Hogeschool HAN, een broedplaats van kwakzalverij

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN University of Applied Sciences) heeft campussen in Arnhem en Nijmegen en verzorgt voor ongeveer 34000 studenten 80 bachelor- en masteropleidingen. Hieronder is stuitende kwakzalverij te vinden, zoals Neurolinguïstisch Programmeren, Complementaire Verpleegkunde en de effectloze Manuele Therapie.

1. Een minor in NLP

De HAN-minor in Neurolinguïstisch Programmeren (NLP) is een kort studieprogramma van één semester en levert dertig studiepunten op voor de HBO-eindbul in diverse studierichtingen.

NLP is een niet-reguliere, niet evidence-based techniek, die door de maniakale televisieoptredens van (Tsjakka!) Emile Ratelband in ons land bekendheid kreeg. Ratelband zelf is inmiddels bekeerd tot het Boeddhisme.

Hoewel hij nog steeds ongeloofwaardig is, lijkt hij wat rustiger geworden. Hij verklaarde dat het ‘Tsjakka’-tijdperk voorbij is. Ratelband is nu slechts zelfbenoemd ‘profeet’, nadat hij in een Boeddhistisch klooster een monnik had ontmoet die “met zijn geest kogels kan weren” en “het weer kan beïnvloeden”.

Sinds de grootmeester zich niet meer vertoonde op de TV leed NLP in ons land een wat kwijnend bestaan. De HAN brengt echter weer nieuw leven in de NLP-brouwerij en meldt wervend dat zijn minor bestaat uit de NLP-‘Technician’ en de NLP-‘Practitioner’ opleiding, aangevuld met praktijkopdrachten. En je krijgt bij een beoordeling van ‘ruim voldoende’ naast je studiepunten ook nog eens een ‘internationaal erkend certificaat’… Tsjakka!

“NLP is een manier van werken, die gericht is op persoonlijk leiderschap”, schrijft de HAN. “De cursus is gericht op technieken, vaardigheden en modellen die leiden tot beter contact met anderen, beter communiceren met en afstemmen op anderen, het opsporen van informatie die probleemverhelderend werkt, meer zelfkennis, meer zelfvertrouwen, beter in je vel zitten” en nog wat meer gelukkig makende eigenschappen. Grootspraak dus en onbewezen claims!

De minor was voor het eerste semester van 2018 geheel volgeboekt. Te vrezen valt dat een deel van de minorstudenten zich zal begeven in de uitoefening van NLP-praktijken. Wij achten het onwenselijk en gevaarlijk dat een hogeschool een cursus geeft in deze kwakzalverstechniek. Daarom richtten we ons tot Dr. K. Boele, voorzitter van de Raad van Bestuur van de HAN met het verzoek om het aangeboden minor-studieprogramma in Neurolinguïstisch Programmeren (NLP) op te heffen.

HAN geeft geen gehoor

Wij kregen ten antwoord dat geen gehoor zal worden gegeven aan ons verzoek. Ons werd uitgelegd dat NLP gelegenheid biedt om communicatieve vaardigheden en zelfkennis der studenten te bevorderen.

Natuurlijk kan zo’n cursus soms een bijdrage geven aan zelfkennis, maar dat is dan uitsluitend een verdienste van de betreffende docent en heeft niets van doen met de kwaliteiten van NLP. Er ontstaat hoogstens een tijdelijke, min of meer maniakale gemoedstoestand bij degenen die NLP-coaching volgen en in zo’n toestand kunnen zij het gevoel hebben dat zij inderdaad een vergrote mate van zelfinzicht hebben. HAN-studenten, die na zo’n minor aan deze bedrieglijke zelfoverschatting lijden en met NLP losgaan op klanten zijn niet-BIG-geregistreerde aanbieders van psychokwak.

2. Opleiding verpleegkundige Complementaire Zorg

Ook verleidt de HAN verpleegkundigen die al een BIG-registratie hebben, of personen in opleiding daartoe (die al bijna geregistreerd zijn), met een studie Verpleegkundige Complementaire Zorg van zestien dagen in de loop van ruim een jaar, met 96 contacturen en 210 uur zelfstudie.

‘Complementair’ en ‘alternatief’ zijn, zoals bekend, eufemismen voor kwakzalverij. Trainer bij de HAN is dan ook onder meer de bekende paranormaal genezeres en ‘quantumtherapeute’ Martine Busch. De kosten bedragen € 3695,-. Dat zijn de privé kosten voor de cursus zelf, zo werd ons meegedeeld. De HAN levert dus de locatie met alles erop en er aan uit publieke middelen.

