na 2007. Dit keer is hun artikel, mogelijk gemaakt door een vorstelijke subsidie van de Amerikaanse complementaire overheidsinstantie NCCAM, verschenen in Human Reproduction Update, als ‘update’ (uitgebreider vervolg) van de meta-analyse uit 2007. Voor een gedetailleerde bespreking verwijs ik de lezer graag naar de website Science-Based Medicine (SBM) waar David Gorski er terecht gehakt van maakt.

Bouter, opgeleid tot klinisch epidemioloog door Paul Knipschild, is medisch-bioloog. Hij is geen arts en heeft nog nooit een IVF-patiënt in zijn leven gezien. Ten tijde van de eerste publicatie in 2007 was hij rector-magnificus en vermeldde deze kwalificatie trots achter zijn naam in het artikel. Omdat de onderliggende hypothese van acupunctuur volstrekte flauwekul is en derhalve statistische significantie niets bewijst en omdat de eigen IVF-afdeling van de VU niets afwist van deze met veel poeha gelanceerde ‘ontdekking’, bekritiseerde de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) Bouter scherp, hetgeen zelfs leidde tot een nominatie voor de Meester Kackadorisprijs 2008.

In 2008 gaf de VU een persbericht over het onderzoek uit; de conclusie wekte bij veel kinderloze paren valse hoop. Het bestuur van de VU stelde zich indertijd ronduit achter ‘onze rector’ op die uitstekende wetenschappelijke kwaliteiten zou bezitten. Nu, in 2013 is de aanpak geheel anders. Het zal niemand verbazen dat de persdienst van de VU ditmaal geen juichend persbericht heeft uitgegeven. Dat is kwalijk want de laatste kennis, in Human Reproduction Update, een goed tijdschrift, zal nu niet zo snel bekend raken in kwakzalverskringen als het eerste artikel.

Ik heb ook even gekeken met welke kwalificatie Bouter nu in het artikel staat aangekondigd. Nu heet het: Executive Board of VU University. Op de verschijningsdatum van het artikel klopte dat al niet meer want Bouter trad op 28 maart 2013 terug als rector-magnificus, na publicatie van een vernietigend rapport over de slechte onderwijskwaliteit van zijn universiteit en van de belabberde bestuurscultuur, zoals die door het College van Bestuur werd vormgegeven. Mede-CvB lid René Smits was de best betaalde universiteitsbestuurder van ons land en Bouter zelf kreeg kort na zijn aantreden een salarisverhoging tot aanzienlijk boven de Balkenende-norm.

Valt het Bouter te verwijten dat hij een onjuiste functiebeschrijving op heeft gegeven? Het artikel verscheen op 27 juni 2013 in elektronische vorm, dus drie maanden na Bouters aftreden. Hij heeft er blijkbaar even niet aan gedacht het tijdschrift te verwittigen van zijn `degradatie’. Dat is begrijpelijk en dat geldt ook voor zijn verzuim de persdienst bij te praten over de stand der wetenschap. Bouter had iets anders aan zijn hoofd.