Bloedzuigende geldwolven geloven in pijnbestrijding

Sinds 2001 heeft ze al een kliniek in Zaandam waar ze naar eigen zeggen jaarlijks drieduizend behandelingen uitvoert. En meer bloedzuigertherapeuten, onder wie enkele klassiek homeopaten, behandelen erop los met slijmerige beestjes uit de Duitse fabriek Biebertal Blutegelzucht GmbH in Biebertal, ten noorden van Frankfurt, terwijl specialisten in het reguliere circuit beweren dat voor de werking van die beestjes geen enkel wetenschappelijk bewijs is. http://www.blutegel.de/

Bloedzuigertjes, van de types Hirudo verbana en Hirudo medicinalis, worden ingezet bij het behandelen van gewrichtsklachten als reuma, artrose en artritis en bij hernia. Ook gaan ze hoofdpijn, lage rugpijn, pijn in nek en schouder te lijf. Helende werking bij middenoorontsteking, migraine, spataderen en trombose en bij bacteriële infecties wordt ook vaak beloofd terwijl op het geneeslijstje van de Zaanse hirudo-kliniek van dokter Gilazowa zelfs aandoeningen staan als hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

De slijmerige parasieten zuigen bloed op maar intussen produceren ze een honderdtal fraaie bioactieve stofjes met bloedverdunnende, pijnstillende en ontstekingsremmende werking. Deze stofjes, zo menen alternatieve therapeuten, spoken in het lichaam van de patiënt van alles uit. Een behandeling duurt ongeveer anderhalf tot twee uur, kost dan 130 tot 150 euro per keer en geeft vaak na één tot drie keer al positief resultaat, zo belooft een bloedzuigertherapeut. Andere therapeuten hebben het over vijf tot acht behandelingen. Niet alleen mensen hebben baat bij de beestjes, ook paarden, ezels, schapen en geiten zijn met bloedzuigers te behandelen voor gewrichtsklachten, zo lezen we. Bloedzuigers worden op de plaats des onheils neergezet. Daar bijten ze zich vast in de huid. Dat voelt jeukerig en speldenprikkerig aan. Verder zijn er geen problemen, leren we.

Er zijn veel biologische en analytische studies uitgevoerd naar talloze stofjes die de schattige bloedzuigertjes afscheiden en de bloedbaan injassen; stoffen die inmiddels chemisch tot in detail zijn gekarakteriseerd. Maar zijn er bewijzen voor de humane werking van die stofjes, die vaak maar in een zeer lage concentratie in de bloedbaan terechtkomen?

Nee, bitter weinig, is de conclusie na gegraaf in de wetenschappelijke literatuur. Ook therapeuten komen desgevraagd met weinig onderbouwende wetenschappelijke literatuurreferenties. De Russische arts van de kliniek in Zaandam, Gilazowa, antwoordt in een email desondanks het volgende: `Ik prijs mij gelukkig in zoveel gevallen van ernstig menselijk lijden, genezing te hebben kunnen bewerkstelligen.´

We lezen verder in haar email: `Hirudo therapie maakt wereldwijd een ware comeback door en is uit de huidige geneeskunde niet meer weg te denken. De medische wetenschap gaat steeds meer de kant op van “repareren” en Hirudo therapie past wonderwel in deze ontwikkeling. Hirudo therapie staat daarom net zo volledig buiten het doel van uw Vereniging tot bestrijding van de Kwakzalverij als bijvoorbeeld hartchirurgie.´

Nog een opmerkelijk citaat: ´RCT’s zijn nuttig voor bepaalde medische onderzoeken, zoals het testen van (nieuwe) medicijnen. In tal van andere medische behandelingen zijn zij echter niet bruikbaar of kunnen simpelweg niet worden georganiseerd. RCT’s zijn niet zoals u schrijft “een vereiste voor een bruikbare therapie”. De enige eis die een ”bruikbare therapie” als zodanig kwalificeert, is dat hij werkt!´

Ze verwijst vervolgens naar de gepensioneerde Nederlandse zeevisserijbioloog Dolf Boddeke die de opening van haar Haagse kliniek verrichtte. Boddeke is een expert, zo laat hij weten. Zijn tennisvriend liet zich namelijk vijf jaar geleden behandelen met bloedzuigers tegen een `zwakke maagwand en slokdarm´. `Met succes´, aldus wetenschapper Boddeke die niet duidelijk maakt wat hij hiermee bedoelt. Ook hij komt niet over de brug met onderbouwende wetenschappelijke studies die zouden aantonen dat bloedzuigers al die mooie beloftes nakomen. Boddeke antwoordt, blijkbaar geïnspireerd door de kritische vraagstelling, weinig wetenschappelijk: `Ik meen gekwalificeerd te zijn om een (positief) oordeel te mogen vellen, op basis van de feiten. Gezien de geestelijke blokkade die ik bij u bespeur, lijkt mij verdere discussie met u verspilling van tijd en moeite.´ Einde emailbericht van de bioloog.

