Commentaar bij Aflevering 2 van Uitgedokterd!? (30 april 2008)

Sylvia is een 54 jaar oude yogalerares die al ongeveer 10 jaar suikerziekte (diabetes mellitus) heeft. Ze geeft zelf ook klankschaaltherapie, een bijzonder komische en betrekkelijk ongevaarlijke vorm van kwakzalverij. De bloedsuikerwaarden zijn zo hoog dat ze binnenkort insuline zal moeten gaan spuiten. Ze zegt dat ze nu de maximale dosering tabletten gebruikt om de suikerziekte onder controle te krijgen, maar ze wil geen insuline gaan gebruiken. Sylvia gaat naar ayurvedisch arts, Victor Manhave. Hij zegt: ‘Ze is doorverwezen door haar zorgverzekeraar wegens suikerziekte.’ Dat kan niet kloppen, want zorgverzekeraars kunnen helemaal geen patiënten doorverwijzen. Zou ze niet op eigen initiatief zijn gegaan met haar voorkeur voor Oosterse denkwijzen? Hij doet eerst een ‘polsdiagnose’: hij voelt aan de pols, kijkt heel serieus, en vraagt dan of ze wel eens geopereerd is in het bekkengebied. Hij krijgt geen reactie en voegt snel de buik toe. Daarna zegt Sylvia dat ze een keizersnede heeft gehad, waarna hij zegt dat hij het meteen voelde (het lijkt Char wel!). In de pols voelt hij ook dat ze vocht vasthoudt en dat ze veel lucht in de darmen heeft, omdat de stofwisseling niet sterk genoeg is. De polsdiagnose is tenenkrommende onzin. Deze behandelaar is nota bene basisarts en hij weet dus dat zijn uitspraken allemaal verzinsels zijn. Enig mogelijke verklaringen: Hij zit de zaak gewoon te flessen of is compleet in de war. Sylvia vertelt dat ze medicijnen gebruikt voor een trage schildklier, hoge bloeddruk en suikerziekte. Waarom hij dit niet voelde aan de pols van Sylvia is onduidelijk! Hij meet een bloeddruk van 219/110 mmHg. Wij nemen graag aan dat Sylvia hoge bloeddruk heeft, maar een enkele meting bij een eerste patiëntenbezoek zegt erg weinig over de ernst daarvan. Haar gewicht is 73 kg, een duidelijk overgewicht, maar dat had de kijker ook al gezien. Hij adviseert een aanpak op 4 manieren (je moet breed inzetten!): meer bewegen, eten volgens de ayurveda (o.a. geen rauwkost, want dat is eten dat niet met vuur in aanraking is geweest en dat is streng verboden!), ontspanningsoefeningen en een grote doos vol ayurvedische kruiden. Afvallen en meer bewegen vormen natuurlijk een goede behandeling voor iemand met suikerziekte en hoge bloeddruk en kunnen ook ervoor zorgen dat iemand minder medicijnen nodig heeft.

Na twee maanden past Victor opnieuw zijn goocheltruc toe: hij voelt aan de pols en concludeert dat er minder vocht wordt vastgehouden en dat de spijsvertering meer in balans is. De bloeddruk is nu 187/94 mm Hg. Triomfantelijk constateert hij een fantastische bloeddrukdaling, maar op grond van deze twee metingen die niet volgens de in de geneeskunde geldende regels zijn uitgevoerd, kan hij die conclusie helemaal niet trekken. Het gewicht is gedaald naar 68 kg, een prima prestatie waardoor de bloedsuiker nu beter onder controle zou kunnen zijn. Bij de huisarts was de ‘waarde’ van 9,0 naar 6,6 gedaald. Op basis van die waarden valt over een verbetering van haar suikerziekte overigens zo goed als niets te zeggen, omdat niemand ons vertelt of ze zijn bepaald in bloedmonsters afgenomen bij de nuchtere patiënt of kort na een maaltijd.

