Heino Nieland verdient goed aan onbewezen migrainebehandelingen

“Migraine is te genezen! Meer dan 95% succes. Er zijn doorgaans 10 tot 15 behandelingen nodig om de migraine blijvend te genezen”, claimt de Nederlandse natuurgenezer Heino Nieland met een praktijk in het Duitse Bunde, net over de grens bij Winschoten. Nieland beschrijft zijn prikhocuspocus en zijn migrainetheorie in zijn e-book “Migraine is te genezen”. Het is gratis bij hem te verkrijgen. 

Heino Nieland kreeg rond zijn 15e last van migraine. Hij rolde het alternatieve circuit in zoals zovele kwakzalvers en ‘leerde’ zichzelf te genezen. Nieland volgde vanaf zijn 22e heilpraktiker-cursussen in Duitsland. In 1981 opende hij daar een migrainepraktijk. Nieland meet zich (net als andere kwakzalvers) titels aan. In zijn e-book noemt hij zich ten onrechte arts, een beschermde titel. We lezen: “In de 30 jaar dat ik als arts actief ben.”

‘Heino Nieland, heilpraktiker’ staat er op een groot bord naast de deur van zijn praktijkvilla in het Duitse Bunde. Voor zijn naam staat iets merkwaardigs: ‘Dr. h.c.’. Nieland heeft deze titel verzonnen. De titel ‘Dr. honoris causa’ verlenen universiteiten bij gebleken grote wetenschappelijke of maatschappelijke verdiensten. Nieland heeft niets van dit al uitgespookt. Hij heeft die titel gekocht voor 25.000 dollar op een universiteit ergens in de Caraïben, suggereert een patiënte op de Lotgenoten-pagina van Leven met migraine.

Vader Nieland heeft zijn zoon Jascha Nieland opgeleid. De verpleegkundige heeft van zijn vader echter alleen de kwalificatie heilpraktiker meegekregen, voor op het naambord naast de deur. Er zijn in Nederland naar schatting bijna twee miljoen migrainepatiënten, de helft heeft minstens twee aanvallen per maand. Migraine is voor de meeste patiënten een vreselijke aandoening. Geen wonder dat mensen op zoek gaan naar enige hoop. Nieland claimt die hoop. Zijn kliniek wordt daarom druk bezocht. Er komen wekelijks zo’n honderd migrainepatiënten naartoe van wie de helft uit Nederland, vertelde hij in augustus 2016 aan het dagblad Trouw. Ook behandelt hij veel patiënten uit België en Duitsland. 

Prikjes

De behandelmethode van de migraine-therapeut oogt simpel: lokaal verdovende lidocaïneprikjes onderhuids, in de buurt van de schildklier, in de maagstreek en in de armen. Tien tot vijftien prikjes, met tussenpozen van soms dagen/weken, doen hun genezende werking, is de claim. De behandelkosten bedragen vaak enkele duizenden euro’s, schrijven patiënten op migrainefora.

De 1-procentige lidocaïne-oplossing brengt een regulatie van de gehele hormoonhuishouding tot stand, beweert uitvinder Nieland die ook weleens prikt met vergelijkbaar procaïne of xylocaïne.

Onderhuids injecteren is een voorbehouden handeling; in Nederland zou hij dit niet mogen doen; in Duitsland mag een heilpraktiker wel prikken. Nieland claimt een succespercentage van 95 procent. In de wetenschappelijke literatuur is hier echter niets over te vinden. PubMed kent hem niet. De claim komt uit eigen onderzoek.

Nieland heeft het over een pilotproject uit 2008. Van de veertig patiënten die hij toen behandelde, waren er na een jaar 39 gestopt met hun reguliere triptanenmedicatie, is te lezen in zijn e-book. “Een enorme kostenbesparing voor de zorgverzekeraar was het resultaat”, schrijft Nieland. Hoe het onderzoek is uitgevoerd en hoe het resultaat te rijmen is met zijn verzoek aan patiënten te stoppen met medicatie, is echter niet te achterhalen.

