Mesologie, de tongkijkende aanpak van fysiotherapeut Robert Muts

Mesologie heeft zich de afgelopen 25 jaar wijd verbreid. Er werken 125 mesologen in Nederland. Verzekeraars vergoeden een deel van hun behandelingen. Het is een mix van acupunctuur-metingen, ayurvedische en Chinese kunsten, tongkijken en polsvoelen, gecombineerd met wat fysio- en manuele therapie. Deze quasi-medische aanpak is het initiatief van één man, de voormalige fysiotherapeut Robert Muts uit Amsterdam.

“Vrijheid om te staan voor wie je bent”

Je bent 40 jaar en hebt chronische nek- en schouderklachten en al jaren hoofdpijn. Volgens de huisarts is het een beginnende nekhernia. Maar dan ga je voor een second opinion naar een mesoloog. Die constateert inderdaad wervelproblemen in de nek, maar ziet ook “een scheve borstkas” en, heel verontrustend, dat het “mobiliteitsverlies ter hoogte van de lever en het diafragma oorzakelijk” blijkt.

De mesoloog constateert dat “darmen en lever het middenrif scheef [kunnen] trekken en daarmee de borstkas. Om je hoofd recht te kunnen houden, ontstaat een correctie met eenzijdig sterk aangespannen nekspieren en wervelproblemen, inclusief uitstralende pijnen als gevolg.” Tot zover de diagnose. Dan volgt de mesologische behandeling. En zowaar, na een jaar zijn de hoofdpijn en de nekklachten weg en dat alles door een “integrale aanpak” waardoor de lever “letterlijk en figuurlijk weer vrijheid” kreeg. “Vrijheid om te staan voor wie je bent, vrijheid om te mogen in plaats van te moeten.”

Het bovenstaande is een weergave van de willekeurig gekozen casus “nekhernia” op de website van het Integraal Medisch Centrum (IMC), het mesologische hoofdkwartier in Amsterdam. De website van het IMC vertelt over patiënten die met succes zijn behandeld. Want wat doe je wanneer je “niet lekker in je vel zit” en de dokter “geen antwoord weet”? Dan ga je naar een mesoloog. Die is, zo luidt het verkooppraatje, gespecialiseerd in “anders kijken”.

De mesologie pretendeert het beste van twee werelden te bieden. Het zou een brug slaan tussen reguliere en complementaire geneeskunde. Het wordt niet met zoveel woorden gezegd, maar het komt erop neer dat een mesoloog hetzelfde kan als een huisarts. Hij of zij is immers op de hoogte van de reguliere geneeskunde, maar voegt daar nog allerlei alternatieve kwaliteiten aan toe: een huisarts Plus!, zou je kunnen zeggen.

Het verdienmodel van Robert Muts

De voormalige fysiotherapeut Robert (Rob) Muts is de grondlegger van de mesologie. Hij grossiert in titels. Hij is niet alleen directeur van het Integraal Medisch Centrum in Amsterdam, maar ook directeur van het College voor Osteopathie Sutherland, directeur van de Mesologie Academie en president van het Europese Academische Netwerk van Osteopaten.

Muts richtte in 1996 de Nederlandse Vereniging Voor Mesologie (NVVM) op. Het is een beroepsorganisatie die de toepassing van de mesologie in Nederland wil bevorderen. De vereniging doet er alles aan om zo gewichtig en overtuigend mogelijk over te komen. Zo is de term “mesologie” gedeponeerd bij het Europese merkenregister en hebben mesologen een ‘beschermd’ beroep, is de onterecht gebruikte kwalificatie.

Mesologen benadrukken, zoals Karin Hoekveen in Utrecht, dat ze een “gedegen beroepsopleiding” hebben gevolgd. Ook de beroepsopleiding is door Rob Muts opgezet. Een opleiding aan de Mesologie Academie duurt vier jaar en ieder jaar moet de student ruim € 3500 neertellen. Muts is uiteraard een van de docenten, evenals de enige arts in het gezelschap H.D.J. (Harrie) Schoot, die geneeskunde studeerde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, als arts geregistreerd staat in het BIG-register, en bij de Kamer van Koophandel te boek staat als alternatief genezer.