Commentaar Keppel Hesselink (KH): De ayurvedische geneeskunde bij diabetes vindt hij heel interessant, ‘ze hebben een aantal kruiden, die wij niet hebben en die misschien een hele boeiende werking kunnen hebben.’ Over de ayurveda zegt hij dat het al 2000-3000 jaar oud is, daarmee suggererend dat zoiets dan wel moet werken. Een misleidende opmerking. Hij geeft geen enkel commentaar op de nonsensicale polsdiagnose. Hij zal als basisarts toch hopelijk wel weten, dat je door de pols vast te houden niks te weten kunt komen over vocht vasthouden of lucht in de darmen. Door hierover niks te zeggen doet hij gewoon mee aan het stellen van medische diagnosen die gebaseerd zijn op verzinsels. Als Sylvia de kruiden en het dieet blijft gebruiken zal zij volgens hem waarschijnlijk nooit insuline nodig hebben. Hoe weet hij dat? De werking van ayurvedische kruiden is niet behoorlijk onderzocht, maar ze kunnen wel degelijk schadelijk zijn, omdat ze vaak zware metalen bevatten. Langdurig gebruik is gevaarlijk! Daar waarschuwt hij ook helemaal niet voor. Zoals gebruikelijk noemt hij nog wat andere mogelijkheden uit de doos van Pandora: ‘acupunctuur en meditatie’ werken ook bij suikerziekte. Waar zou hij dat gevaarlijke advies nu weer vandaan halen?

Onze conclusie: Verbetering van de suikerziekte door de gewichtsdaling. Als de bloeddruk bij vakkundig uitgevoerde metingen verhoogd blijkt, is intensivering van de behandeling met bloeddrukverlagende middelen noodzakelijk. Een verhoogde bloeddruk vormt immers een ernstig gezondheidsrisico. Vrijwel elke verhoogde bloeddruk is met de tegenwoordig beschikbare geneesmiddelen effectief te behandelen met een minimum aan bijwerkingen. Daarover horen wij allemaal niets in dit zogenaamde voorlichtingsprogramma!

Resi De 39-jarige Resi heeft sinds een half jaar last van haar rug. Op een echo van de buik en een MRI scan zijn geen afwijkingen gevonden. Ze gaat naar Jacqueline Rang, orthomanueel arts, en die ziet meteen dat de rug scheef staat. Jacqueline gaat achter Resi staan, voelt even onderaan haar rug bij de overgang naar het bekken en zet vliegensvlug twee streepjes op verschillende hoogte: Bekkenscheefstand is haar diagnose. Met het vluchtige onderzoek dat ze doet, kan ze een scheefstand helemaal niet vaststellen en bovendien is bekkenscheefstand door haar echte dokters met hun uitgebreid onderzoek nooit gevonden. Maar Jacqueline heeft die scheefstand hard nodig want de orthomanuele therapie vereist dat er ergens wervels scheef staan. Dus dan verzint ze die scheefstand maar. Anders was er toch niets te behandelen? Ze schat dat er ongeveer 4-5 behandelingen nodig zijn. Resi vindt het al heel fijn dat er iets gevonden is dat afwijkend is. Na 5 behandelingen gaat het mogelijk iets beter. Ze heeft nog steeds goede en slechte dagen. Maar het bekken staat weer recht, zegt Jacqueline en ze zet vlot weer twee streepjes op de rug, nu op gelijke hoogte. De ‘wringing in de rug’ is er volgens haar wel helemaal uit. Waarom de behandeling dan niet werkt is niet duidelijk, maar volgens Jacqueline heeft het allemaal nog wat tijd nodig. Dat is natuurlijk vaak waar bij rugpijn, meestal nemen de klachten in de loop der tijd af.
Commentaar KH: ‘De orthomannuele therapie is vrij weinig onderzocht, maar maakt deel uit van de manuele therapie.’ En dan jokt hij weer met zijn lievelingsuitspraak: ‘Uit alle studies blijkt steeds de werkzaamheid.’

Onze conclusie: Geen effect van de behandeling.