Nieland zou het onderzoek hebben uitgevoerd in opdracht van verzekeraar Menzis die tot 2014 zijn behandeling vergoedde uit een van de aanvullende pakketten. Zorgverzekeraar Menzis slaagde er echter niet in een rapportage boven water te krijgen, laat een woordvoerder na wekenlang zoeken weten: “Helaas hebben wij het onderzoeksrapport niet kunnen vinden.” Ook Nieland kan geen onderbouwend onderzoeksrapport overleggen. De heilpraktiker reageert niet op e-mails van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Reactie deskundige

De bekendste Nederlandse migrainespecialist is Michel Ferrari, hoogleraar neurologie aan het LUMC in Leiden; eind augustus 2018 had hij volgens PubMed 461 publicaties op zijn naam staan. Hij mailt desgevraagd dat “migraine vooralsnog niet te genezen is alhoewel bij een belangrijk percentage van de patiënten de migraine-aanvallen verdwijnen bij het ouder worden”.

“Bij een geschatte 80 % verdwijnen de aanvallen spontaan na het 65ste, soms wat eerder. Bij 20 % gaan ze helaas door”, aldus Ferrari. “Voor bijna de helft van de patiënten kunnen aanvallen deels of soms volledig worden voorkomen met zogenaamde profylactica. Die werken echter niet bij iedereen. Met aanvalsmiddelen zoals triptanen kunnen bij circa 50 % van de patiënten aanvallen snel binnen twee uur adequaat onderdrukt worden. Er komen binnenkort nieuwe veelbelovende aanvals- en preventie-medicijnen op de markt.” Het zijn middelen (CGRP-remmers) die een belangrijk eiwit, dat een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van migraine, blokkeren.

Heilpraktiker Heino Nieland heeft zoals de meeste kwakzalvers, een hekel aan de in zijn ogen zakkenvullende farmaceutische industrie en dus ook aan pillen. De farma-industrie floreert – uw gezondheid echter niet, schrijft hij in zijn e-book. Met een biologisch begrijpelijk mechanisme kan Nieland niet veel, hij heeft zijn eigen theorie. Er is volgens Nieland sprake van een te hoge hormoonproductie, bijvoorbeeld door stress. Door deze onbalans in de hormonenhuishouding raakt het zenuwstelsel overprikkeld. Dit geeft overactiviteit in de hersenen. Migraine is het waarschuwende antwoord, theoretiseert Nieland.

Migraine is volgens Nieland een beschermingstruc die het lichaam behoedt tegen ziekte. Migraine bewijst juist dat het lichaam goed functioneert, het is een geschenk, schrijft Nieland in zijn e-book, een kwalificatie die hem op hoofdpijnfora op internet op veel kritiek is komen te staan. De wetenschap heeft inmiddels het tegengestelde aangetoond. Stress is juist een beschermingsmechanisme voor migraine, ontdekten Leidse onderzoekers van het LUMC, jaren geleden al.

Energetische stoorvelden?

Nieland noemt zijn aanpak Endocriene Migraine Therapie (EMT). Hij betreedt hiermee de wereld van de energetische stoorvelden. Zijn prikjesbehandeling gaat eigenlijk als neuraaltherapie door het leven. Stichting IOCOB (Innovatief Onderzoek en Onderwijs van Complementaire Behandelwijzen) van acupuncturist Jan Keppel Hesselink in Bosch en Duin omschrijft het zo: “Bij neuraaltherapie wordt een oppervlakte-anestheticum, een injecteerbare verdovingsvloeistof, in de huid gespoten op een plek waar volgens de behandelaar een zogenaamd stoorveld bestaat. Farmacologische acupunctuur dus waarbij bepaalde geneesmiddelen op acupunctuurpunten worden ingespoten.” 

Er zijn in Nederland enkele artsen die neuraaltherapie inzetten om migraine te lijf te gaan. De alternatieve artsenvereniging AVIG heeft er een vakgroep neuraaltherapie voor opgericht, de NVNR. Dertien artsen zijn er bij aangesloten. De meeste zijn basisarts. Betty Sondervan-Frank van Polikliniek Pijn Weg in Amstelveen is een van hen. 

Op de drukbezochte lotgenotenpagina van de website “Leven met migraine” worden de namen van deze AVIG-artsen echter nauwelijks genoemd. Heilpraktiker Heino Nieland – uiteraard geen lid van de AVIG – spant daar de kroon: vele radeloze patiënten zijn op zoek naar valse hoop. Zijn naam staat honderden keren vermeld op migrainefora, de meeste reacties daar dateren van acht tot tien jaar geleden. In oktober 2008 werd zijn praktijk genoemd in een Zembla-uitzending. In de juichende reportage komt alleen Nieland aan het woord, een commentaar/reactie van een reguliere specialist ontbreekt.

