Chiropractisch hulpmiddel MyoVision gekraakt

‘De MyoVision scan maakt voor u zichtbaar wat de chiropractor voelt’. Volgens Chiropractie Brabant in Etten-Leur is er sprake van een doorbraak binnen de alternatieve behandelwijze. Voor slechts 10 euro kunnen cliënten zich laten scannen.

Ook mensen zonder lichamelijke ongemakken zijn welkom, want de MyoVision sEMG zou preventief werken. ‘Het registreert namelijk afwijkende spierspanning en verschoven wervels’, claimt het bedrijf. ‘De scan brengt duidelijk in beeld waar de beknelde en geïrriteerde zenuwen liggen, zonder dat u daar direct klachten voor hoeft te hebben. De chiropractor start de behandeling. Na een paar sessies is het raadzaam om opnieuw een scan te maken, zodat het resultaat voor u niet alleen voelbaar, maar ook zichtbaar wordt’, is de aanbeveling.

Aangejaagd door hun Amerikaanse collega’s maken Nederlandse chiropractoren steeds vaker reclame voor het apparaat. Zo ook het Chiropractic Family Care Centre in Bilthoven. https://cfcc.nl Eigenaar André de Voos vertelt in een filmpje: ‘Met de MyoVision scan meten we signalen van de hersenen naar de spieren langs de wervelkolom. Hier kunnen we zien waar eventuele zenuwblokkades – ook wel subluxaties genoemd – zitten. Deze subluxaties verstoren de signalen van de hersenen naar de rest van het lichaam.’ 

Op basis van de scan en een vraaggesprek wordt een diagnose gesteld. Vervolgens start de behandeling, die bestaat uit druk uitoefenen met de handen op wervels en gewrichten. Soms is er een krakend geluid te horen. Van bottenkraken is echter geen sprake, want zo stellen beoefenaren: ‘Dit wordt veroorzaakt door de ontsnapping van stikstofgassen door het vacuümeffect dat optreedt wanneer een gewricht even uit elkaar getrokken wordt.’ 

Abnormale spierspanning

Het woord Chiropraxie is afkomstig uit het Grieks en betekent ‘met de hand beoefend.’ Grondlegger Daniel David Palmer had in1895 genoeg aan zijn handen. Maar zijn hedendaagse volgelingen gebruiken technische hulpmiddelen. De MyoVision behoort tegenwoordig tot het standaard gereedschap. Het apparaat bestaat uit twee elektroden die spieractiviteit meten. Hiermee wordt de wervelkolom afgetast.

Op een computerscherm verschijnt een afbeelding waarop verschillende kleuren aangeven waar zich abnormale spanning bevindt. Groen betekent normaal, rood staat voor een forse verhoging en geel waarschuwt voor een abnormaal lage spanning, oftewel: vermoeide spieren.

Naast de kleurtjes zijn er pijlen die een mogelijke disbalans aanwijzen. Ter afsluiting van de scan ontvangt de patiënt een Ep Stress Score; een optelsom van alle spieractiviteit. ‘Dit getal betekent op zichzelf vrij weinig. De eerste test wordt gebruikt om een uitgangswaarde vast te stellen,’ zegt de ontwikkelaar van het apparaat daarover. In de loop der tijd zou de hoogte van de score inzicht moeten geven in het verloop van de behandeling.

MyoVision, het bedrijf achter het gelijknamige apparaat, is gevestigd in de Amerikaanse stad Seattle en werd opgericht in 1989. David Marcarian staat aan het hoofd van de onderneming. Hij ontwikkelde zijn kennis over elektrofysiologie als student bij het NASA-Ames onderzoekscentrum. Hij onderzocht daar de handregelaars waarmee F-16’s werden bestuurd. De resultaten van deze ergonomische evaluatie resulteerde in een nieuwe stuurknuppel voor piloten. Kort daarop ontving Marcarian een onderzoeksbeurs van 450.000 dollar om een betaalbaar apparaat te ontwikkelen waarmee fysiologische signalen zijn te meten.

Aanvankelijk hield de uitvinder zich niet bezig met chiropraxie tot William McIlvaine, een chiropractor uit Oregon, op zijn pad kwam. Marcarian sloeg steil achterover van de resultaten. ‘Iedere geteste patiënt had spierspanningspatronen die correleerden met ruggengraatproblemen’, schrijft hij op zijn website. De zakenman meent dat de toekomst van de chiropraxie ligt in het integreren van ‘objectieve data’ met de klinische praktijk. 

