De Kracht van Klets

In de Volkskrant van zaterdag 13 september gaf de redactie aan freelancejournaliste Hedda Schut gelegenheid om prominent een artikel getiteld ‘De kracht van kleur’ over ‘kleurlichttherapie’ te presenteren. De ‘therapie’ vindt plaats op een imposant buiten waarin ook een spa, een healthclub (whatever) en een restaurant gevestigd zijn. Als je maar onder de indruk raakt!

Zoals meestal bij alternatieven, beroept de beschreven therapeut (Henk van der Eng, 64) zich op wat wetenschappelijke artikelen, maar haalt er vervolgens een hutspot van nonsens bij.

Natuurlijk is bewezen, dat ultraviolet licht de kalkstofwisseling bevordert doordat het lichaam onder invloed van UVB-licht vitamine D3 maakt, hetgeen onmisbaar is voor gezonde botontwikkeling bij kinderen. Maar een blauw of anderszins gekleurd ledje is alleen geschikt voor kerstboomverlichting. Een led kost, zoals de schrijfster en de redactie zouden kunnen weten, weinig energie en geeft al helemaal weinig energie af. Het zal dus nooit je ‘energie’ of je ‘vitaliteit’ door je huid heen kunnen beïnvloeden, laat staan je ‘batterij’ kunnen voeden. Waar zit onze batterij trouwens? En hoe zou het komen dat mensen in landen waar de zon vaak schijnt eigenlijk nog eten (energie) nodig hebben? Zou twaalf uur zon niet nog veel meer energie in alle kleuren op de huid afleveren dan enkele seconden licht uit een ledje?

Het is ook waar dat de huid beter doorbloed raakt door warmtestralen in het infrarode gedeelte van het spectrum. Niet zelden geeft dat ook een aangenaam ontspannend effect op onderliggende weefsels. Maar een rood of infrarood ledje heeft wederom niets met warmteafgifte te maken en heeft dus geen reëel effect. Probeert u zich maar eens te genezen met de afstandsbediening van de tv!

En ja, met grote waarschijnlijkheid is aangetoond dat lichttherapie (met felle lampen die het complete daglichtspectrum te zien geven zonder schadelijk ultraviolet) mensen met najaarsdepressies wat prettiger gestemd kan maken en zelfs behulpzaam kan zijn bij jetlags. Daar schreef Hedda Schut vorig jaar november al een stuk over. Maar nee, waar het voor Schut interessant gaat worden, gaat het helemaal mis: de volstrekt verouderde en primitieve Chinese elementenleer (water, hout, vuur, aarde en metaal) waar geen enkele ontwikkelde Chinees nog in gelooft en waarvan de behandelaar zegt dat onze ‘vitaliteit’ daarvan zou afhangen, is natuurlijk nonsens. Ook de schrijfster en de redactie kunnen tegenwoordig weten dat er rond de honderd elementen zijn waaruit de natuur is opgebouwd, en dat er bijna twee dozijn nodig zijn voor het menselijk lichaam.

Voorts rijst de vraag hoe de ‘energiehuishouding’ van iemand gemeten kan worden op ‘meridiaanpunten’. Van meridianen is het bestaan nooit aangetoond en we weten dat zij door allerlei acupuncturisten bij dezelfde patiënt op heel verschillende plaatsen worden aangegeven. Het helpt ook niet echt dat de therapeut de Russische ruimtevaart en ook nog de NASA aanvoert als ‘bronnen’. De Russische ruimtevaart figureert altijd in de reclame voor het Prognos-systeem, maar de therapeut heeft samen met ‘bioloog’ ir. Mauk den Boer (55) de I-Health therapie ontwikkeld, die tezamen met de I-tronic EDA en nog een aantal verwante zaken (de Beamer, de Biograph-Medec, de Raymedies en dergelijke) wordt toegevoegd aan de rareapparatenlijst van Skepp. Mauk mag zich net als elke lezer, ikzelf en de schrijfster bioloog noemen. Op de website van I-Health noemt hij zich trouwens ecoloog. Het is geen beschermde titel, net zo min als therapeut (fysiotherapeut en psychotherapeut daarentegen wel).

De behandeling lijkt niet meer te zijn dan de klassieke kermistruc waarmee onder invloed van slaapverwekkend geleuter over linker- en rechterhersenhelften, ‘gemeten’ blokkades en gewichtigdoenerij met een computer, gedoe met lichtjes en manipulaties met een penvormig voorwerp bij een goedgelovige, suggestibele persoon een lichte hypnotische toestand kan ontstaan. Natuurlijk, hypnose kan ontspanning geven, maar de hele rest is humbug, ook al denkt Hedda Schut dat het gewrichtje aan haar rechterwijsvinger nu genezen is door er een onnozel ledje op te plaatsen. Ik moge haar een welgemeend advies geven: ga eens wat minder achter de computer zitten, dan zit je wat minder aan je muis en dan blijft die vinger ook wel okay. Bovendien wordt er dan wat minder onzin de wereld in geslingerd.

Mauk poneert tegen het einde van het artikel, op gezag van de Brusselse arts en kleurlichttherapeut Luc Arco: ‘Licht werkt niet – zoals vaak in de reguliere geneeskunde – op de gevolgen van een ziekte maar op de oorzaak van de aandoening, die altijd op energetisch niveau ligt.’ Daarmee komt de aap uit de mouw. Immers, een bekend kenmerk van kwakzalvers is dat zij pretenderen dat de reguliere geneeskunde niet op ‘oorzaken’ van de ziekte maar slechts op de gevolgen ervan ingaat, in tegenstelling tot wat de kwakzalver zelf in de aanbieding heeft natuurlijk. Maar het is apert onwaar dat de gewone geneeskunde niet op oorzaken let, en iedereen kan daarvan talloze voorbeelden noemen.

Het is betreurenswaardig dat de redactie van de Volkskrant deze prietpraat heeft geplaatst en het geeft te denken over kwaliteit van medische, biologische of algemene exacte kennis bij de Volkskrant, of althans bij de redactie van het ‘Hart en Ziel’-katern. Of moet ik een en ander begrijpen als reclame van de schrijfster voor een alternatieve therapeut? Dan is het helemaal triest dat de redactie daar in trapte. In elk geval lijkt er reden genoeg voor onzin- en kwakzalverijbestrijders om het hele katern goed in de gaten te houden.

Deze bijdrage is in samenwerking met de webredactie tot stand gekomen.

Ronald van den Berg is psychiater en bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.