Lotgenoten

Veel reacties op de migrainefora zijn negatief over de behandelresultaten van de Nieland-kliniek. Op de drukbezochte lotgenotenpagina van de website “Leven met migraine” staan kwalificaties als dure behandeling, oplichterij en geldklopperij. Slechte enkele migrainepatiënten schrijven “genezen” te zijn. Op het forum van de website Kopzorgen is dit niet anders. Ook hier zijn meer negatieve dan positieve reacties te vinden. Een van hen schrijft: “Ik persoonlijk zou het je niet aanraden, volgens mij is het een kwakzalver.”

Ook op de website van de Duitse hoofdpijnvereniging Kopfschmerzen staan ze niet te juichen over Nieland. “10 Behandlungen später und fast 1000 € leichter, hatte sich nichts verändert, nicht ein Funken Besserung”, schrijft er een.

Heino Nieland vermeldt in zijn e-book en op zijn praktijkwebsite een tiental reacties van tevreden patiënten. Een van de juichende verhalen is van een Rotterdamse migrainepatiënte. Haar artikel is ook kritiekloos opgenomen in het maartnummer van Hoofdzaken, het blad van de website hoofdpijnnet.nl, een site met 5200 leden. De Rotterdamse verwijst in haar artikel naar een juichende SBS6-uitzending over de Nieland-kliniek uit maart 2015.

Ook Nieland verwijst op zijn website naar deze uitzending, gemaakt in de serie Feiten & Fabels. In de reportage is te zien hoe de SBS6-journaliste van dienst in een tweemotorige Pipercup afreist naar de kliniek van Nieland in Bunde. Daar luistert ze ademloos naar de prikkende heilpraktiker. Kritische vragen om feiten boven water te tillen, weet ze niet te bedenken. De ‘genezen’ migrainepatiënte in deze SBS6-uitzending is diezelfde mevrouw uit Rotterdam.

SBS6

De patiëntenstroom bij Nieland blijft op peil dankzij SBS6. Nieland weet de redacties bij deze commerciële zender prima te bespelen. Zo ging er in december 2014 ook al een SBS6-redactrice bij de migrainetherapeut in Bunde op bezoek, toen van het programma “Mijn lichaam, mijn zorg”. Ook zij stelde geen kritische vragen en was er blijkbaar ook niet in geslaagd een migrainespecialist in het reguliere circuit te vinden.

Ze zijn er uiteraard wel. LUMC-hoogleraar Michel Ferrari is uiterst kritisch over de behandeling van Nieland. “Er is geen enkele bewijs of ook maar de geringste aanwijzing dat dit zou kunnen helpen, het is volksverlakkerij”, schrijft Ferrari in een email. “Er is geen enkele zinnige theorie die dit zou kunnen ondersteunen en ook geen enkel klinisch bewijs. Het door hem verrichte onderzoek voldoet aan geen enkele wetenschappelijk criterium, het is bedrieglijk. Zijn methode kan potentieel gevaarlijk zijn voor patiënten.”

Nieland eist van zijn patiënten het stopzetten van de reguliere medicatie. Vaak zijn dat triptanen. “Door triptanengebruik krijg je vaker migraine-aanvallen waardoor er nog meer triptanen worden geslikt, de bekende vicieuze cirkel”, vertelt Nieland zijn patiënten.

Ferrari kijkt hier geheel anders tegenaan. “Triptanen werken bij de meeste patiënten prima en geven geen toename van de aanvalsfrequentie mits gebruikt volgens voorschrift. Als ze te frequent gebruikt worden (dat wil zeggen regelmatig gedurende maanden, drie of meer dagen per week) dan kunnen ze bij een klein deel van de gebruikers toename van de aanvallen geven maar dat geldt voor alle acute antihoofdpijnmiddelen, zelfs voor aspirientjes en paracetamol. Afkicken kan het probleem verminderen of zelfs oplossen. Dus bij patiënten die te frequent triptanen gebruiken en daardoor veel aanvallen hebben gekregen, helpt het om acuut te stoppen. Maar dat zal wel gepaard gaan met een periode van tijdelijke verergering, analoog aan een cold turkey bij drugsverslaafden. Het is uiteraard beter dit soort middelen niet als “snoepgoed” te zien”, aldus Ferrari in zijn e-mail.