Twee andere bloedzuigertherapeuten verwijzen desgevraagd naar twee artikelen waaruit de werking van de beestjes, die al enkele honderden jaren bij mensen worden ingezet, zou blijken. Beide artikelen gaan echter over de meer dan honderd wonderstofjes die bloedzuigers via hun speeksel afscheiden, niet over studies met patiënten die geneeskundige werking zouden aantonen. `Veel van de positieve werking die wordt gemeld, laat zich op dit moment niet verklaren´, zo lezen we in één van die artikelen, geschreven door twee Duitse biologen. Het tweede artikel, gepubliceerd in een weekblad voor Oostenrijkse artsen, is geschreven door medewerkers van de Duitse bloedzuigerfabriek. Zij waarschuwen bovendien, verwijzend naar drie klinische studies met weinig patiënten: `Bij gebrek aan goede onderzoeken – een controlegroep zonder werkende bloedzuigers is niet mogelijk – ligt een placebo-effect, als mogelijke verklaring voor de werking, en vooral pijnverzachting bij knieosteoartritis, op de loer´.

De Volkskrant tekende zaterdag 7 juni 2014 in de rubriek Waar/Niet waar, bedoeld om hypes te ontmaskeren, een antwoord op van AMC-specialist Harry Büller, hoogleraar vasculaire geneeskunde. Büller:`Het valt niet te ontkennen dat de dieren mooie geneesmiddelenfabriekjes zijn. Zo hebben wetenschappers een antistollingseiwit weten te vissen uit een bloedzuigersoort die op honden parasiteert. De dosis die je met een behandeling van een tiental bloedzuigers binnenkrijgt, is echter heel minimaal. Een effect is daarom minimaal en te verwaarlozen.´ Er is, zo concludeert vervolgens ook De Volkskrant-journalist, geen overtuigend wetenschappelijk bewijs voor de bloedzuigertherapie.

Niet onvermeld mag blijven dat de twee geraadpleegde bloedzuigertherapeuten nog andere kwakhobby’s hebben. Homeopate Susanna Oldersma uit Nieuwkoop heeft de Cease-therapie in haar behandelpakket. Deze methode, een hersenspinsel van de inmiddels overleden kwakzalverarts Tinus Smits, zou autisme genezen met homeopathische spoelmiddelen. In Nederland zijn zo’n driehonderd alternatieve therapeuten die deze therapie toepassen. Een kleine twintig van hen zijn klassiek-homeopathisch arts. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft deze groep in het vizier om te kijken of ze onterecht valse hoop verkopen. Ook natuurgenezeres en bloedzuigertherapeut Sabine Hahn in Leerdam is Smits-adept.

Naschrift
24 juni: Ook bloedzuigen in Rotterdams Ayuverdakliniek  

In de Ayurveda-kliniek van
arts/kwakzalver Victor Manhave in Rotterdam worden af en toe basisseminars
gehouden over hirudo-therapie, voor artsen en therapeuten. Bloedzuigertherapie is
te gebruiken bij blessures (acute en chronische gewrichtspijn),  bij hoge bloeddruk en ook bij reumatische
aandoeningen, middenoorontstekingen en bij hart- en vaartziekten, zo is te
lezen op de website van de kliniek.

De kliniek doet in nog veel meer dingen, zoals alternatieve
ayurvedische behandelingen met oliën en kruiden. Manhave is in 2012/2013 vier maanden geschorst
geweest als arts omdat hij een seksuele relatie heeft onderhouden met een
patiënte. 

Tot eind maart 2015  zit Manhave nog in
een proeftijd en daarin mag hij zich `binnen
de gestelde proeftijd niet schuldig maken aan enig tuchtrechtelijk verwijtbaar
gedrag op het gebied van de professionele afstand die de arts jegens zijn
patiënten behoort te bewaren.´