De DNA pil voor afvallen: tijd voor enige nuance

Vlak voor de kerst kwam De Telegraaf op de voorpagina met een opmerkelijk bericht: ‘Kilo’s snel kwijt met DNA-pillen’. Het Amerikaanse bedrijf Salugen komt binnenkort met de Genotrim pil op de markt die via het internet verkocht zal worden. ‘Iedere klant krijgt zijn eigen unieke pillen, geproduceerd op basis van zijn eigen DNA’. De ontwikkeling van de pil door de Amerikaanse professor Kenneth Blum heeft zo’n 30 miljoen dollar gekost.

Blum is de ontdekker van ‘het alcoholisme gen’ en als neuropsychofarmacoloog verbonden aan de Universiteit van Texas. Zijn onderzoek concentreert zich op de biologische achtergrond van verslaving. In 1990 claimde hij een gendefect te hebben gevonden dat verantwoordelijk is voor alcoholisme.¹ In zijn boek Alcohol and the Addictive Brain gaat hij nog een stapje verder door te stellen dat obesitas (zwaarlijvigheid) en verslaving (aan drugs en alcohol) het gevolg zijn van hetzelfde defect.² Voor elk van deze ‘uitspattingen’, die onderdeel zouden zijn van het door hemzelf gepostuleerde (maar nooit geaccepteerde) Reward Deficiency Syndrome, biedt hij op zijn website een supplementenmix van aminozuren en enzymen aan.³ Deze gang van zaken leidde tot een hoop kritiek. De relatie tussen alcoholisme en het gendefect werd weerlegd.⁴ De verslavingspsycholoog Peel deinsde er destijds niet voor terug hem voor ‘fraudeur’ uit te maken.⁵ Desondanks patenteerde hij een aantal verslaving behandelingsopties waarvan hij de rechten uiteindelijk verkocht aan het bedrijf Salugen.⁶

Met de introductie van Genotrim op de Miljonairsfair, en de thuiskomst van Conny Breukhoven met haar kwakzalversmiddel Haelan 951 na een bezoek aan Monaco, lijkt een nieuw fenomeen geboren. Met verkooppraatjes worden welgestelden overgehaald geld te investeren in een middel dat vervolgens via het internet aan de man wordt gebracht. Enige nuance is op zijn plaats. Aan de introductie van de DNA-pil zou ‘jaren van onderzoek vooraf zijn gegaan’. Blum is inderdaad al lang actief op het terrein van de verslavingsbiologie, maar hij heeft slechts drie (!) artikelen over obesitas gepubliceerd. Overigens is obesitas geen verslavingsziekte en dient dus ook niet als zodanig behandeld te worden. Verder is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat inname van natuurlijke supplementen kan leiden tot gewichtsafname.⁷ De aanlokkelijke termen nutritional gene therapy en nutrigenomics doen denken aan supplement-geïnduceerde genregulatie. Het betreft hier slechts de analyse van een aantal genen op basis waarvan de dosering en samenstelling van de supplementen wordt aangepast. Voor deze praktijken, waar geen enkel wetenschappelijk bewijs voor is, werd twee jaar geleden al gewaarschuwd door onze Amerikaanse collega’s van Quackwatch.⁸ De test droeg toen de naam Imagene. De FDA zou de pil hebben goedgekeurd maar daar is geen sprake van. Al met al niets nieuws onder de zon.

‘De fabrikant belooft een afname in gewicht van 25 kilo’, zo valt te lezen in De Telegraaf. Brian Meshkin van Salugen ontkent dit met klem en toont zich ‘ongelukkig’ met de ‘agressieve claim’ van de krant. Het bedrijf baseert zich slechts op verklaringen van mensen die het middel hebben gebruikt. ‘Er zijn geen klinische trials uitgevoerd waarin het middel is getest, en deze zijn ook niet aanstaande’. Over de samenstelling en wetenschappelijke achtergrond van de pil wil hij nog niets zeggen: ‘de dossiers zullen begin 2006 openbaar worden gemaakt’.

Het definitieve oordeel laat dus nog even op zich wachten. In de tussentijd troosten wij ons met de gedachte dat De Telegraaf wederom een scheve schaats heeft gereden en dat de door ons aan haar uitgereikte Kackadorisprijs goed is besteed.

Update (12/01/2006)
Inmiddels is de site van Kenneth Blum niet meer te benaderen.
Het programma ‘De Leugen Regeert’ van de VARA heeft op 13 januari 2006 aandacht besteed aan deze vorm van flessentrekkerij. Via de externe link (rechts boven op de pagina) kunt u de uitzending zien.

Update (20/01/2006)
Er is een website verschenen waarop de ingrediënten van de DNA-pil vermeld staan: de minerale zouten van hydroxycitraat (HCA-SX), dehydroëpiandrosteron (DHEA), kalium, banaba-extract, Gymnema Sylvestre, geconjugeerd linolzuur(CLA) en synaptose. Het bewijs dat deze stoffen gewichtsvermindering geven moet nog geleverd worden. DHEA is een hormoon dat op de dopinglijst staat. Gebruik ervan is niet zonder risico omdat het ingrijpt op de hormoonhuishouding. Brian Meshkin van Salugen ontkent ook maar iets met de website te maken te hebben: ‘dit is een niet-geautoriseerde website en wij staan erop dat deze wordt verwijderd van het internet’. Daarmee roept de gang van zaken rond de DNA pil steeds meer vragen op.