Voldoende en kwalitatief goede verpleegkundige zorg is onmisbaar voor de gezondheidszorg. Daar zou het aangeboden studieonderdeel ‘klinisch redeneren bij pijn, angst, stress en benauwdheid’ wellicht iets aan kunnen toevoegen. Maar of les in het onderdeel ‘yoga’ (altijd prettig) en ‘mindfulness’ (daar word je soms lekker rustig van maar – als je er aanleg voor hebt – ook wel eens psychotisch) bij verpleegkundig onderwijs hoort, daarover valt te twisten.

En wat dan te denken van ‘aanraking en haptonomie’, ‘kruiden en supplementen’ en om het nog bonter te maken: ‘aromazorg’, ‘aquazorg’ (o.m. koolzuurbaden: ‘goed voor de zuurstofvoorziening’…huh?) en ‘werken met energie en centreren’? Met het laatste onderdeel wordt het aloude ‘therapeutic touch’ bedoeld, maar die term wordt natuurlijk vermeden om niet meteen al door de mand te vallen met flauwekul over energievelden.

In deze tijd van tekorten aan verpleegkundig personeel is het zorgwekkend dat de HAN verpleegkundigen probeert weg te lokken van hun serieuze reguliere taken met enthousiasmerend onderwijs in kwakzalverstechnieken.

3. Mastergraad in manuele therapie

Terwijl de manuele therapie op wetenschappelijke gronden al jaren geleden ten grave is gedragen houdt de HAN-opleiding Musculoskeletale Revalidatie deze hersendode behandelvorm nog aan de beademing. Citaat (in marketingjargon): ‘De unieke deeltijdmaster Musculoskeletale Revalidatie is speciaal ontwikkeld voor fysiotherapeuten die zichzelf verder willen ontwikkelen binnen het musculoskeletale domein.

De kroon op deze studie is de internationaal erkende graad Master of Science (MSc), waarbij je een aantekening krijgt in een specialisatie als manuele therapie of orofaciale fysiotherapie of sportfysiotherapie. Hiermee kun je geregistreerd worden in een van de deelregisters van het CKR van de KNGF’ (bedoeld is hier het Centraal Kwaliteitsregister van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie.)

In combinatie met de minor NLP en de complementaire verpleegkunde-opleiding kwalificeert de HAN zich met deze mastergraad driemaal als broedplaats van kwakzalverij.

Naschrift 18 april 2018:

Omroep Gelderland deed op 5 april 2018 melding van ons stuk. De HAN was in eerste instantie niet beschikbaar voor commentaar, schrijft de redactie. Een dag later, 6 april, verklaart de HAN dat de opleidingen van toegevoegde waarde zouden zijn en verwees voor wetenschappelijke aantoonbaarheid daarvan naar beroepsverenigingen.

Wij vroegen daarom de mening van de beroepsvereniging voor psychotherapeuten, de NVP, over NeuroLinguïstisch Programmeren. De NVP-reactie was kort: “Op grond van onafhankelijk gerenommeerd onderzoek (meta-analyses) is er onvoldoende bewijs voor de effectiviteit van deze methode. De vraag is inderdaad waarom de HAN dit aanbiedt.” De NVP wijst op een recente review in het tijdschrift British Journal of General Practice en naar het Advies Geneeskundige Geestelijke Gezondheidszorg, deel 2  dat in 2013 werd opgesteld in opdracht van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Op pagina 65 daarvan staat een overzicht van psychologische interventies die niet voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk. In die lijst wordt NLP expliciet genoemd.

Wat de alternatieve verpleegopleidingen betreft hebben wij contact gehad met de V&VN (Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland), een beroepsvereniging met 90.000 leden (!). De woordvoerder van de vereniging wenste geen wetenschappelijke discussie over de opleiding maar deelde mee dat de V&VN het volste vertrouwen heeft in de competentie van haar leden bij de beoordeling van de door HAN gegeven post HBO-opleidingen en de adequate toepassing ervan in overleg met hun leidinggevenden.

En wat de Manuele Therapie (MT) betreft: wij werden vorig jaar van het kastje naar de muur gestuurd bij onze pogingen in discussie te komen over MT met het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). Het genootschap kwam toen, daarom gevraagd, niet met wetenschappelijke literatuur over de brug over de vermeende effectiviteit van MT. Kortheidshalve verwijzen wij daarom naar een recent artikel hierover dat in 2017 verscheen in het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij (pagina 31).