In memoriam Bob Smalhout (1927-2015)

Doet men dat namelijk niet, dan worden deze necrologieën incompleet en ontaarden ze snel in hagiografieën die de waarheid geweld aan doen. Er is op deze website veel negatiefs over de op 2 juli aan nierfalen overleden columnist en gepensioneerd hoogleraar anesthesiologie te vinden. In de vaderlandse pers is men veel milder: De Volkskrant noemde hem een enfant terrible en de buikspreker van wakker Nederland, De Telegraaf is in diepe rouw en NRC prees zijn Bijbelkennis en moed en roemde hem als een van de eerste artsen die openlijk zijn collega’s durfde te bekritiseren.

Twee jaar na zijn pensionering in 1994 werd Smalhout door De Telegraaf gevraagd een wekelijkse column te schrijven en dat heeft hij tot aan zijn dood volgehouden. Hij vertolkte er ultraconservatieve standpunten. In april 1997 haalde Smalhout de voorpagina van het boulevardblad de Privé, alwaar hij samen met Jomanda werd afgebeeld met een piloot in een rolstoel. Die piloot zou door de door Smalhout ingeroepen Jomanda uit een langdurig coma zijn gehaald. Smalhout liet zich in het blad vol bewondering uit over de gave van ‘mevrouw Jomanda’. De (toen nog) Volkskrant-columnist Ronald Plasterk noemde Smalhout daarop ‘de allerijdelste ijdeltuit van heel medisch Nederland, iemand die zonder reserve zijn beroepsgroep door het slijk haalt’.

Onze aandacht trok hij opnieuw in 2000. Toen de VtdK in dat jaar namelijk de lijst van de Grootste Kwakzalvers van de Twintigste Eeuw bekend maakte, bestond Smalhout het om in zijn Telegraaf-column drie van hen met verve te verdedigen: de chelatie-arts dr. P. van der Schaar, de genezeres Jomanda en de Voorburgse arts Sickesz, de bedenkster van de orthomanuele geneeskunde waarin allerlei kwalen worden toegeschreven aan scheefstand van wervels. Smalhout schreef later op verzoek van Sickesz, die tegen Renckens en de VtdK een rechtszaak wegens smaad had aangespannen, een getuigenis à decharge, waarin hij haar prestaties roemde en voerde zichzelf o.a. daarbij als reclamepatiënt op. Dat was in 2005. Enkele jaren later deed hij hetzelfde toen Sickesz zich weer eens voor de medische tuchtrechter moest verantwoorden. Hij had ook zogenaamd met eigen ogen gezien hoe zij in een gemengd gezelschap door palpatie van nekwervels kon vaststellen of iemand leed aan schizofrenie. Eind april 2015 sprak de toen al zeer broze Smalhout nog op haar begrafenis.

In december 2011 liet Smalhout zich in De Telegraaf bewonderend uit over een echtpaar met 17 kinderen dat om geloofsredenen onverzekerd is, hun kinderen niet laat vaccineren en die in geval van brandwonden de beruchte Boegem-zalf hadden verkozen boven de gebruikelijke brandwondenbehandeling. Bewonderenswaardig volgens Smalhout.

In juli 2013 werd aan Smalhout door zijn beroepsgenoten van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA), in wier achterban hij bepaald niet onomstreden was, plotseling het erelidmaatschap toegekend. Onze Vereniging liet een vlammend protest horen, maar het NVA-bestuur reageerde niet eens. Jammer voor Smalhout was het wel dat die NVA steeds minder serieus genomen kan worden sinds zij een acupuncturist in haar accreditatiecommissie heeft benoemd en nascholingspunten toekent voor congressen over acupunctuur en ‘dry needling’.

Wij hadden Smalhout graag als medestander gehad, met al zijn eruditie, intelligentie en demagogisch schrijftalent, maar hij koos medisch gezien – vooral na zijn pensionering – hardnekkig voor foute standpunten en ellendige kwakzalvers. Vooral zo, het is niet anders, zal ik mij hem blijven herinneren. Smalhout werd op 10 juli te Westbroek begraven, in overeenstemming met zijn wens ging hij daarbij gekleed in zijn witte doktersjas.