Bijzondere bijstand voor kwakzalverij

In de gemeente Utrecht ontstond commotie, toen begin dit jaar bleek dat de gemeente aan mensen met een laag inkomen via de bijzondere bijstand alternatieve geneeskunde vergoedde. Ondanks vragen uit de gemeenteraad en een bezuiniging op de bijzondere bijstand bleef de gemeente bij haar standpunt. Het bezorgde haar een nominatie voor de Meester Kackadorisprijs 2012 van de Vereniging tegen kwakzalverij.

De gemeente Utrecht biedt mensen met een minimuminkomen een collectieve zorgverzekering met een aanvullend pakket aan waarin vergoeding voor alternatieve geneeskunde is opgenomen. Echter, mensen met een laag inkomen zoals bijstand die niet aanvullend verzekerd zijn voor alternatieve geneeskunde, kunnen via de bijzondere bijstand een vergoeding van maximum 350 euro per jaar krijgen.

‘Wij doen dat omdat wij vinden dat iedereen uit de doelgroep recht heeft op alternatieve geneeswijzen’, aldus de woordvoerder van de gemeente Utrecht.

Hoe vaak er gebruikt gemaakt wordt, kan de gemeente niet zeggen. De gemeenten Amsterdam en Groningen zijn wijzer. Zij geven geen bijzondere bijstand, noch zorgen ze voor aanvullende pakketten met alternatieve geneeskunde, omdat de basisverzekering en de AWBZ alle noodzakelijke kosten dekken. Toch zijn er meer gemeenten die dezelfde zienswijze als de gemeente Utrecht hebben. Onder andere Lelystad, Nieuwegein en Capelle aan den IJssel laten via hun website weten dat ze alternatieve geneeskunde vergoeden. Deze gemeenten baseren zich op de richtlijn (PDF) Alternatieve geneeswijzen (handreiking sociaal medische beoordeling bijzondere bijstand ten behoeve van alternatieve geneeskunde) van de Vereniging van Indicerende en adviserende Artsen (VIA) uit april 2004.

Volgens deze richtlijn zijn alternatieve geneeswijzen: ‘geneeswijzen die niet op Nederlandse universiteiten worden onderwezen, zoals acupunctuur, osteopathie, manuele geneeskunde en haptotherapie.’

Omdat artsen ‘slechts’ een universitaire opleiding gehad hebben, kunnen zij volgens de richtlijn, alternatieve geneeswijzen niet goed beoordelen. Toch stelt de richtlijn dat er pas vergoed kan worden indien uit een medische keuring of uit een verklaring van een arts de noodzakelijkheid is vastgesteld. Het bestuur van VIA schrijft in haar voorwoord dat deze richtlijn als een startpunt van de discussie moet worden gezien. Een standpunt van 2004.

Uit de discussie van de afgelopen 8 jaar kan geconstateerd worden dat noodzakelijke alternatieve geneeskunde niet bestaat en dat er dus geen grond is voor gemeenten om via de bijzondere bijstand belastinggelden te besteden aan alternatieve geneeswijzen. Amsterdam, Groningen en enkele andere gemeenten hebben deze conclusie reeds getrokken. Nu de overige gemeenten nog.

 

Reactie

Advocaat Hans Nacinovic van het bureau Delegibus in Helmond schreef een reactie:

‘Leuk artikel op Gemeente.nu. Gemeenten zouden beter moeten weten, want de hoogste rechter op het gebied van bijstandszaken, de Centrale Raad van Beroep, oordeelt standaard dat alternatieve geneeswijzen bewust buiten de vergoedingensfeer van de Zvw (en voorheen de Zfw) zijn gelaten en dat het college daarom op grond van artikel 15 lid 1 WWB helemaal niet bevoegd is om bijstand voor deze kosten te verlenen; zie bijvoorbeeld CRvB 22-03-2011, nr. 08/7181 WWB (LJN BP8635), CRvB 21-07-2009, nr. 06/6938 WWB (BJ4665) en CRvB 19-04-2011, nr. 09/2227 WWB (BQ3122). Alleen in het geval van zeer dringende redenen (een acute noodsituatie welke op geen andere manier te verhelpen is dan middels bijstandsverlening) zou (op grond van artikel 16 lid 1 WWB) toch bijstand voor de kosten mogen worden verleend. Het is echter niet goed voorstelbaar dat dergelijke zeer dringende redenen aangetoond kunnen worden in het geval iemand een geneeswijze wordt onthouden waarvan de werking niet kan worden aangetoond. Als gemeenten toch bijstand verlenen voor alternatieve geneeswijzen zal de Centrale Raad dat overigens niet terugdraaien. Dergelijk buitenwettelijk beleid wordt door de raad in een voorkomend geval, in de relatie tussen gemeentelijke overheid en burger, als een gegeven beschouwd. Het is in wezen de rijksoverheid die de gemeente hierop moet aanspreken, in het kader van de controle op de rechtmatige besteding van bijstandsbudgetten. Dat gebeurt echter niet. Als het om (individuele) bijzondere bijstand gaat, bestaat er namelijk een jarenlange traditie van geen controle. Er wordt in wezen net gedaan of het hier een volledig decentraal geregelde beleidsvrijheid betreft, terwijl de wet feitelijk de gemeenten alleen maar ten aanzien van de draagkracht van betrokkenen beleidsvrijheid laat. Het toetsen van de noodzaak van bijstandsverlening is daarentegen een gebonden bevoegdheid’, schrijft mr. H. Nacinovic.