Kwakzalvende huisartsen goedkoper?

Alternatieven hebben het eigenlijk al opgegeven om te proberen te bewijzen dat hun anachronistische kwakzalverijen werkzaam zijn. Zulke pogingen hebben immers nog nooit wat opgeleverd. Behalve bezwaar tegen de onwerkzaamheid ziet men ook wel protesten tegen de kostprijs van alternatieve hulp. De irreguliere dokters hebben weliswaar de naam dat zij zoveel aandacht hebben voor patiënten, maar ze brengen die tijd gewoon in rekening.

Daarom is het aantrekkelijk om proberen aan te tonen dat je met alternatief toch goedkoper uit bent en langer leeft. Het duo heeft zich op huisartsen gericht. Dat is op zich verstandig, want dan heb je vergelijkingsmateriaal.

Het is echter niet zo eenvoudig te bewijzen dat die goedkoopte gevolg is van effectieve alternatieve behandelingen. Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Onder de patiënten van alternatieve artsen zijn er die denken dat ziekten zinvol zijn en met rust gelaten moeten worden, of die bang zijn voor reguliere artsen of ziekenhuizen en die veel ongemak accepteren.

Een heel belangrijke factor is het feit dat belangstelling voor alternatieve geneeswijzen vaak samengaat met een hoger opleidingsniveau, en een in het algemeen hogere sociaal-economische status (daarom is de alternatieve geneeskunde ook zo populair bij GroenLinks), precies de parameters die ook statistisch gesproken samengaan met minder ziekte en een langer leven. Het is niet duidelijk hoe het zit met oorzaak en gevolg: is de liefde voor de alternatieve genezerij veroorzaakt door intellectuele aspiraties of door een goede gezondheid? In elk geval is dit feit voor verzekeraars waarschijnlijk reden om klanten te lokken met aanvullende pakketten met allerlei alternatiefs erin. 

Kijkt men in het onderzoek, dan wordt men getroffen door de afwezigheid van relevante aantallen. Men ziet wel hoeveel leden van de VHAN (28), NAAV (25) en NVAA (26) en overige huisartsen (1257) er in de database zaten, maar wat de aantallen patiënten zijn waar het over gaat in de diverse categorieën (in totaal ca. 158.000 verzekerden van AZIVO, het voormalige ziekenfonds van Den Haag) en wat de spreidingen in de kosten zijn, staat niet vermeld. Opvallend is dat bovenstaande aantallen samen ruim 1300 huisartsen omvatten, terwijl de auteurs ook beweren dat er ca. 2000 huisartsen zijn met AZIVO-verzekerde patiënten. Een verklaring van deze discrepantie wordt niet gegeven. Opvallend is ook dat van alle VHAN-NAAV-NVAA-huisartsen in Nederland ongeveer de helft in de steekproef zit, terwijl van de overige Nederlandse huisartsen slechts ongeveer een tiende is vertegenwoordigd.

De onderzoekers erkennen wel dat socio-economische status een rol speelt, en ze zijn op het idee gekomen hiervoor te ‘corrigeren’ door de uitgaven van patiënten van de irreguliere artsen te vergelijken met andere patiënten (uit de database) in dezelfde postcode. Landelijk zijn alto-gelovigen gemiddeld beter opgeleid en welvarender, en er is geen reden om aan te nemen dat dit dan per postcodegebied opeens niet zo is (het kan theoretisch wel, dat is de paradox van Simpson).

Kleine aantallen?

De samenvatting in de krant noemde in de inleiding dat de alternatieve huisartsen 15 procent goedkoper waren. In het stuk van de auteurs is sprake van slechts 7 procent (in feite 6,5 procent), en dat is nog voor de poging tot correctie. De 15 procent slaat wellicht op de patiënten onder de 75 jaar van de homeopaten. Maar de kosten voor de 75-plussers zijn ongeveer even groot als van de 75-minners samen, en de 75-plussers van de homeopathische huisartsen zijn even duur als die van de gewone huisartsen. Overigens: de kosten zijn natuurlijk de kosten van de verzekering. De patiënten moeten doorgaans zelf een deel van de alternatieve zorg bijbetalen. De eenvoudigste aanvullende verzekering van Azivo geeft geen alternatieve dekking, en de wat luxere verzekering betaalt maar een deel.

Na genoemde correctiepoging blijken de kosten voor 75-plussers bij antroposofen enorm veel lager (400 euro per kwartaal op een totaal van ruim 1300 euro), maar toch is dit statistisch nog maar net significant, wat betekent dat het om heel kleine aantallen moet gaan of dat door enkele uitschieters de spreiding enorm is, of beide. 

Er is misschien nog wel wat meer te zeggen over het stukje van de beide heren, en wie er lust in heeft mag proberen een touw aan de getallen vast te knopen. Maar misschien moeten we eerst maar eens wachten tot ze iets in een fatsoenlijk tijdschrift hebben gepubliceerd gekregen, in plaats van als weergave van een ‘submitted article’ op de eigen website.

Naschrift 24 juni 2010

De hoofdauteur (Kooreman) laat weten dat uit het bovenstaande duidelijk is dat in de VtdK de competentie ontbreekt om het genoemde onderzoek te beoordelen. 

Naschrift 2 juli 2010

Zie ook de discussie in Medisch Contact naar aanleiding van de berichtgeving over dit onderzoek, en een blog over hetzelfde onderwerp.

Naschrift 9 juni 2013

Op de website Kloptdatwel? staat een uitgebreid artikel over bovenstaand onderzoek. Het onderzoek wordt nog steeds misbruikt, zo wordt het nu gebruikt door het Patiënten Platform Complementaire Gezondheidszorg (PPCG) als argument om de zorgkosten te verlagen.