Kwakzalvers kapen onderzoeksbedrijf Microbiome Center

Op de kaart van Nederland op de website van het Microbiome Center stonden tot begin december een veertigtal stippen, verspreid over het hele land. Op de plaatsen waar artsen ‘met ervaring met persoonlijke microbioom-therapie’ nieuwe cliënten accepteren, promootte de website van het Microbiome Center tot voor kort.  Aan deze behandelaars – niet iedereen is (basis)arts – kleeft iets kwakzalverigs, ontdekten we toen we hun namen intikten in de alwetende google-zoekmachine. Een vreemde gewaarwording: een kenniscentrum dat gedegen wetenschap wil uitstralen maar patiënten naar kwakzalvers verwijst voor een behandeling.

Het Microbiome Center is een papieren netwerkorganisatie. Het ‘centrum’ is vijf jaar geleden opgericht en gevestigd in een rijtjeshuis in Zoetermeer. Een van de oprichters woont er. Aan het netwerk is een groot aantal partijen verbonden: een groeiend aantal artsen, een analyselaboratorium, een apotheker, analisten, leveranciers en betaalplatforms, meldt de website. Er zouden meer dan 350 artsen bij het centrum zijn aangesloten. Of dit klopt en wie dit zijn, is niet te achterhalen.

Het centrum schrijft: ‘Microbioom behandelingen worden altijd uitgevoerd door artsen die hun eigen behandel-locatie hebben. Patiënten kunnen bij hen terecht voor een microbioombehandeling.’ Namen van die behandelartsen kunnen bij het centrum worden opgevraagd, is te lezen op de bedrijfswebsite. Deze ‘behandelartsen’, van wie de namen tot voor kort op die site hebben gestaan, blijken kwakzalvers te zijn. We hebben het dan over enkele acupuncturisten, chiropractoren en orthomoleculaire diëtisten en veel homeopaten en orthomoleculaire (lifestyle)adepten.

Namen verwijderd na vragen

Het Microbiome Center heeft hun namen verwijderd nadat de webredactie van de vereniging hierover vragen had gesteld. Op de rode stippen op de landkaart resten alleen nog woonplaatsen waar naamloze behandelaars hun praktijk hebben. Hoe de artsen op de lijst zijn gekomen, wat de criteria zijn om op de behandelaarslijst te komen, is onduidelijk.

Dat het kwakzalvers zijn, is niet verwonderlijk. Een van de oprichtsters van het Microbiome Center is Karin Pijper, een orthomoleculaire huis- en leefstijlarts. Ze is vanaf het begin ook medisch-directeur. Pijper volgde vijf jaar geleden een orthomoleculaire kPNI-kwakzalveropleiding bij de Natura Foundation in Numansdorp, de leerpoot van het in hetzelfde kantoorgebouw gevestigde supplementenbedrijf Bonusan. Pijper heeft veel weg van een wappie. In een verklaring die ze eind 2020 op eigen verzoek aflegde voor de BuitenParlementaire Onderzoekscommissie 2020 (BPOC2020), laat Pijper weten dat er veel te weinig aandacht wordt besteed aan het versterken van het immuunsysteem door suppletie van micronutriënten als zink en vitamines (met name C en D), een typisch orthomoleculaire benadering. De verklaring is op YouTube te vinden.

De BPOC is een merkwaardig fenomeen: een eenmanscommissie die dubieuze types – zo zien we onzinvertellers als Pierre van Capel van Viruswaarheid en Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie (FvD) langs de commissie komen – hun mening geven over vaccinatie. De zichzelf onafhankelijk noemende commissie houdt de reguliere wetenschap/virologen buiten de deur, bewust. Dit merkwaardige gedrag, waar Pijper aan meedoet, vormt geen visitekaartje voor een bedrijf dat wetenschappelijkheid wil uitstralen, net als die rare commissie.

Pijper meldt de commissie dat het microbioom grote invloed heeft op het immuunsysteem en het functioneren van organen en hersenen, een open deur van jewelste maar daarom niet minder waar. Waarna Pijper een overstap maakt naar wetenschappelijke wartaal. Er zijn volgens haar veel n=1 verhalen over de rol van het microbioom waarin ‘steeds meer patronen worden ontdekt’, laat ze in een interview op een leefstijlwebsite weten. Een niet zo’n wetenschappelijke conclusie: vijf maal n=1 is op de keper beschouwd ook helaas n=1.