Update (28/01/2006)
Het VARA-programma Kassa heeft op 28 januari 2006 de feiten nog eens op een rij gezet. En kwam met een vernietigend oordeel. Via de externe link (rechts boven op de pagina, 13min30s) kunt u de uitzending zien. Inmiddels bestelden duizenden mensen de DNA-pil. Gebruikers worden van harte uitgenodigd hun ervaringen met ons te delen (webredactie@kwakzalverij.nl).

Door het bestuur van de Vereniging zijn een drietal acties ondernomen naar aanleiding van de marketing van Genotrim. (a) De Geneeskundige Inspectie is geattendeerd op de niet-ongevaarlijke ingrediënten in deze pil en de onzinnigheid van de bepaling van het erfelijkheidsprofiel van de gebruiker om de samenstelling van de pil te kunnen vaststellen. (b) Bij de Reclame Code Commissie is een klacht ingediend tegen Salugen, het bedrijf dat Genotrim op de markt brengt wegens misleidende reclame op de website. (c) Bij de Raad voor de Journalistiek is een klacht tegen de Telegraaf ingebracht wegens misleidende berichtgeving. Ondertussen vermeldt Salugen sinds kort, door tussenkomst van de Inspectie, in haar reclame op de website het verboden DHEA als ingrediënt van Genotrim niet meer. Wij houden u op de hoogte!

Update (07/02/2006)

Op verscheidene websites is te lezen dat kopers van de DNA-pil zich bedrogen voelen en nu hun geld terug eisen van Salugen. Meerdere mensen hebben aangifte gedaan tegen het bedrijf. In enkele gevallen heeft Peter Maltha van Salugen toegezegd het geld te zullen restitueren.

Update (17/02/2006)

Op donderdag 16 februari besteedde het KRO programma ‘Boemerang‘ aandacht aan de DNA-afvalpil. Via de externe link (rechts boven op de pagina, 15min40s) kunt u de uitzending zien. Een hoax die alle kenmerken begint te vertonen van een ordinaire oplichtingszaak. Na betaling van honderden euro’s wachten veel mensen nog op een ‘afslankpil’ die vooralsnog niet komen gaat. De Nederlandse vertegenwoordiger Peter Maltha lijkt met de Noorderzon vertrokken en krijgt van Brian Meshkin, wiens haren wederom even glad ogen als zijn praatjes klinken, een ferme trap na: ‘De publicatie in de krant overviel ons en was niet zo gepland. Het verhaal werd gemeld door een onofficiële vertegenwoordiger van het bedrijf’. Dit is een aperte leugen, zo blijkt uit een e-mail die in het bezit is van de Nederlandse Vereniging tegen de Kwakzalverij: Maltha is ‘head of European Operations’ en kan daarom aansprakelijk worden gesteld voor geleden schade.

Eind januari 2006, als Salugen getroffen wordt door een storm negatieve publiciteit, wordt Maltha gedegradeerd en zijn e-mail adres hem ontnomen. De stille kracht achter het geheel lijkt Kenneth Blum.

Meshkin ontkent alles en spreekt slechts zalvende woorden: ’trust me’. Sure Brian. ‘In God we trust, all others bring data’, aldus de Amerikaanse statisticus W. Edwards Deming (1900-1993).

Update (12/03/2006)

Op donderdag 9 maart heeft het televisieprogramma Twee Vandaag aandacht besteed aan de kwestie. Hoogleraar Humane voeding, Martijn Katan, spreekt van oplichting. Wederom wordt Meshkin, die er een sport van maakt al zijn critici de mond te snoeren door te dreigen met juridische procedures, de mogelijkheid gegeven zijn gladde praatjes te verkopen. En wederom laat de interviewer na kritische vragen te stellen. Met geen woord wordt gerept over de geldteruggave van Salugen aan consumenten. De aangiften wegens oplichting en de rol van Peter Maltha blijven eveneens onbesproken. Een eenduidige conclusie wordt niet getrokken. Via de externe link (rechts boven op de pagina) kunt u de uitzending zien.

Op vrijdag 3 maart heeft de Vereniging tegen de Kwakzalverij haar klacht, tegen Martijn Koolhoven en De Telegraaf, toegelicht bij de Raad voor de Journalistiek. Koolhoven was in geen velden of wegen te bekennen en heeft nagelaten een weerwoord in te brengen. Wat een held! Hij zal het onderhand wel een beetje gehad hebben met de Raad, waar al 11 (!) maal eerder een klacht tegen hem werd ingediend.

Literatuur
1. Blum K, Noble EP, et al. Allelic association of human dopamine D2 receptor gene
in alcoholism. JAMA. 1990;263:2055-60.
2. www.peele.net/lib/blumrev.html

3. www.docbluminc.com/formula.htm#r4
4. Gelernter J, Goldman D, et al. The A1 allele at the D2 dopamine receptor gene and alcoholism. A reappraisal. JAMA. 1993;269:1673-7.
5. www.peele.net/faq/blum.html
6. www.salugen.com
7. UpToDateOnline 13.3
8. www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/Tests/genomics.html

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.