Alternatieve opleidingen in het nauw

In september 2011 oordeelde de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), de kwaliteitswaakhond van de overheid voor het hbo, dat inhoud en docentencorps van die opleiding ver beneden de maat zijn. ‘Niet alleen is ongeveer de helft van de docenten qua vooropleiding niet gekwalificeerd, maar ook degenen die wel een hbo- of een universitaire opleiding hebben genoten, zijn werkzaam in een vakgebied dat geen directe relatie heeft met het CAM-onderwijs dat zij geven’. De commissie was verder van oordeel dat ‘de literatuur die in de opleiding wordt gebruikt niet wetenschappelijk gefundeerd is en niet getuigt van een hoge mate van actualiteit’.

De reactie van collegevoorzitter Wim Boomkamp van Saxion Next in de pers was overigens niet minder ontluisterend: ‘Als je niet gelooft in alternatieve geneeskunde, kun je bewijzen dat het niet klopt; als je er wel in gelooft, kun je bewijzen dat het wel klopt. In het buitenland noemen ze het gewoon evidence based, maar in Nederland is men daar huiverig voor’.

Het negatieve oordeel van de NVAO heeft directe gevolgen voor de studenten- nieuwe diploma’s zijn niet meer rechtsgeldig en er mogen geen studenten meer worden ingeschreven- maar heeft ook interessante maatschappelijke gevolgen. Uit het rapport van de commissie blijkt namelijk dat de NVAO naast onderwijskundige criteria ook medisch-wetenschappelijke maatstaven aanlegt. Dit laatste is weer van groot belang omdat de minister van volksgezondheid de NVAO ook wil inschakelen bij het beoordelen van opleidingen van alternatieve genezers. En dat kan wel eens dramatische gevolgen hebben voor de alternatieve wereld.

Over geneeskundige behandelingen hoeft in Nederland namelijk geen btw te worden geheven: een arts rekent nimmer btw, ook al doet hij (of zij) aan acupunctuur. Maar een fysiotherapeut die precies dezelfde acupunctuur pleegt, moet wel btw berekenen. Het Europese Hof achtte dat onderscheid onjuist; daarom wordt nu de regel dat alternatieve behandelaren evenmin btw hoeven te rekenen, mits zij lid zijn van een beroepsvereniging en een opleiding hebben gehanteerd. Inmiddels zijn chiropractoren en acupuncturisten die geen arts zijn maar wel lid van een beroepsvereniging, al door de minister vrijgesteld van de btw-heffing. Dat scheelt in hun tarieven en het ministerie van VWS wordt dan ook overstroomd met aanvragen van alternatieve therapeuten die vrijstelling wensen.

Als nu de NVAO bij het beoordelen van de beroepsopleidingen van de alternatieve behandelaars dezelfde maatstaven gaat hanteren als bij Saxion Next, dan is de conclusie duidelijk: alternatieve therapeuten kunnen een btw-vrijstelling wel vergeten. Het is immers ondenkbaar dat de NVAO opleidingen zou certificeren waarin wordt lesgegeven in homeopathische verdunningen, acupunctuurpunten en irisdiagnostiek.

Het NVAO-rapport laat zich niet uit over de werkzaamheid van de behandelingen die aan Saxion Next gedoceerd worden. De minister zei vorig jaar in het Kamerdebat over de btw-kwestie eveneens dat effectiviteit van een behandeling geen goed criterium is bij de beoordeling, ‘aangezien er juist over de evidence based medicine bij alternatieve behandelingen veel discussie en onzekerheid bestaat’.

Certificering van alternatieve opleidingen kan ook voor de ziektekostenverzekeringen grote gevolgen hebben. De situatie is nu zo dat het lidmaatschap van verenigingen voor reflexologie, shiatsu-therapie en spirituele genezing en dergelijke volstaat om voor vergoeding in aanmerking te komen. Dankzij deze ruimhartige acceptatie is er alleen al in 2009 naar schatting 154 miljoen euro via de aanvullende verzekeringen naar deze behandelaars gegaan.

Het is te hopen dat ook ziektekostenverzekeraars bij de beoordeling of een alternatieve behandeling voor vergoeding in aanmerking komt, certificering door de overheid van de beroepsopleiding als criterium voor vergoeding hanteren. In dat geval zullen aanvullende pakketten drastisch gesaneerd kunnen worden.

En om het Europese Hof tegemoet te komen: alternatieve behandelingen door artsen uitgevoerd, zouden eveneens btw-plichtig moeten worden. ’s Rijks schatkist zou er wel bij varen.