Niet transparant

Haar Microbiome Center is niet transparant. Een andere oprichter (er zijn er drie) van het bedrijf, bestuurskundige Henk Duinkerken, wil de webredactie geen antwoord geven op de vraag waarom hij zich heeft omringd met voornamelijk kwakzalvers als microbioom-‘behandelaar’. Nog even de definitie: kwakzalvers zijn zij die onbewezen (be)handelingen) verrichten. ‘We kiezen er voorlopig (?, red.) voor niet te reageren’, schrijft hij in een e-mail. De namen van een veertigtal van zijn kwakbehandelaars – de meesten hebben, hoe verfoeilijk kan het zijn een (basis)artsendiploma – zijn op te vragen bij de redactie van deze website.

Onder hen Alexander Korbee, een kwakzalvende basisarts in Alblasserdam, die blijkbaar ‘alles’ weet over het microbioom. Korbee prutst in zijn praktijk ook met vreemde bioresonantie-apparaten om patiënten met chronische aandoeningen als lyme en long-covid van hun klachten af te helpen. Er zijn op deze website verschillende artikelen over Korbee verschenen. Een andere kwakzalver op de behandelaarslijst is Niek Rogger, (antroposofisch) arts in opleiding en vaccinatieweigeraar. In een interview op Ongehoord Nederland (mei 2022) is zijn (complot)gebazel te horen.

Het Microbiome Center richt zich volledig op het fenomeen microbioom, de micro-organismen in/op het menselijk lichaam: bacteriën, virussen en gisten, vele miljarden en ook nog eens vele, vele duizenden verschillende. Het microbioom is een wetenschappelijke topic, het onderzoek concentreert zich vooral op de darm en de daar aanwezige bacteriën. De kennisontwikkeling is explosief, van proefdierstudies naar klinische onderzoeken.

Tienduizend wetenschappelijke artikelen per jaar

Dit vertaalt zich in vele onderzoekspublicaties. Er verschijnen op dit moment tienduizend wetenschappelijke artikelen per jaar over talloze facetten van het fenomeen darmmicrobioom, vijf maal meer dan vijf jaar geleden, is te vinden in PubMed.

Al deze gepubliceerde kennis is in de spreekkamer echter nog niet om te zetten in werkzame pillen en nuttige adviezen. Er zijn veel meer vragen dan antwoorden. Een paar basale vragen: hoe ziet een bacteriepopulatie van een gezond persoon eruit, wat is de definitie ervan, verandert de bacteriepopulatie in de darmen wanneer iemand ziek is (welke aandoening) of is het net andersom: veroorzaakt een veranderde bacteriepopulatie – door andere voeding, door leefstijl, door omgevingsfactoren enzovoort – juist een (chronische) aandoening?

Het microbioom is een grijs kennisgebied. Alternatieve behandelaars, met in hun kielzog een hele kudde lifestylecoaches, storten zich hier met graagte op en slingeren valse, niet-onderbouwde claims/beloftes de wereld in over ‘gepersonaliseerde’ bacteriecocktails waarmee (chronische) aandoeningen zouden zijn aan te pakken.

Neem de BeterKliniek, het bedrijf van huisarts An van Veen en politieagent Michael van Gils in Geldrop. We hebben er recentelijk op deze website aandacht aan besteed. De core business van dit kwakzalverijbedrijf is het zetten van hoog geconcentreerde infusen. Het bedrijf heeft sinds kort ook het microbioom ontdekt.

In een blog op zijn website stelt eigenaar Michael van Gils dat het microbioom een nieuw medisch vakgebied is met snel groeiende ‘evidence’ over impact op gezondheid en chronische aandoeningen. Dit keer een terechte observatie. Zijn BeterKliniek maakt gebruik van de diensten van het Microbiome Center in Zoetermeer. ‘Met dat behandelnetwerk en deze kennisbank hebben wij alles paraat om de beschikbare evidence toe te passen in de spreekkamer’, belooft hij. Zijn gebruik van het woord spreekkamer is een paar stappen te snel, onbewezen en dus kwakzalverij.

Bacteriemix op maat

Van Gils van de BeterKliniek, op het idee gebracht door het Microbiome Center dat de poepanalyses voor hem laat uitvoeren, heeft het over ‘gepersonaliseerde’ pillen. Een bacteriemix ‘op maat’ dus. De kosten voor een (ontlasting)analyse zijn rond de € 200 – € 250. Op basis van deze analyse wordt een ‘persoonlijk recept’ (MyOwnBlend) voorgeschreven met de benodigde pre- en probiotische stammen. ‘De gebruikte stammen zijn dus per persoon wetenschappelijk onderbouwd en in de juiste dosering toegevoegd’, schrijft de Geldropse therapeut op zijn website, zich baserend op teksten van het Microbiome Center. Het zijn valse, niet-onderbouwde claims.

