De lekkende geldkraan van ZonMw

Rob Koene en Frits van Dam schreven er een artikel over in Medisch Contact. Het hele artikel, getiteld ‘Verspild subsidiegeld’ inclusief een reactie van ZonMW, is te lezen op de site van Medisch Contact. Hier volstaan we met een korte samenvatting.

In november 2004 verscheen bij ZonMw op initiatief van het ministerie van VWS een rapport getiteld: ‘Onderzoek op het gebied van Complementaire Behandelwijzen: stand van zaken en een plan van aanpak’. Het rapport was opgesteld door de voorbereidingscommissie Complementaire Behandelwijzen van ZonMw, te weten: een natuurarts, een homeopaat en een acupuncturist, twee epidemiologen (onder wie de voorzitter van de commissie) en een klinisch psycholoog, dus zonder klinisch specialisten.

VWS had via ZonMw 190.000 euro ter beschikking gesteld voor de wetenschappelijke bijscholing van onder meer vijftien alternatief werkende artsen, en meende dat dat wel in twaalf dagdelen kon. Het geld was mede bestemd om enkele cursisten wat onderzoek te laten doen. Bij ZonMW denkt men kennelijk dat je iemand wel eventjes vlug kunt opleiden tot onderzoeker. Dat was de reden dat ZonMW die poedelprijs kreeg.

De VtdK vindt dat als je dan onderzoek naar alternatieve methoden doet, het wel goed onderzoek moet zijn. De bij ZonMw ingediende projectvoorstellen bleken echter ver onder de maat.
• Het eerste voorstel ging uit van een absurde hypothese en voorzag niet in een controlegroep. Een stoomcursus om onderzoeker te worden stelt natuurlijk niet zoveel voor, maar dat je bij serieus onderzoek altijd een controlegroep moet hebben, zou er toch moeten zijn ingehamerd!
• Het tweede ging over een methode om homeopathische middelen voor te schrijven, gebaseerd op een onderzoek dat niet in een wetenschappelijk tijdschrift was gepubliceerd; of de middelen werkten was niet aan de orde.
• Het derde ging niet over alternatieve methoden.
De VtdK heeft haar bezwaren aan ZonMW medegedeeld, die het advies vervolgens heeft genegeerd. ZonMW heeft de beoordeling laten doen door de voorbereidingscommissie, en niet door een onafhankelijke commissie van gewone wetenschappers.

Inderdaad mislukten alle drie onderzoeken. Het eerste uiteraard wegens een gebrek aan controlegroep. Niettemin wordt het ‘resultaat’, gebaseerd op zegge en schrijve tien patiënten, aangeboden aan een wetenschappelijk tijdschrift. Het tweede mislukte door twee factoren: te weinig patiënten en bovendien hielden de deelnemende artsen zich niet aan het protocol, en het derde ging niet van start.

Mediator schrijft eigenlijk niets over het jammerlijk mislukken van het onderzoek, alleen in de inleiding van hun artikel kan er ‘om het [onderzoek] goed van de grond te krijgen is meer aansluiting bij universiteiten gewenst’ vanaf. Het artikel vervolgt met onder meer: ‘Eén ding hebben [alternatieve behandelwijzen] gemeen: er is meestal geen of nauwelijks wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit.’ Dat is nogal optimistische geformuleerd. De effectiviteit is namelijk nul komma nul, en daar is uitstekende onderbouwing voor.

Kortom, er is twee ton verknoeid, wat nog bescheiden is vergeleken met het tienduizend maal zo grote bedrag dat er in de VS aan dit soort onderzoek is besteed, met als enige resultaat dat de waarde nul voor de effectiviteit van alternatieve geneeswijzen nog nauwkeuriger bepaald is.

Over alternatieve geneeswijzen staan heden twee artikelen in diverse dagbladen, namelijk

‘Test alternatieve genezing mislukt’, dat bijvoorbeeld op de site van het Nederlands Dagblad is na te lezen.

Een opmerkelijk citaat daarin:   ‘Een woordvoerster van het ministerie van Volksgezondheid liet gisteren weten voorlopig niet nog meer geld in dit soort onderzoek te steken.’

Dit artikel werd gepubliceerd samen met ‘Alternatief genezen jaagt arts schrik aan: “Kwakzalver!” (en varianten op deze titel) door Frouke Tamsma. Beide stukken stonden in vrijwel alle GPD-bladen, onder meer in het Eindhovens Dagblad (ED), de Provinciale Zeeuwse Courant, De Twentsche Courant/Tubantia en de Gelderlander; alleen Het Parool, Dagblad De Limburger en de Leeuwarder Courant plaatsten het niet.