CZ schrapt kwakzalverij … een klein beetje

Een klein beginnetje is er: de eerste alternatieven zijn gesneuveld. Zorgverzekeraar CZ (en OHRA en Nationale Nederlanden), met 3,5 miljoen verzekerden een van de drie grootste zorgverzekeraars, heeft enkele alternatieve behandelingen uit zijn aanvullende pakketten geschrapt. Patiënten die naar een reïncarnatietherapeut, een craniosacraaltherapeut, een mesoloog, een energetisch therapeut of een ayurvedische kruidendokter (fytotherapie) gaan, moeten vanaf januari 2019 hun behandelingen zelf betalen. Ze krijgen deze kwakzalverij niet meer vergoed uit een van de aanvullende pakketten. Yoga was bij CZ al eerder gesneuveld.

CZ liet een kleine enquête uitvoeren onder zijn gebruikers van alternatieve pakketten. Veel van de 305 ondervraagden – een statistisch bedenkelijk laag aantal – kwalificeerden behandelingen zoals reïncarnatietherapie als ‘belachelijk’. CZ schrapte deze vervolgens uit zijn pakketten. Het blijft vreemd dat de zorgverzekeraar de mening van verzekerden als schrapcriterium gebruikt, verkregen via een zeer kleine, niet-representatieve enquête met een vermoedelijk sturende vraagstelling.

Dat wil overigens niet zeggen dat CZ “alternatieve therapie” in de ban heeft gedaan. De geschrapte behandelingen, waar vermoedelijk weinig aan te verdienen valt, vormen een uitermate kleine fractie van wat CZ aan alternatiefs vergoedt. De meeste alternatieve, onbewezen therapieën zoals homeopathie, acupunctuur, chiropractie en osteopathie blijven gewoon vergoed. Net als natuurgeneeskunde. Onder die noemer vallen een trits aan behandelingen zoals antroposofische consulten, auriculotherapie (ooracupunctuur), haptonomie, kinesiologie, musculoskeletale geneeskunde, orthomanuele geneeskunde, reflexzonetherapie/voetreflextherapie, shiatsu en manuele therapie E.S. (dat staat voor ‘eggshell’: met de kracht die bij de behandeling wordt gebruikt, is zelfs geen eierschaal te breken).

CZ vergoedt dus nog steeds veel gekkigheid; de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) heeft nog veel zendingswerk te verrichten. De schrapactie heeft de Tilburgse zorgverzekeraar veel publiciteit opgeleverd. Kranten, tv-journaals en praatprogramma’s besteedden er uitgebreid aandacht aan. Klanten morden al jaren, vertelde CZ-woordvoerder Marie-José van Gardingen aan De Volkskrant. “Bepaalde alternatieve therapieën roepen veel emoties op: voor en tegen. We hebben ook al eens de Meester Kackadorisprijs gehad (vernoemd naar een berucht kwakzalver, red.) van de Vereniging tegen Kwakzalverij. We hebben gekeken naar die therapieën waarvan een grote groep mensen zegt: als dat in mijn aanvullende verzekering zit, stap ik op.”

Ook het satirische tv-programma Zondag Met Lubach deed vorig jaar een flink duit in het zakje. Arjen Lubach nam daarin craniosacraaltherapie (‘het ritme van je hersenvocht, even luisteren hoor’) en reïncarnatietherapie (‘ook de periodes tussen de verschillende levens komen aan bod, gelukkig maar’) op de hak.

Meester Kackadorisprijs

CZ kreeg in 2013, samen met vier andere grote zorgverzekeraars VGZ, ONVZ, Achmea (nu Zilveren Kruis), Menzis, de Meester Kackadorisprijs van de VtdK. De verzekeraars faciliteren kwakzalverij, ze kijken bij het geven van vergoedingen voor alternatieve behandelingen niet of er een zinnige – wetenschappelijke – onderbouwing voor is. Verzekeraars redeneren anders. Een eenvoudig rekensommetje bepaalt of een behandeling wordt vergoed: vermenigvuldig het aantal inschrijvers voor een bepaalde behandeling met de premie, trek daar de uitgaven van af en kijk of er nog iets boven de streep overblijft. Voor de meeste alternatieve therapieën rinkelt de kassa blijkbaar nog steeds. Alleen bij enkele rare therapieën zoals reïncarnatietherapie is dit schijnbaar niet het geval. 

Vektis, dataverzamelaar van de verzekeraars, berekende dat er jaarlijks 3,9 miljard euro aan zorgkosten via aanvullende pakketten aan behandelaars wordt betaald (laatste cijfers dateren uit 2016, zie Vektis Zorgthermometer 2018). Hiervan werd 5,1 % (bijna 200 miljoen euro) uitgegeven aan alternatieve behandelingen. 

De gesneuvelde ‘belachelijke’ therapieën kennen slechts een gering aantal patiënten. Hun therapeuten vinden dat ze financieel de dupe worden van de CZ-maatregel. Een gedupeerde craniosacraaltherapeut – Janneke Joosse met een praktijk in Ouderkerk aan den IJssel – richtte een de nieuwe club Samenwerkende Beroepsgroepen Complementaire Zorg (SBCZ) op en bracht de schrapactie van CZ in de publiciteit. Zij stelde half november, samen met de paranormaal begaafde en ‘gediplomeerd energetisch register therapeut’ Carola Duis, een petitie op waarin CZ, dat ook zorg inkoopt voor OHRA en Nationale Nederlanden, wordt verzocht zijn vergoedingsbeleid voor complementaire zorg te handhaven. 
De alternatieve club is namelijk boos: “De cliënten van vele duizenden goed opgeleide professionele therapeuten in de complementaire zorg hebben zonder enig overleg te horen gekregen dat de CZ-groep hun behandelingen per 1 januari 2019 niet meer vergoedt in de aanvullende verzekering. Dat is een drama!”, is in de petitie te lezen.

Het geclaimde aantal van 3500 therapeuten – die met CZ-patiënten – lijkt sterk overdreven. De petitie, die op de officiële einddatum 24252 maal was ondertekend, is eind november op het hoofdkantoor in Tilburg aan de directie van CZ overhandigd. Zorgverzekeraar CZ heeft het verzoek naast zich neergelegd.
Er zijn op dit moment weinig zorgverzekeraars die de schrapactie van CZ volgen. De meeste verzekeraars hadden de gekste, reïncarnatietherapie, al eerder uit hun pakketten geschrapt. Alleen bij Zilveren Kruis – als een van de vier grote – kun je je hier nog voor verzekeren. Zorgverzekeraars Menzis, Zilveren Kruis, VGZ blijven craniosacraal-gedoe, mesologie, energetische behandelingen en chiropractie vergoeden, meestal maximaal enkele honderden euro’s per jaar, uit een van hun aanvullende pakketten.