Het Microbiome Center schrijft op zijn website: ‘MyOwnBlend is de microbioom-medicatie die de apotheker met de hand voor u bereidt op recept van uw arts.’

‘In MyOwnBlend worden vele vriesgedroogde bacteriesoorten verwerkt, en altijd is dat een selectie van de soorten die het meest effectief zijn, vooral ook in combinatie met elkaar. Voor u op maat samengesteld. Daarbij worden wereldwijd de beste soorten gebruikt in een dosering die hoger is dan de meeste standaardproducten. Diverse soorten daarvan zijn in Nederland niet in winkel of webshop verkrijgbaar. Daarnaast kan MyOwnBlend ook andere werkzame stoffen bevatten die meestal niet of alleen in lage dosis aanwezig zijn in standaard probiotica-producten’, aldus het netwerkcentrum.

Het Microbiome Center kwalificeert deze ‘persoonlijk’ pillenbehandeling als ‘evidence-based’. Een flauwekul kwalificatie. Waar ze zelf ook twijfels over hebben. Op zijn website schrijft het netwerkcentrum: ‘Voor de werking van probiotica is nog weinig bewijs in de vorm die we kennen van medicijnen zoals antibiotica.’ Om vervolgens als antwoord hierop een eigen wetenschappelijke bewijsvoeringsmethode te introduceren met een soort n=1 model, eenzelfde redenering als eerder genoemd medische directeur huisarts Karin Pijper hanteert. Heel, heel vreemd.

Toekomstmuziek

De bacteriewetenschap is bezig aan een explosieve ontwikkeling. De afgelopen vijf jaar is volgens PubMed het aantal publicaties over de het ‘darm-microbioom’ vervijfvoudigd naar nu zo’n tienduizend (!) artikelen per jaar. De ontwikkelde kennis is echter niet zover dat behandelaars patiënten in hun spreekkamer ‘persoonlijke’ bacteriepillen en daaraan gekoppelde beloftes kunnen aanbieden, voor welke chronische aandoening dan ook. Het vertalen van de inmiddels opgedane kennis over bijvoorbeeld iemands bacteriesamenstelling in de darmen naar een ‘persoonlijk’ samengestelde pil met verschillende – vaak vriesgedroogde – bacteriën is voorlopig toekomstmuziek.

Het is ook de conclusie van het Voedingscentrum dat zich baseert op de laatste stand van de wetenschap. Het schrijft op zijn website: ‘Het is nog grotendeels onduidelijk op welke manieren het microbioom precies verschilt tussen zieke en gezonde mensen. Verschillende studies vinden verschillende uitkomsten. Ook is niet duidelijk of er een oorzakelijk verband is en wat dat dan zou zijn. Is het veranderde microbioom (deels) de oorzaak van de conditie, of juist het gevolg van de ziekte of de veranderde omstandigheden die daarmee samenhangen? Aan de mogelijke onderliggende mechanismen wordt nog veel onderzoek gedaan, met name met proefdieren. De samenstelling van het microbioom kan veranderen onder invloed van wat we eten.’

‘Verschillende studies laten zien dat de diversiteit en de soorten micro-organismen kunnen veranderen als mensen een ander dieet gaan volgen. In hoeverre deze veranderingen direct een positief of juist een negatief effect hebben op de gezondheid is niet opgehelderd. Een ander dieet heeft, naast een effect op het microbioom, immers ook een direct effect op het menselijk lichaam.’

‘Gezonde voeding, rijk aan vezels uit groente, fruit, volkorengranen, noten en peulvruchten, stimuleert de groei van bacteriën die betrokken zijn bij de fermentatie van voedingsvezels. De algemene wetenschappelijke opinie is dat dit leidt tot een gezonde samenstelling van het microbioom. Ook kun je de samenstelling beïnvloeden door gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt en voedingssupplementen zoals probiotica te nemen. Maar omdat het nog onvoldoende duidelijk is wat de relatie is tussen de precieze samenstelling van het microbioom en de gezondheid, is het nog te vroeg om te concluderen dat specifieke voedingsmiddelen de gezondheid via het microbioom kunnen beïnvloeden.’

Het microbioom is een topic in de medische wetenschap. Veel universiteiten hebben zich inmiddels op het fenomeen gestort, met als gevolg dat er nog een Microbiome Center is, van het UMCU. En om de verwarring compleet te maken is er nog het bedrijf Microbiome, een spin-off van het VU medisch centrum in Amsterdam. Dit bedrijf specialiseert zich op het gebied van innovatieve moleculaire microbiologische detectietechnieken, een geheel andere tak van wetenschap.