Is Grahams Natural een wondercrème bij eczeem?

Vraag:

In de krant zie ik bijna wekelijks een flinke advertentie staan van wondermiddel “Grahams Natural”. Het zou werken bij eczeem. Is het werkzaam en zitten er ook corticosteroïden in net als in Chinese kruidencrèmes?

Antwoord:

Door Yvonne Tak, apotheker, bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Eczeem

Eczeem is een veelvoorkomende aandoening. Ongeveer 5% van de volwassenen in Nederland heeft één van de vormen van eczeem. Eczeem kan vele oorzaken hebben en kan ook op verschillende plaatsen op het lichaam voorkomen als jeukende huidaandoening met roodheid, verdikking van de huid, blaasjes, korstjes, of andere verdikte bultjes van de huid. De aanhoudende jeuk zorgt ervoor dat patiënten zich krabben, waardoor de huid geïrriteerd raakt en ook kan beschadigen.

In de behandelstandaard voor huisartsen (de NHG-standaard) staan aanbevelingen voor behandeling met (vette) crèmes en als dat niet genoeg is ook crèmes of zalven met corticosteroïden. Is het eczeem daarmee niet onder controle te krijgen, dan wordt de patiënt doorgestuurd naar de dermatoloog die ook uit een heel arsenaal aan behandelingen kan kiezen. Bij veel mensen levert dit uiteindelijk een goed resultaat op, mits de huid regelmatig met voldoende product wordt ingesmeerd.

Artsen hebben een ruime keus aan crèmes en zalven met een keur aan verschillende geneeskrachtige stoffen. Met een gepersonaliseerd smeeradvies (vingertopeenheden om nauwkeurig te doseren) wordt vervolgens een balans gezocht tussen werking en de kans op bijwerkingen.

Wondermiddel uit Australië

Importeur OTC Medical uit Delft timmert behoorlijk aan de weg met Grahams Natural, in advertenties in landelijke dagbladen. Het is een Australisch merk dat in veel landen wordt verkocht, ook in Nederland. Volgens de advertenties betreft het hier een wondermiddel, waardoor eczeem als sneeuw voor de zon verdwijnt.

De producten zijn ontwikkeld door een vader die zelf erg last had van eczeem en die bij zijn zoon dezelfde klachten zag (foto’s van beiden staan op de Australische website van het bedrijf). De vader, Geoff Graham, is geen dermatoloog maar een ervaringsdeskundige. Hij heeft de producten ontwikkeld omdat hij denkt dat chemische stoffen per definitie slecht zijn voor de huid. Deze ongefundeerde boodschap is tegenwoordig zeer populair, het is één van de redenen waarom het merk zo bekend geworden is. Er is echter geen wetenschappelijke grond voor deze bewering: het lichaam kan niet ‘zien’ of een stof gemaakt is in een fabriek of gewonnen is uit natuurlijke bronnen. Er staat immers geen afzender op een molecuul. Tevens zijn er vrij veel natuurlijke stoffen (denk aan giftig vingerhoedskruid of aan de inmiddels verboden ephedra-voedingssupplementen) die beter gemeden kunnen worden om blijvende schade te voorkomen.

Wat Geoff Graham goed heeft gezien, is dat het bij eczeem heel belangrijk is de huid goed te verzorgen, bij voorkeur met wat vettige producten. Dit zal de irritante jeuk ook wat stillen. In het assortiment van Graham zijn er verschillende soorten crèmes en ook veel oliën. Bij veel producten wordt aanbevolen deze meermalen per dag te gebruiken. Dit regelmatig invetten komt overeen met de eerdergenoemde aanbevelingen van huisartsen, van de crèmes die zij aanbevelen.

Chinese wondermiddelen

De eerdergenoemde Chinese wondercrèmes zijn via internet te koop, en zijn van nogal schimmige herkomst. De samenstelling daarvan is vaak niet bekend. Wat er op de verpakking staat, hoeft geen verband te houden met wat er in de crème verwerkt is. Zo kan een verkoper pronken met natuurlijke ingrediënten, terwijl de effectiviteit in feite komt van toegevoegde corticosteroïden. Voor de producten van Graham uit Australië is het niet te verwachten dat de samenstelling schimmig is, dan zouden vragen en klachten van gebruikers (over de werking of over de bijwerkingen) allang geleid hebben tot extra controles bij het RIVM of bij hun wereldwijde tegenhangers. De herkomst van de producten is goed herleidbaar en daarom kunnen we er redelijkerwijs van uitgaan dat de samenstelling conform de vermeldingen op de verpakking is.

