Gemeenten vergoeden vaak kwakzalverbehandelingen

Ongeveer tien jaar geleden begon ik in de media en in het publieke debat kritiek te uiten op het toenemend voorschrijven van psychiatrische medicatie aan kinderen. Hierop reageerden niet alleen boze psychiaters die zich aangevallen voelden, maar ook enthousiaste aanbieders van alternatieve zorg die dachten aan mij een medestander te hebben.

In die periode ben ik allergisch geworden voor kwakzalvers die bezorgde en soms wanhopige ouders gouden bergen beloven van onbewezen en theoretisch vaak volslagen belachelijke methoden als CREF-behandeling, Access Bars of craniosacraaltherapie. Recentelijk bracht een dergelijke alternatieve behandelaar grote schade aan bij een kind in mijn omgeving. Hierdoor ontdekte ik per toeval en tot mijn verbazing dat veel gemeenten in het Noorden deze zorg vergoeden.

Meerdere twijfelachtige methoden

Navraag hierover bij de gemeente Groningen leidde tot een grondig onderzoek door hen naar de hoofdaanbieder waaronder deze behandelaar werkte. Er bleken meerdere twijfelachtige behandelmethoden in het aanbod te zitten die duidelijk buiten de richtlijnen vallen die de gemeente heeft opgesteld.

Minstens even schokkend was de constatering dat dertig van de veertig aangesloten zorgverleners helemaal niet de opleiding en registraties hebben om jeugdhulpverlening te mogen geven. Zij hebben zich dus onrechtmatig een deel van de schaarse jeugdzorggelden toegeëigend.

Niet onschuldig en ongevaarlijk

Dit is in ieder geval op twee punten zeer kwalijk. Ten eerste kan geld dat gaat naar ongekwalificeerde zorgverleners en zorg niet meer gaan naar kwalitatief goede zorg en zorgverleners. Dat valt niet goed te praten in een tijd waarin sommige kinderen en gezinnen met ernstige problemen op wachtlijsten staan en niet geholpen worden omdat er te weinig geld en middelen zijn. Ten tweede krijgen kinderen in kwetsbare situaties dus zorg van mensen die daar niet voor opgeleid en gekwalificeerd zijn. De kans dat dit problemen verergert, is groot. Een onopgeleide ‘zorgverlener’ die denkt met hypnose ADHD en autisme te kunnen genezen, is niet onschuldig en ongevaarlijk. Kinderen kunnen er van in de war raken en bovendien blijft echte hulp uit.

De gemeente Groningen heeft de vergoeding van de ongekwalificeerde zorgverleners en zweverige interventies onmiddellijk stopgezet. De hoofdaanbieder heeft beterschap beloofd en zal voortaan beter opletten welke methoden en mensen ingezet worden. Althans in Groningen.

Andere gemeenten in de provincies Groningen, Drenthe en Overijssel zijn kennelijk onvoldoende op de hoogte gebracht en vergoeden deze hulp nog steeds. Het zou goed zijn als gemeenten dit soort informatie snel en doeltreffend met elkaar delen. Want de hoofdaanbieder zelf lijkt zich niet te (willen) beseffen dat het onverantwoord is om ongekwalificeerde mensen met twijfelachtige methoden op kinderen die hulp nodig hebben af te sturen.

Door de mazen van het net

Bovenstaande casus staat waarschijnlijk niet op zichzelf. De transitie in 2015 van Jeugdzorg van het Rijk naar gemeenten was een grote operatie die in korte tijd en zonder extra middelen uitgevoerd moest worden. De kans is groot dat er meer niet-erkende aanbieders en behandelingen door de mazen van het net geglipt zijn. Dit zou ten dele de hoge en nog altijd stijgende kosten voor jeugdhulpverlening kunnen verklaren; ineffectieve en schadelijke zorg helpt kinderen van de regen in de drup.

De decentralisatie van Jeugdzorg naar gemeenten bood en biedt prachtige kansen om zorg voor kinderen dichtbij huis, efficiënt en op maat te organiseren. Dit kan alleen slagen als gemeenten actief en ferm ongekwalificeerde mensen en dubieuze behandelmethoden weren. Onze jeugd is te belangrijk om wanzorg te tolereren.

Dit artikel verscheen als opiniestuk in het Dagblad van het Noorden en is met toestemming overgenomen. 

Prof. dr. Laura Batstra is hoogleraar Orthopedagogiek bij de Rijksuniversiteit van Groningen