Bezorgde moeders als onheilsprofeten

Wel of niet vaccineren is een ingewikkeld probleem en het publiek is afhankelijk van de uitleg van experts. Maar wie is een expert? B&R hebben bij herhaling gezegd dat ze weten waar ze het over hebben. Een achtergrond in de biologie of geneeskunde vinden zij niet nodig. ‘We hebben intensief op internet gesurft en samen met wat gezond verstand is dat voldoende’. Röver zegt zelfs dat het niet erg is dat je wetenschappelijke informatie niet begrijpt, ‘laat in godsnaam je intuïtie het werk doen’ . Wetenschappers worden volgens B&R betaald door de industrie of de overheid, alleen al daarom zijn ze niet te vertrouwen. Wie moet je als leek dan wel geloven? Bezorgde moeders zoals B&R of wetenschappers die er voor doorgeleerd hebben? De discussie gaat dan niet meer over feiten maar over emoties en geloofwaardigheid en daar hebben B&R een voorsprong. Bezorgde moeders kun je nu eenmaal niet makkelijk afserveren. Het helpt zeker niet om hen voor gek te verklaren, dat werkt alleen maar averechts.

Ziektes kunnen zo maar toeslaan, je begrijpt niet altijd het hoe en waarom en vaak sta je als patiënt machteloos. Dat telt natuurlijk dubbel als het je kinderen betreft. Onbegrip kweekt angst. Zelf iets doen reduceert die angst en dat drijft veel patiënten uiteindelijk in de armen van alternatieve behandelaars. Hetzelfde mechanisme speelt een rol bij vaccinatie. Door iets na te laten, namelijk door je níét te laten vaccineren, voorkom je mogelijk enge ziekten bij je kinderen zoals autisme. B&R zijn er als echte onheilsprofeten in geslaagd om vage angst en onlustgevoelens die bij veel mensen toch al leven over ziekte en vaccinatie naar boven te brengen.

Misschien dat de betrekkelijk lage vaccinatiegraad bij de Mexicaanse griep niet tot grote ongelukken leidt. Maar ik houd mijn hart vast wanneer deze antivaccinatiehouding een rol gaat spelen bij ziektes die tegenwoordig dankzij de vaccinatie goed onder controle zijn, zoals difterie, kinkhoest en polio. Om de ellende die B&R veroorzaakt hebben met hun onheilsboodschap bij toekomstige vaccinatieprogramma’s te voorkomen, moet de overheid haar voorlichtingsprogramma’s wat anders inrichten. Zij moet zich realiseren dat tegen vage onlustgevoelens en onheilsverwachtingen, wetenschappelijke argumenten alléén niet afdoende zijn. De overheid moet daarom niet alleen ingaan op de voordelen en de risico’s van vaccinatie maar ook begrip tonen voor de weerstand ertegen, die vooral voort lijkt te komen uit angst voor het onbekende. Slechts door de angst van het publiek serieus te nemen, kan de catastrofale invloed van onheilsprofeten als Bleeker en Röver worden gekeerd.

Dit artikel verscheen op 8 december 2009 in De Telegraaf op de pagina ‘Gezond en Wel’.
Voor een overzicht van andere bijdragen op ‘Gezond en Wel’ zie elders op deze site.