Btw-vrijstelling: magnetiseur bereidde weg voor andere alterneuten

Zoals bij controversiële wetgeving gebruikelijk, kwamen al snel de eerste bezwaarschriften, die gezien de steun vanuit beroepsverenigingen het karakter van proefprocessen kregen. Kwakzalvers zijn wel dom, maar niet geheel achterlijk en de keuze voor de regio waar men deze proefprocessen zou gaan starten was cruciaal. Hoezeer persoonlijke voorkeuren bij rechterlijke uitspraken over alternatieve geneeswijzen een rol spelen, is uit zaken als die ondergetekende namens de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) tegen Sickesz en Houtsmuller voerde immers maar al te goed bekend.

Proefprocessen

De eerste rechtszaken werden aangespannen door een chiropractor, lid van de Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA), en een arts-acupuncturist, bijgestaan door de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV). Beide speelden in de regio Breda. De chiropractor begon zijn procedure in december 2014 en de arts-acupuncturist in april 2014. Vanwaar de keuze voor die regio?

Welnu, de NCA was uiteraard bekend met de uitspraak in hoger beroep van het Gerechtshof te Den Bosch, dat in april 2013 al eens een magnetiseur had vrijgesteld van btw-heffing. Dit arrest werd in maart 2015 in cassatie bevestigd. Derhalve verzocht de NCA een chiropractor, werkzaam in het arrondissement ZuidwestBrabant, om een proefproces aan te spannen. Het werd Toon Stas uit Valkenswaard. Ook de NAAV kende die uitspraak ongetwijfeld en verzocht haar lid Toine Korthout, werkzaam in Sleeuwijk in de regio-Breda, de kar te trekken.

En inderdaad: de keuze voor die regio heeft zich uitbetaald, want chiropractor Toon Stas uit Valkenswaard werd eind mei 2015 door de rechter in Breda in het gelijk gesteld. Hij hoeft geen btw meer te heffen. We hebben er een stuk over geschreven op onze website. De titel van dit bericht is intussen achterhaald: de Belastingdienst heeft besloten af te zien van cassatie en is in gesprek met de NCA.

Na deze twee pro-alternatieve uitspraken in het voordeel van twee niet- BIG-geregistreerde kwakzalvers (een chiropractor en een magnetiseur) kon het Gerechtshof in Den Bosch, dat het hoger beroep van de Belastingdienst behandelde na de eerdere overwinning van Korthout in Breda, natuurlijk niet anders dan deze nog veel ‘betrouwbaarder genezer’ met een BIG-registratie als arts ook vrijstellen van btw-heffing. Daarover zullen de raadsheren – twee van de drie waren actief in beide zaken – niet lang hebben hoeven nadenken. Achteraf moet zo’n arrest natuurlijk een logische opbouw krijgen en de schijn ophouden dat er lang wikken en wegen aan te pas is gekomen. Het opstellen van de tekst is de raadsheren vermoedelijk toch niet meegevallen, want na de zitting die op 6 mei 2015 plaats vond, werd de uitspraak tot tweemaal toe uitgesteld en pas op 11 september bekend gemaakt: ruim vier maanden nemen om uitspraak te doen, dat is ongebruikelijk lang. 

De uitspraak moest natuurlijk ook duidelijk maken dat erin aan de EU-eisen, die tot de btw-wetgeving in 2013 leidden, is voldaan. Jurist Laurens Dragstra, die ook over de uitspraak in eerste aanleg al een loepzuivere analyse schreef, is op de Skepsis-site op de juridische finesses, ingegaan.

Ik kan mij daarom beperken tot een beoordeling van de medische competentie van de drie raadsheren uit Den Bosch, die toch minimaal aannemelijk moesten maken dat de prestaties van de acupuncturist van een zeker kwaliteitsniveau waren of zelfs gelijkwaardig aan de medische zorg zoals geleverd door normale artsen, die zich bijvoorbeeld niet zo diepgaand in de oor-acupunctuur hebben verdiept zoals Korthout.

Het kwaliteitsniveau van oor-acupunctuur

Het hof kwam ter onderbouwing van dat oordeel met een zestal argumenten:

(1) belanghebbende is arts;

(2) belanghebbende heeft de postacademische acupunctuuropleiding van de NAAV voltooid;

(3) belanghebbendes acupunctuurbehandelingen worden door 70% van de zorgverzekeraars vergoed, afhankelijk van de voorwaarden van de (aanvullende) zorgverzekering;

(4) belanghebbende is, evenals alle andere artsen, gebonden aan de onder 2.9 vermelde gedragsregels van de KNMG;

(5) belanghebbende is als arts onderworpen aan het medisch tuchtrecht;

(6) in het kader van de artsenopleiding aan de universiteiten van Groningen en Utrecht kan een keuzevak worden gevolgd in complementaire geneeswijzen.

Gelet op het vorenstaande was het Hof van oordeel, dat het kwaliteitsniveau van belanghebbendes acupunctuurbehandelingen wordt bepaald door zijn hoedanigheid als arts. Omdat die geen btw betalen, hoeft de acupuncturist dat ook niet te doen.

Wat kan er over deze argumentatie worden gezegd?