Na afronding van hun studie krijgen de studenten een certificaat en mogen ze D.M. achter hun naam zetten, de afkorting voor Diploma Mesologie. De achtergrond van de studenten is divers, het zijn vaak fysiotherapeuten en verpleegkundigen, maar ook mensen die uit een totaal andere hoek komen, zoals de automatisering (Evelyn Keijser), de film- en televisiewereld (Rene Höcker) of interieurarchitectuur (Louise van Randen).

De NVVM lijkt te floreren. Volgens de Vereniging zijn er in Nederland 150 mesologen actief. De website telt echter 125 actieve mesologen. Nog steeds een groot aantal. Vijf jaar geleden, in 2016, stonden er ongeveer 130 actieve mesologen op de website. Het aantal mesologen lijkt dus redelijk stabiel. Vooral in Noord-Holland ligt het aantal mesologen hoog doordat er alleen al tien actief zijn in het Amsterdamse IMC.

De mesologische behandelpraktijk

Serieus wetenschappelijk onderzoek naar de mesologie is niet voorhanden. Wie in de literatuurdatabase PubMed zoekt, vindt niets over mesologie. Wel zijn op internet verschillende filmpjes en verslagen te vinden die laten zien hoe het er bij de mesoloog aan toegaat. Zo gaat influencer en vlogger Teske de Schepper langs bij een mesoloog en doet Patti (geen achternaam) op een lifestyle-website verslag van haar consult bij Joke Egtberts in Maarssen. De mesoloog bespreekt de problemen van de patiënt en gaat daarna met drie typen onderzoek aan de slag.

Electrofysiologische diagnostiek

Een eerste greep in de alternatieve geneeskundetrommel is de “Electrofysiologische diagnostiek”. Het komt erop neer dat de mesoloog met een meetapparaat de huidweerstand van acupunctuurpunten vaststelt. Die punten bevinden zich vooral op de handen en de voeten. Zo ontstaat “een totaalbeeld van het menselijk functioneren”. Op YouTube zijn filmpjes te vinden waarop te zien is hoe het apparaat werkt.

De patiënten zijn meestal erg onder de indruk van het apparaat, zoals de eerder genoemde Patti: “Ik keek mijn ogen uit want naast de bank stond een tafeltje met daarop een bonte verzameling aan potjes en flesjes, allen gevuld met pillen, poeders, tincturen etc, en een apparaat dat bleek te dienen voor de volgende fase van het onderzoek: de Electro Fysiologische Diagnostiek (EFD). Ik kreeg de handelektrode (een koperen staaf) in een van mijn handen en Joke drukte vervolgens vele malen met haar meetgriffel op verschillende acupunctuurpunten op mijn handen en voeten. Terwijl zij dat deed, waren er (piep)tonen hoorbaar: hoog, laag, lang, kort en soms klonk het geluid ‘vrolijk’ of juist ‘klagerig’.”

Ondertussen legt mesoloog Egtberts aan Patti uit wat het betekent: “‘je ijzer vertoont een tekort’, ‘de eerder doorgemaakte Pfeiffer verstoort nog processen’, ‘je vetvertering is verstoord’, je natriumhuishouding is uit balans’ en ‘er is een disfunctie in de neurotransmitter functie van de adrenaline’.”

Het meetinstrument mag er dan indrukwekkend uitzien, de werkzaamheid van het instrument is nooit aangetoond. De onderzoekers Klein Breteler en Schipperheyn constateerden al in 1990 in het tijdschrift Huisarts en Wetenschap dat de diagnostische waarde van de elektroacupunctuur “nihil” was. Ook Skepter laat zien dat het een “dwaze” diagnostische methode is, gebaseerd op allerlei wonderlijke aannames.

