Smilde en Flamend, een opmerkelijk integratief duo

In Joure, Friesland, oefent psychiater Age Smilde samen met de Vlaamse (oud-) verpleegkundige Lucas Flamend integratieve geneeskunde uit. In ons feuilleton over integratieve artsen hebben we duidelijk gemaakt dat zulke dokters de deur naar kwakzalverij wagenwijd openzetten door ruim baan te maken voor alternatieve werkwijzen als zoals acupunctuur, aromatherapie, kruidenmiddelen, orthomoleculaire behandelwijzen, Boeddhistische meditatie en astrologie.

Smilde schrijft op zijn website op maandag tot en met donderdag “regulier” te behandelen. Vrijdags gaat hij op de integratieve toer en past hij alternatieve en complementaire en dus onbewezen behandelwijzen toe. Die sluiten niet aan bij de huidige stand van de wetenschap en zijn ongebruikelijk in de officiële geneeskunde. “Alternatief” en “complementair” vallen volgens de definitie van de VtdK onder kwakzalverij.

Smilde werkt op vrijdagen samen met bovengenoemde Lucas Flamend. Smilde zelf prijst zich op zijn website aan als gespecialiseerd in de steeds vaker gestelde diagnoses ADHD, ADD en ASS (voor de betekenis van de afkortingen van deze ontwikkelingsstoornissen verwijzen wij liever naar Wikipedia dan naar de tientallen internetsites waarop met “deskundige” behandeling van deze, volgens velen modieuze, aandoeningen wordt geadverteerd).

Aura van deskundigheid

Aan Lucas Flamend, wiens opvattingen Smilde lijkt te delen, zijn vier organisaties verbonden, alle aangeduid met een ®. Die ringel ®-registraties suggereren een aura van deskundigheid alsof het om echte, eigen, als patent geregistreerde uitvindingen zou gaan. Zo noemt hij zijn praktijk in het Vlaamse Lier (en in het Friese Joure) Exendo®. Hij claimt verder met een niet nader aangeduid Noors laboratorium in Exendo® Analytics wetenschappelijk onderzoek te doen over voedingsstoffen.

Ook is er Exendo® Epigenomics, dat is ingeschreven bij een registratiekantoor aan de Keizersgracht 241 in Amsterdam. Flamend verkoopt via de site de door hemzelf (en/of anderen) voorgeschreven orthomoleculaire middelen: ‘exendogenomics kopen? Bestellingen boven de €45,- worden gratis bezorgd’. Kassa!

Op de website zijn tientallen afbeeldingen te zien van bij Flamend verkrijgbare kwakzalversspullen: chlorofylpillen bijvoorbeeld (uit bladgroenkorrels) waarvan men jong zou blijven en kurkuma (koenjit, geelwortel) dat tegen kanker zou helpen, per potje pillen voor € 33,50 (bij de buurtsuper is dit kruid als pure poeder te koop voor minder dan twee euro per zakje). Flamend meent met zijn spullen ook Alzheimer te kunnen genezen of in ieder geval te voorkomen of te bestrijden.

Gelukkig is het tegenwoordig verboden om op handelssites als die van Exendo® Epigenomics de vermeende werking van kwakzalversmiddelen te claimen, zodat er bij geen van de producten een werking is vermeld. Er wordt wel een telefoonnummer gegeven waar men de heilzame invloeden van deze middelen aangepraat kan krijgen. Flamends verdienmodel wordt gecompleteerd met BrainQ®: voor opleidingen in epigenetica.

Genenstelsel beïnvloeden

Epigenetica poogt met aanpassingen van de levenswijze en vooral met aanpassing van voeding het aangeboren genenstelsel van mensen met aandoeningen zodanig te beïnvloeden dat allergische reacties en intoleranties geen last meer geven. Op zich is dit een loffelijk streven, maar helaas ontspruiten de allergische reacties en intoleranties vaak uit de eigen fantasie van de patiënt en die van de hun begeleidende kwakzalvers die hun boterham verdienen met consulten en diëten. Bij die diëten wordt van alles weggelaten en er worden allerlei van gewone voeding afwijkende en dus kostbare vervangmiddelen en supplementen geadviseerd waarvan de gunstige werking onvoldoende is bewezen.

Sommige epigenetici denken zelfs dat door middel van genoemde voedingsaanpassingen erfelijke eigenschappen van patiënten dusdanig worden beïnvloed dat deze niet meer zullen worden doorgegeven aan de nazaten. Dit is een idee dat niet aansluit bij de klassieke genetica: eigenschappen worden altijd doorgegeven, al komen lang niet bij iedere nazaat eigenschappen van de voorouder aan het licht. Dit werd in de negentiende eeuw al duidelijk gemaakt door de grondlegger van de genetica, Mendel. Darwin maakte in diezelfde eeuw duidelijk, dat ondeugdelijk erfelijke eigenschappen ook uit de stamboom kunnen verdwijnen door uitsterven.