Ad 1. Korthout is inderdaad basisarts met BIG-registratie. Waarom dit nu wel een argument kan zijn, is onduidelijk. De magnetiseur en de chiropractoren kregen namelijk btw-vrijstelling zonder arts te zijn.

Ad 2. De NAAV-cursus doceert een behandelwijze, waarvan nooit enig nut is aangetoond. Waarom kennis van deze mythologie kan bijdragen aan het kwaliteitsniveau van medisch handelen is daarmee onduidelijk. Om begrijpelijke redenen heeft men ook nooit accreditatie aangevraagd bij de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), het enige officiële instituut dat de kwaliteit van opleidingen regelt en controleert.

Ad 3. Dat aanvullende zorgverzekeringen zijn behandelingen (deels) vergoeden, is geen enkel bewijs voor de effectiviteit ervan. Door deze aanvullingsfondsen worden de meest bizarre behandelingen vergoed, zoals destijds de ASR-therapie in Hengelo (‘bordeeltherapie’, waarbij mannen met de hand bevredigd werden ) en ook nu nog de kwakzalverijen van de NWP-praktizijns, van osteopaten, shiatsu-therapeuten, reflexzonetherapeuten, manueeltherapeuten en hypnotherapeuten. Die beschikken allen over een AGB-code, waarmee zij kunnen declareren.

Ad 4. Het Hof bedoelt dat de KNMG toepassing van niet reguliere behandelwijzen accepteert, maar miskent dat daaraan zeer strenge voorwaarden worden gesteld. Zo wordt gesteld: ‘(…) dan biedt de arts geen behandelwijzen aan die de patiënt schade zouden kunnen berokkenen. Schade moet in dit kader breed opgevat worden. Naast directe fysieke schade die inherent is aan de behandeling, wordt onder schade ook verstaan: het bieden van valse hoop op genezing of verbetering van de klachten; het geven van onjuiste of incomplete informatie over de werkzaamheid van een behandeling’.

Hoe verhoudt zich dit met de info die Korthout in zijn praktijk uitdeelt en die betrekking heeft op zijn specialiteit, de oor-acupunctuur? Wat lezen wij daar:

‘Ooracupunctuur – Op de oorschelp zijn punten te vinden die in relatie staan met andere delen van het lichaam. Door onderzoek aan het oor kunnen klachten vaak in een breder verband worden begrepen. Via de oorschelp kunnen klachten (en hun breder verband) worden beïnvloed door geëigende punten te stimuleren met (acupunctuurnaald-)prikjes, laser of ander licht, massage, injecties, enzovoort.’

Als dit geen valse hoop is: beweren dat de oplossing te vinden in de oorschelp en de suggestie dat hij met naaldjes in dat lichaamsdeel ziekteprocessen kan beïnvloeden. Hiermee alleen al overtreedt Korthout op flagrante wijze de Gedragsregels der KNMG.

Ad 5. Betrokkene is onderworpen aan het tuchtrecht, maar dat zegt weinig als noch patiënten noch de inspectie (IGZ) zaken bij die instantie aanbrengen. Overigens worden aan alternatieve artsen met enige regelmaat maatregelen opgelegd.

Ad 6. Het feit dat twee medische faculteiten (in Groningen en in Utrecht) hun studenten op facultatieve basis laten kennismaken met alternatieve geneeswijzen, maakt nog niet dat dergelijke behandelmethoden werkzaam zijn of kunnen bijdragen een de kwaliteit van de alternatieve hulpverlening. Toegegeven zij dat de formulering van het Groningse keuzevak ‘Complementaire en Alternatieve Geneeswijzen’ verwarring kan oproepen, waar men stelt dat een van de doelstellingen van het keuzevak is ‘het leren kennen van de mogelijkheden om als regulier arts kennis van alternatieve geneeswijzen in het eigen medisch handelen te integreren’. Maar van een opleiding in een alternatieve geneeswijze is noch in Groningen noch in Utrecht sprake.

Conclusie

Moeilijk valt dus in te zien, waarom de toepassing van oor-acupunctuur – als voornaamste therapievorm die Korthout aanbiedt en waarvan de theorie absurd en de werkzaamheid illusoir is – zou moeten leiden tot btw-vrijstelling.

Als het Hof ook maar over enige zelfkritiek had beschikt dan had men natuurlijk een paar medici om advies gevraagd. Daaraan bestond kennelijk geen behoefte en het zou ook tot onoverkomelijke problemen hebben geleid, nu vanaf het begin vaststond dat – in het licht van de twee eerdere btw-uitspraken – het hof niet anders kon dan ook de arts/naaldartiest te vrijwaren van btw-heffing.

De conclusie is onvermijdelijk, pijnlijk en bij herhaling gebleken: de medische competentie van de raadsheren in Den Bosch is beneden alle peil. Zij kunnen kennelijk geen rode hond van gele koorts onderscheiden en miskennen volledig het verschil tussen geneeskunde en kwakzalverij. Anything goes.

Naschrift 16 november 2015: 

De Belastingdienst heeft in de btw-zaak van de arts-acupuncturist geen cassatieberoep ingesteld tegen de uitspraak van het gerechtshof in Den Bosch.