Pols- en tongdiagnostiek

Een tweede aanpak van de mesoloog is de “pols- en tongdiagnostiek” afkomstig uit de Chinese en ayurvedische geneeskunde. De pols vertelt de mesoloog hoe verschillende orgaansystemen met elkaar samenwerken en de vorm, kleur en beslag van de tong zijn “een weerspiegeling van de processen in het maag-darmkanaal.”

In het online magazine Enfait vertelt een zekere Annemarie (geen achternaam) over haar ervaringen met de diagnostiek. De mesoloog Evelyn (geen achternaam, maar het zal wel om Evelyn Keyser gaan) onderzoekt haar in het Integraal Medisch Centrum in Amsterdam. Na het doornemen van de vragenlijst neemt Annemarie plaats op de behandeltafel, waarna de mesoloog naar haar pols en tong kijkt. Volgens Annemarie voelt de mesoloog op deze manier of haar “Vata, Pitta en Kapha-energie in balans zijn.” Tot haar schrik blijkt dat niet het geval. Maar dan blijkt al snel dat ze zich geen zorgen hoeft te maken, want Evelyn vertelt haar dat: “ieder mens (…) z’n eigen unieke samenstelling van Vata, Pitta en Kapha energie (dosha’s)” heeft.

Lichamelijk onderzoek

Het derde deel van de aanpak bestaat uit lichamelijk onderzoek. De mesoloog kijkt naar de “pijnlijkheid, spanning en mobiliteit van alle organen en lichaamsdelen.” Gewrichten, wervelkolom, huid, inwendige organen worden “op basis van de huidige toestand en compensaties uit het verleden” onderzocht. Het is een “verfijnd onderzoek” dat de mesoloog met zijn handen uitvoert. Volgens de website is de mesoloog “… hier jarenlang in geschoold, zowel in het vast stellen van de gezonde beweeglijkheid van structuren als in de niet normale beweeglijkheid.”

Naast dit standaardpakket voegen sommige mesologen nog wat eigen hocus pocus toe, waaronder het trekken van een horoscoop of ADIM-therapie (All Done In Movement), een bewegingstherapie die uitgaat van “de stand van de voeten en de flow van de bewegingen.”

Na het consult kruidenmiddelen

Op basis van het onderzoek komt de mesoloog met oplossingen. Zo kan hij adviseren “orthomoleculaire producten” te gebruiken, oftewel vitaminen, mineralen, enzymen en aminozuren, “homeopathische middelen” en “fytotherapie” (oosterse en westerse kruiden). Terwijl we toch al jaren weten dat Aziatische kruidenmiddelen gevaarlijk kunnen zijn omdat ze vaak stoffen als lood, kwik of arseen bevatten.

Mesologen zorgen goed voor zichzelf

Mesologen zien hun patiënten graag en vaak komen. In juni 2020 werd Robert Muts geïnterviewd door Richard de Leth voor een “oersterke” podcast. De Leth stopte met zijn studie geneeskunde en werd volgens eigen zeggen “tegendenker, meevoeler” en “specialist in de preventieve leefstijlgeneeskunde”. In de podcast pleit Muts voor preventieve controle. Net zoals je je auto ieder jaar naar de garage brengt voor een servicebeurt, zo zou je ieder jaar naar de mesoloog moeten: “Waar wij voor pleiten is, kom nou met regelmaat.”

Dat de mesologen hun patiënten graag zien komen spreekt voor zich. De tarieven mogen er zijn en variëren tussen de € 90 en € 110 voor een consult van 60-75 minuten. Ze wijzen er graag op dat een deel van de zorgverzekeraars de kosten vergoed. En dat klopt. De zorgwijzer laat zien dat er een ruim aanbod van zorgverzekeraars is die een vergoeding bieden voor mesologie, waaronder IZA, Menzis en Promovendum. Gek is dat niet, zorgverzekeraars vergoeden allerlei alternatieve behandelingen in aanvullende pakketten.