Plantenextracten

De vraag is natuurlijk of de producten van Grahams Natural beter zijn dan een crème of zalf van de huisarts, apotheek of drogist. Allereerst valt op dat Grahams eczeemcrème onder andere goudsbloemextract en tinctuur van Indische waternavel bevat. Het is bekend dat het gebruik van plantenextracten op een geïrriteerde of zelfs beschadigde huid nog wel eens irritatie veroorzaakt of zelfs een allergische reactie oproept.

Extracten van de goudsbloem zijn redelijk onderzocht voor de behandeling van huidirritatie (zoals bijvoorbeeld in Phase III Randomized Trial of Calendula Officinalis Compared With Trolamine for the Prevention of Acute Dermatitis During Irradiation for Breast Cancer, P. Pommier, F. Gomez, M.P. Sunyach, A. D’Hombres, C. Carrie, and X. Montbarbon(2004) J Clin Oncology 22 (8) p 1447-1453).

Er is echter geen hard bewijs dat dit extract ook goed werkt bij eczeem. Dit wordt over het algemeen wel goed verdragen. Van het gebruik van waternavel op de huid zijn echter talloze meldingen dat dit contacteczeem veroorzaakt heeft bij patiënten.

Wat bewijsvoering betreft blijft Grahams achter bij de overtuigende bewijzen die er zijn voor de effectiviteit van crèmes en zalven met werkzame stof (bijvoorbeeld de eerder genoemde corticosteroïden). De producten van Graham zijn dus eigenlijk alleen een potentiële vervanger van de indifferente crème, zonder geneeskrachtige stof.

Prijs

Daarnaast is er de prijs: de producten van Graham kosten omgerekend ongeveer 300 euro per kilo, ze worden niet vergoed door de zorgverzekeraar. Ter vergelijking: een indifferente crème (dus zonder geneeskrachtige stof zoals bijvoorbeeld lanettecrème of vaseline-lanettecrème) is bij de apotheek zonder recept te koop voor ongeveer één zesde van de prijs. Ook een reguliere babyzalf (geschikt voor de geïrriteerde huid) kost bij de drogist beduidend minder dan 300 euro per kilo.

Een kilo zalf of crème lijkt veel, maar een patiënt die gedurende één week, eenmaal per dag zijn hele lichaam in moet smeren, heeft volgens de KNMP afgerond 140 gram crème of zalf nodig voor die ene week. Een patiënt die eenmaal daags beide armen in moet smeren, verbruikt op jaarbasis ongeveer een kilo crème. Zo’n duur product telt dus aardig op gedurende het jaar.

De prijs van het product is hoog, Graham zou een deel van de opbrengst in onderzoek kunnen steken. Als het werkelijk een wondermiddel betreft, is het een koud kunstje de effectiviteit ervan wetenschappelijk verantwoord aan te tonen. Hier kunnen we kort over zijn: deze producten zijn niet onderzocht. Blijkbaar vindt men het marketingverhaal op basis van een paar foto’s van het kind van Geoff Graham sterk genoeg.

Dagelijks leven

Mensen met eczeem moeten hun huid regelmatig insmeren. Een product met een prettige geur en structuur nodigt uit tot vaker en dikker smeren. Bij eczeem zal dit een positief effect hebben. De crèmes van apotheek of drogist ruiken vast lang niet zo lekker als de producten van Graham, dus dit kan een voordeel zijn.

Mocht iemand met eczeem zo’n product willen combineren met een voorgeschreven crème of zalf van de arts, dan is het goed om te weten dat er na het aanbrengen van dat geneesmiddel een uurtje moet worden gewacht voor er een ander product ‘overheen’ gesmeerd kan worden, anders kan het geneesmiddel zijn werk niet doen.

Samengevat

De producten van Graham bevatten goede vettende ingrediënten, ze zijn (afgezien van het risico op een allergische reactie op de waternavel) veilig om te gebruiken. Ze zijn wel duur, fors duurder dan andere crèmes die de huid net zo goed of beter kunnen verzorgen. De effectiviteit van Grahams producten zal veel minder zijn dan van regulier voorgeschreven crèmes en zalven met geneeskrachtige stof van de arts.