EO gaat in podcastserie op jacht naar covid-kwakzalvers

Uniek, onderhoudend en verbazingwekkend spannend, het zijn kwalificaties die passen bij de nieuwe EO/NPO1-podcastserie ‘Long covid en de kwakzalverindustrie’ van journalisten Rianne van der Linden en Anne-Sophie van den Toren.

In vijf afleveringen horen we gesprekken tussen twee jonge nieuwsgierige en zich verbazende journalisten, rondtrekkend door de wereld van de kwakzalverij, langs kwakzalvers en langs ‘gelovigen’ die ten einde raad op zoek zijn naar hulp om af te komen van die ellendige long covid. Ze zijn bereid van alles te proberen om van hun klachten af te komen. De reguliere geneeskunde heeft hen niet kunnen helpen. Wat rest is een groot gapend gat gevuld met kwakzalvers.

De twee redacteuren leggen kwakzalvers, vaak met vreemde behandelingen als biofotonen, terahertz-apparaten, ‘strafkampinterventies’ en spijkerkussens het vuur na aan de schenen. Naarmate de vragen gedetailleerder en kritischer van toon worden, brokkelen de gezondheidsclaims af die kwakzalvers hangen aan hun behandeling, omdat ze geen goed onderzoek kunnen overleggen of omdat dat er niet is. Wanhopige patiënten met vaak onduidelijke en ongrijpbare long covid-klachten zijn de dupe van deze misleiding.

Helft long covid-patienten gebruikt alternatieve geneeswijzen

Het idee voor deze serie ontstond na hun eerste podcast-serie Long covid en de schaduwpandemie. ‘We kregen veel reacties van coronapatiënten’, leggen ze uit waarna ze op zoek gingen naar de vele kwakzalvers die long covid-patiënten hebben omarmd als hun verdienmodel. ‘Bijna de helft van de long covid-patiënten gebruikt alternatieve geneeswijzen’, blijkt uit onderzoek van C-Support, een stichting die werkt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en onderzoek stimuleert en adviseert over long covid. Ze vallen ten prooi aan charlatans die met valse hoop patiënten geld uit hun zakken kloppen, zegt de Vlaamse viroloog Marc van Ranst, bij wie ze op bezoek zijn gegaan.

In de eerste aflevering leggen beide journalisten de basis voor hun serie: de definitie van kwakzalverij daarbij bij geholpen door Catherine de Jong, secretaris van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK).

In vijf afleveringen komen patiënten aan het woord die klankschalen gebruiken om van de ellende af te komen of die op advies van een homeopaat dagelijks 37 pillen en poeders slikken waaronder het beruchte antischurft-middel ivermectine, een middel dat als een rode draad door de serie loopt.

Het middel mag niet worden gebruikt bij een covid-besmetting, de inspectie IGJ heeft de afgelopen jaren een twintigtal huisartsen berispt omdat ze het middel wel voorschreven.

Ivermectine werkt niet

De reden is simpel: er is geen onderzoek dat zo’n behandeling van covid-patiënten zou rechtvaardigen. Goede studies geven bovendien aan dat het spul niet werkt. Ook patiënten met long covid hebben niets aan het middel, er is geen bewijs voor enig therapeutisch nut. Wel is bekend dat het middel allerlei bijwerkingen heeft als misselijkheid, braken en zenuwpijnen, vertellen farmaceuten en artsen in de podcast.

De EO-journalisten ontdekken gaandeweg de serie strafbare zaken rond het middel. Vier huisartsen van het alternatieve Nederlandse Tele-artsen Genootschap (NTG) (tegen covid-vaccinatie, vaccinatieschade-gelovers, red.) schrijven het middel ivermectine voor; ze telefoneren met een van de vier die verwijst naar een producent (een chemicus in Zeeland) die het spul kan leveren.

Niet onvermeld mag blijven dat het genootschap huisarts Rob Elens als initiatiefnemer heeft. Op deze website staan enkele stukken over Elens. En ook de IGJ is nog steeds in een juridische strijd met hem gewikkeld, blijkt uit een recente uitspraak van de rechtbank Limburg. Spannend wordt het als de twee journalisten erachter komen dat het spul dat de chemicus maakt – inmiddels zou hij 12.000 pillen hebben geleverd – geen ivermectine bevat. Het is poedersuiker, meldt het laboratorium dat ze inschakelden.

Rogier Hoenders

De podcast-serie is goed uitgezocht, en ook nog eens met prikkelarme versie, zonder achtergrondmuziek. Met nog wel een kritische noot. In de laatste aflevering gaan de twee op bezoek bij Rogier Hoenders, een psychiater die om onderbouwde redenen onder vuur ligt van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

De twee onderzoeksjournalisten vergeten in de werkkamer van Hoenders kritisch te blijven. Ze laten hem zeggen dat de vereniging met zijn kritiek artsen bang maakt vanwege het ‘naming and shaming’-principe dat de vereniging hanteert waardoor artsen last krijgen van het door hem aangeduide ‘Sylvia Millecam-complex’. Dit zou, beweert ‘integratief’ psychiater Hoenders de vooruitgang in de medische wetenschap tegenhouden. Een vreemd statement dat hij in de podcast niet hoeft uit te leggen. Een tip: lees het meeste recente stuk op deze website over zenboeddhisme-psychiater Hoenders.