Zolang voldoende klanten bereid zijn een hoge premie te betalen, zal het de verzekeraar een zorg zijn of hij onzinnige behandelingen vergoedt. Het enige wat telt is de vraag of er meer premiegeld binnenkomt dan er aan vergoedingen uitgaat. Wat wellicht ook helpt is dat de Vereniging voor Mesologie (NVVM) een commissie en vergoeding heeft die met verzekeringsmaatschappijen contact legt en actief probeert de mesologie vergoed te krijgen.

Een mooie toekomst voor de mesologie

De mesologen beweren dat de mesologie “een grote maatschappelijke erkenning” geniet. En onder het kopje “opleiding” constateren ze opgetogen dat het niet bij het huidige aantal mesologen zal blijven. De praktijk wijst immers uit “dat er een grote behoefte aan mesologen bestaat” en dat er ruimte is voor zeker “3000 mesologen!”.

Het gaat goed met de mesologie en Robert Muts verwacht dat het in de toekomst alleen maar beter wordt. Zo vertelt hij tijdens de “oersterke” podcast op zijn geheel eigen wijze: “Ik denk dat je moet beginnen met een aantal individuen en die als inktvlek moet door laten gaan. (…) Het moet van binnenuit gaan groeien. Die inktvlek die komt wel. Er zit een bewustwording in.” Muts verwacht een kantelpunt: “op een gegeven moment is het gehele systeem om.”

Tevreden patiënten?

Het “gehele systeem” zal de mesologie dus uiteindelijk omarmen. Gezien het eerdere onderzoek naar de werking van de Electrofysiologische diagnostiek, de pols- en tongdiagnostiek en dewerkzaamheid van Aziatische kruidenmiddelen is het echter zeer onwaarschijnlijk dat mesologen mensen kunnen genezen.

Wat zeggen de mesologen en Robert Muts daar zelf over? De website Mesologie, het reguliere alternatief biedt weinig houvast. Er worden welgeteld vijf (positieve) behandelingsresultaten besproken. In alle gevallen bleek de conditie van de patiënt door de adviezen van de mesoloog na 2-3 maanden sterk verbeterd. Op de websites van de Mesologie Academie en het IMC staan meer van dit soort cases. Helaas zeggen de gevalsbeschrijvingen niets. Niet alleen keurt de slager hier zijn eigen vlees, ook is het beschrijven van een handvol (oncontroleerbare) cases geen geschikte methode om de effectiviteit van een behandeling aan te tonen.

“Helpt het ook echt? Dat moet ik aantonen”

Robert Muts is ervan overtuigd dat de mesologie belangrijke resultaten boekt. Het is alleen jammer dat hij geen tijd (en geld) heeft om aan te tonen hoe effectief zijn aanpak is. Het zou mooi zijn wanneer anderen, in plaats van alleen maar kritiek leveren, onderzoek gingen doen. Want research vindt hij prachtig “… maar ik heb er geen tijd voor”.

Toch steekt de directeur en president ook de hand in eigen boezem. “Ik vind dat de complementaire geneeskunde te weinig kracht toont en niet zegt ‘potverdorie, wij kunnen dat’. Begin met van de daken te schreeuwen wat we allemaal doen. Begin het bewijs naar buiten te brengen: ‘oké, Ik heb zoveel patiënten behandeld, en met zoveel gaat het goed.’ (…) Effectenonderzoek is waar het eigenlijk om draait. (…) Helpt het ook echt? Dat moet ik aantonen.”

Weggooien wat niet werkt

Muts is volgens eigen zeggen “gefocust op wetenschap”. Tijdens een interview met Maaike Severijnen van het Platform voor voedingsgeneeskunde vertelde hij in 2020 dat hij altijd op zoek is naar ondersteunend bewijs. Want je kunt dan “weggooien wat bewezen niet werkt. Ik ben daarom ook niet tegen de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Als er therapieën zijn die echt niet werken, moeten we ook niet willen dat die worden toegepast.”

De Vereniging tegen de Kwakzalverij kan niet wachten: laat het weggooien maar beginnen.