Onzinnige scan

Emeritus-hoogleraar neurologie Rien Vermeulen, oud-bestuurslid van de VtdK, is beslist over de claims die MyoVision hanteert: ‘Het is zulke onzin, dat het moeilijk is om te zeggen hoe onzinnig het wel niet is,’ antwoordt hij. ‘Een belangrijk concept binnen de chiropraxie is de subluxatie. Wat dat precies is, weten we niet; dat wordt niet duidelijk uit hun geschriften. Het begrip luxatie komt wel voor binnen de geneeskunde. Dat is het uit de kom schieten van een gewricht. Meestal gebeurt dat na een trauma van de halswervelkolom. Een luxatie is moeilijk te herstellen. Vaak is daar een operatie voor nodig onder algehele narcose.’

Vermeulen: ‘Waarschijnlijk moeten we een subluxatie uitleggen als een geringe luxatie. Het is echter onmogelijk dat je zoiets zou kunnen herstellen door van buitenaf druk uit te oefenen. Verder beweren chiropractoren dat zij afwijkingen kunnen voelen. Ik ken voorbeelden van patiënten die na een bezoek aan een chiropractor een röntgenfoto of een MRI-scan lieten maken, maar daar was niets op te zien.

‘Nu is er een apparaat, de MyoVision, waarmee het wel mogelijk zou zijn om deze afwijkingen zichtbaar te maken. Dat gebeurt door middel van twee elektroden die spierspanning meten. De patiënt heeft hier echter niets aan; een abnormale spierspanning is namelijk zeer onwaarschijnlijk als er geen afwijking wordt gevonden in het centrale zenuwstelsel.

‘In de reguliere geneeskunde kunnen we dat vrij eenvoudig vaststellen, bijvoorbeeld door verhoogde reflexen, daar hebben we geen MyoVision voor nodig. Maar een diagnose wordt nu eenmaal meer vertrouwd als er een apparaat aan te pas komt. Daarbij hebben mensen groot vertrouwen in getallen. Door zo’n EP Stress Score kun je laten zien of iets hoger of lager is, al geeft dat cijfer geen enkele informatie. Als subluxaties al zouden bestaan dan kun je die niet behandelen zoals chiropractoren doen. Ook heeft het in dat geval geen enkele zin om spierspanning te meten’, aldus Vermeulen.

Gehakt

Eerder maakten onze Amerikaanse collega’s van Quackwatch al gehakt van de apparaten waarmee chiropractoren spierspanning meten, ook wel surface Electromyography (sEMG) genoemd. Zij stelden zichzelf de volgende vragen:

–Verschaft het informatie die de behandelaar in staat stelt om een goede diagnose te stellen of de juiste behandeling te bepalen?
Antwoord: Nee, subluxaties opsporen en behandelen is geen legitieme activiteit.

–Geeft het informatie die niet verkregen kan worden op een betere of goedkopere manier?
Antwoord: Nee, de ontwikkeling van de patiënt kan geëvalueerd worden zonder dure gadgets.

Om deze redenen bestempelen zij routinematig chiropractisch gebruik van sEMG als een ‘money-making scheme’. In 2000 concludeerde de American Academy of Neurology dat sEMG onaanvaardbaar is als klinisch hulpmiddel voor het diagnosticeren van lage rugpijn of neuromusculaire aandoeningen.

De Britse oud-hoogleraar complementaire geneeskunde en kwakzalverijbestrijder Edzard Ernst schreef in 2008 een kritische evaluatie over de behandelwijze. Zijn conclusie luidt: ‘Rug- en nekpijn zijn de domeinen van chiropraxie, maar veel chiropractoren behandelen andere aandoeningen dan musculoskeletale problemen. Met de mogelijke uitzondering van rugpijn is chiropractische manipulatie van de wervelkolom niet effectief gebleken voor enige medische aandoening. Manipulatie wordt in verband gebracht met milde bijwerkingen en ernstige complicaties waarvan de incidentie niet bekend is. De kosteneffectiviteit is niet boven redelijke twijfel verheven. De concepten van chiropraxie zijn niet gebaseerd op solide wetenschap en de therapeutische waarde ervan is niet aangetoond’, aldus Ernst. 