Esther is 43 jaar en heeft al dertig jaar last van migraine. Ze heeft ongeveer eenmaal per maand een aanval, variërend van enkele uren tot drie dagen. Ze is via via in contact gekomen met gewezen fysiotherapeut, nu acupuncturist, Gerrit Bijlsma. Hij gaat bij Esther ooracupunctuur proberen omdat dit volgens hem goed werkt bij migraine, want: ‘alle zenuwuiteinden zijn in het oor weerspiegeld’. Hier krijgen we een andere variant van de ‘polsdiagnose’ voorgeschoteld. Je ziet Gerrit met een ‘veertje’ op het oor duwen en tegelijkertijd de pols voelen om het goede punt te vinden in het oor. Een punt in het oor is gevoelig als het orgaan waar het bij hoort uit balans is. Hij legt dit uit: ‘als je op je duim slaat, dan wordt het ooracupunctuurpunt dat hoort bij je duim gevoelig.’ Weer zo’n mooie uit de duim gezogen theorie. Hij vindt bij Esther twee punten met een afwijkende polsslag: de lever en het punt dat helpt bij spierontspanning. Ze hebben een ‘polsverspringing’ van 6 (!) terwijl 2 of 3 normaal is (heel zieke punten dus blijkbaar). Wat is dat nu weer: polsverspringing? Later blijkt dat het om veranderingen in het aantal polsslagen gaat. Een echte dokter meet aan de pols het aantal slagen per minuut. Dat heet de polsfrequentie. Je moet dus de tijd nemen om de pols te kunnen tellen, maar Gerrit weet het in een paar seconden en hij geeft er ook meteen een getal voor: ‘6 is veel en 3 is normaal’. Wat betekent het getal 6 vragen wij ons verbijsterd af: 6 slagen per minuut? Sneller of langzamer? De polsfrequentie is onder normale omstandigheden gelijk aan de hartfrequentie die afhankelijk van veel factoren flink kan wisselen, en dat is maar goed ook!). Die 6 en die 3 betekenen dus helemaal niks. Het ritueel van de polsdiagnose is gewoon een mystificatie bedoeld om indruk te maken op de patiënt en in dit geval ook op de kijker. Hierna brengt hij verblijfsnaaldjes in beide oren in. Esther krijgt 8 behandelingen (zet hij er dan nieuwe naaldjes in?). In begin had ze gewoon nog een migraineaanval maar daarna ging het beter. Ze heeft twee aanvallen gehad die na een uur over waren en is nu een week of 5 vrij van migraine, ook in de menstruatieweek. Na 2 maanden evalueert de acupuncturist de polsverspringing en die is afgenomen van 6 naar 3 gedaald. Gerrit concludeert dan ook dat ‘de lever goed gaat en daarmee de doorbloeding van het hoofd’. Normaal had Esther ongeveer eenmaal per maand een aanval, het is nu naar twee maanden. Na zo´n korte tijd wel erg snel om te concluderen dat het ook daadwerkelijk beter gaat, want migraineklachten wisselen nogal in de tijd. Desondanks gelooft Esther nu wel in de effectiviteit van acupunctuur.

Commentaar KH: Ooracupunctuur is niet goed onderzocht. Naar acupunctuur is echter wel heel veel onderzoek naar gedaan en het heeft volgens hem een positief effect op ernst en de hoeveelheid aanvallen. Die conclusie is onjuist (zie hier). Verder vertelt hij dat bij prikken in de huid met een acupunctuurnaald er natuurlijke pijnstillers vrijkomen in het lichaam Dat klopt wel ongeveer, maar hij vergeet er gemakshalve bij te zeggen dat er duidelijke aanwijzingen zijn dat deze pijnstillers vrijkomen als gevolg van een placebo-effect. Het maakt dus niet uit waar je prikt en zelfs of je echt prikt. In het bovengenoemde artikel op onze website staat een goede definitie van het placebo-effect. Hij heeft natuurlijk voor migraine ook nog wat ‘alternatieve’ alternatieven in de aanbieding, te weten kruiden, osteopathie en ontspanningsoefeningen.

Onze conclusie: De mogelijke verbetering wordt verklaard door een placebo-effect en het gebruikelijke wisselen van migraine-klachten (regression to the mean).

Voor een overzicht van alle artikelen betreffende deze serie zie:
Grove misleiding in NCRV tv-programma Uitgedokterd?!

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.