Over de diagnostiek en behandelwijzen van Flamend, van oorsprong verpleegkundige, valt op te merken dat hij in zeer indrukwekkende taal een serie opleidingen en ervaringen ten toon spreidt die gezaghebbend lijken. Hij onderbouwt deze op zijn uitgebreide websites met moeilijk te begrijpen en specialistisch aandoende zinnen. Bij nadere beschouwing blijkt het meeste in de niet-reguliere hoek te zitten van onbewezen en dus dubieuze diagnostiek en receptuur. Hij stelt zijn argeloze clientèle (en wellicht ook de psychiater Smilde) voor een dilemma: loopt hij nu op Europees en wereldniveau voorop in de wetenschap of is hij niet meer dan een fabelverteller? Er is een gelijkenis met de kwakzalftser Maria Sickesz, een orthomanueel therapeute die, naar verluidt, bij haar klanten niet onder stoelen of banken stak eigenlijk voor een Nobelprijs in aanmerking te komen.

Hersens ‘scannen’

Flamend, die ADHD, autisme- en Alzheimer-patiënten behandelt, maakt net als psychiater Age Smilde, voor diagnostiek onder meer gebruik van zogenoemde “kwantitatieve” elektro-encefalografie, Q-EEG). Patiënten krijgen een interessante kap op met elektroden die vervolgens worden aangesloten op elektronische apparatuur. Patiënten wordt gemeld dat hun hersens op die manier “gescand” worden. Dit lijkt indrukwekkend en heeft dus een groot placebo-effect.

“Scannen” is potjes-engels voor “nauwkeurig onderzoeken”. Q-EEG’s zijn echter een oppervlakkige variant van gewone EEG’s. Die laatste worden ook wel “kwalitatieve” EEG’s genoemd, en zijn belangrijk voor epilepsiediagnostiek en bij het vaststellen van de hersendood.

Kwalitatieve EEG’s zijn volgens Rien Vermeulen, emeritus hoogleraar neurologie van het AMC, op zichzelf al ongeschikt om psychiatrische diagnoses te stellen. Bij het oppervlakkige kwantitatieve Q-EEG is volgens een EEG-deskundige die Vermeulen raadpleegde al helemaal geen sprake van “nauwkeurig onderzoek”, de betekenis voor de psychiatrie is nihil. Voor de argeloze patiënt lijkt de terminologie Q-EEG -“scan” echter dezelfde diagnostische waarde te vertegenwoordigen als CT-scan, MRI-scan en PET-scan, scantechnieken die wél wezenlijk bijdragen aan diagnostiek van kanker, van hart- en vaatziekten en van hersenaandoeningen.

Glutenallergie

Flamend is ook nog in staat “glutenallergie” te diagnosticeren als de darmziekte coeliakie ontbreekt. Voor dit verschijnsel is de term ‘NCGS’ bedacht, Non-Celiac Gluten Sensitivity. Bestuurslid Cees Renckens van de Vereniging tegen de Kwakzalverij merkt hierover in Skepter (nummer 1, 2017) op: “bij
 NCGS-patiënten is soms sprake van darmklachten, soms van hoofdpijn, migraine, chronische vermoeidheid, gewrichts- en spierpijn, en een tintelend of ‘dood’ gevoel in armen, handen, benen en voeten. Bij die klachten wordt de diagnose NCGS niet zelden door alternatieve genezers gesteld, steeds lichtvaardig”.

Het is ons bekend dat Flamend bij zijn diagnose glutenovergevoeligheid zo ver gaat, dat een patiënt kan menen aanraking van stro te moeten vermijden omdat dat bestaat uit gedroogde stelen van graanplanten waarvan het zaad gluten bevat.

Interessante informatie over wat Flamend drijft, is te vinden in een interview met hem. Daaruit blijkt dat hij zélf ooit de diagnose ADD en kenmerken van hoogfunctionerend autisme heeft gekregen. ‘Maar dit is nu voor 90 procent weg’, zegt hij. ‘Door voedingsaanpassingen, voedingssupplementen, en de coaching en psychotherapie die anderen mij gegeven hebben.’ Hij wil zijn ervaring graag aan anderen doorgeven. Het hanteren van dubieuze diagnostiek en het verkopen van dubieuze middelen vallen echter onder onze definitie van kwakzalverij.

Het is opmerkelijk dat psychiater Smilde in Joure dergelijke werkwijzen bij zich in de praktijk toelaat en bevordert. Flamend komt niet voor in het Nederlandse BIG-register waarin apothekers, artsen, fysiotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, tandartsen, verpleegkundigen en verloskundigen zijn ingeschreven. Men kan dus met een klacht over hem níét terecht bij Regionale Tuchtcolleges of het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg.

Naschrift 28-09-2017