Geen effectieve behandeling

In augustus dit jaar verscheen in het Amerikaanse topblad JAMA een gerandomiseerde klinische trial over het effect van mobilisatie- en manipulatietechnieken bij milde tot gemiddelde chronische lagerugpijn. De methoden, die veelvuldig worden gebruikt binnen de chiropraxie, zorgden niet voor significant lagere pijnscores onder de 162 deelnemers. Uitkomst van de studie was dan ook dat manipulatie of mobilisatie van de rug geen effectieve behandeling is. 

In de richtlijn van het Nederland Huisartsen Genootschap (NHG) staat dat manipulaties niet worden aanbevolen bij patiënten met aspecifieke lagerugpijn. Want: ‘Het is onduidelijk of manipulaties tot een klinisch relevante verbetering van pijn en functionaliteit leiden bij chronische aspecifieke lagerugpijn (algehele kwaliteit van bewijs zeer laag tot matig).’ 

De ‘bottenkrakers’ laten zich niet weerhouden door het gebrek aan bewijs. Zij volharden in hun overtuiging dat een verkeerde stand van ruggenwervels de bron is van alle ziekten én dat deze bestreden kunnen worden door de ruggenwervels weer in de goede stand te zetten.

Chiropractoren zijn grofweg te verdelen in twee groepen: ‘straights’ en ‘mixers’. Straights houden vast aan de oorspronkelijke leer. Zij geloven heilig in de subluxatie-theorie en claimen succesvolle behandelingen uit te voeren bij tal van klachten die geen verband houden met de wervelkolom, zoals: suikerziekte, hoge bloeddruk en oorontsteking. Mixers nemen afstand van de theorie en beperken zich tot behandeling aan het bewegingsapparaat. Daarnaast zoeken ze heil in lifestyle-adviezen en oefeningen. 

Herseninfarct

Baat het niet dan schaadt het niet, geldt niet in het geval van chiropraxie. De behandelwijze heeft zeldzame, maar ernstige bijwerkingen. Bij manipulaties aan de nek kunnen scheuren in de wervelslagaders ontstaan met een herseninfarct tot gevolg. 

Hoe vaak dat gebeurt is niet exact te zeggen, wegens gebrek aan betrouwbare cijfers. Een schatting die eerder aan beroepsbeoefenaren is gecommuniceerd varieert tussen de 1 op 20.000 en 1 op de miljoen, blijkt uit een gerechtelijke uitspraak uit 2015 in een proces tegen een chiropractor. 

Chiropractoren stellen op hun beurt dat deze onderzoeken niet in staat zijn om oorzaak en gevolg aan te tonen. In de beroepsnorm cervicale manipulatie reageren zij: ‘Vergeleken met de meeste medische interventies, zoals NSAID’s, injecties en operaties, voor dezelfde klachten (nekpijn en hoofdpijn) is chiropractie honderden tot duizenden keren veiliger!’ 

In Nederland

In ons land werken bijna 400 chiropractoren. Deze zijn verenigd in drie beroepsorganisaties. Daarvan is de Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA) de grootste. Zij hebben naar eigen zeggen 300 leden, die actief zijn binnen 202 praktijken. De Dutch Chiropractic Federation (DCF) is gelieerd aan de internationale beroepsvereniging, zij hebben 126 leden.

Tot slot is er de Christelijke Chiropractoren Associatie (CCA), die met 62 leden de kleinste vereniging is. De christelijke organisatie onderhoudt warme banden met de DCF. Ze staan ingeschreven op hetzelfde adres in Ridderkerk waar ook chiropraxiesympathisant en advocaat Job Broekhuyze zetel houdt. Daarnaast toont het Nationaal Register Chiropractoren dat 9 mensen zowel lid zijn van de CCA als van de internationale DCF. 

In Nederland is chiropractor geen wettelijk beschermd beroep. Ondanks allerlei juridische inspanningen vanuit het alternatieve circuit worden beoefenaren niet toegelaten tot het BIG-register. 

Wie een opleiding wil volgen moet daarvoor uitwijken naar het buitenland. Bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten of dichterbij huis in Parijs. De studie duurt 5 jaar, waarvan 12 maanden bestaan uit praktijkstage. Een forse investering voor een titel die iedereen zichzelf mag toekennen. 

Veel chiropractoren bedienen zich van de titel ‘dr.’, verwijzend naar hun in het buitenland opgeduikelde diploma. De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft de afgelopen jaren tot in de rechtszaal bezwaar gemaakt tegen deze titelfraude.