LINDA en KRO-NCRV o.a. genomineerd voor De Meester Kackadorisprijs 2023

Het bestuur van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) heeft haar jaarlijkse nominaties bekend gemaakt voor de Meester Kackadorisprijs, een onderscheiding voor individuen of instituten die kwakzalverij bevorderen. De winnaar wordt 7 oktober bekend gemaakt op het jaarsymposium van de vereniging in Amsterdam met als titel ‘Fysiotherapie en de grens met wellness en niet-reguliere behandelwijzen’. Op willekeurige volgorde dingen de volgende vijf organisaties mee naar de prijs:

1. Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO)

De Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) wordt genomineerd omdat zij op haar jaarlijkse oncologiedagen een voordracht heeft laten houden over acupunctuur met betrekking tot mogelijke pijnverlichting bij oncologiepatiënten, zonder kritische noten. Het betreft hier een door GAIA als regulier medisch onderwijs geaccrediteerd congres.

De spreker Herman van Wietmarschen werkt bij een commercieel bolwerk van charlatans, het Louis Bolk Instituut in Bunnik. Hij heeft ten onrechte reclameruimte gekregen voor het beweren van onzin over acupunctuur.

Navraag bij de organisatoren van het congres leverde de volgende informatie op: Het zou een ‘idee’ van arts-assistenten in opleiding zijn geweest. Zij wilden graag aandacht voor kwakzalverij. Kwakzalverij is een probleem, ook in de oncologie en moet met argumenten worden bestreden. Als adequaat wetenschappelijk onderzoek aan zou tonen dat acupunctuur een effectieve behandelwijze is dan zou het geen alternatieve of complementaire behandelwijze meer zijn. Acupunctuur is al veertig jaar uitgebreid onderzocht. Er zijn nog steeds geen klinisch relevante positieve behandelresultaten gevonden. De indicatie voor het gebruik van acupunctuur is vaak symptomen met een hoog belevingsgehalte (bv. spanningshoofdpijn, misselijkheid, moeheid) waarbij het placebo-effect een belangrijke rol speelt en die bij uitstek moeilijk te onderzoeken zijn.

Vanzelfsprekend vindt de VtdK dat dergelijke ‘controverses en uitersten’, zoals het onderwerp acupunctuur, thuishoren in een medisch congres. Maar niet verzorgd door een spreker die een commercieel belang heeft bij kwakzalverij en niet zonder een weerwoord waarin duidelijk wordt dat acupunctuur kwakzalverij is: bewezen niet-effectief, zonder biologisch, rationeel werkingsmechanisme en als invasieve behandeling niet zonder bijwerkingen. De NVMO had dit moeten toelichten.

2. LINDA

Het door tv-persoonlijkheid Linda de Mol uitgegeven ‘glossy’ tijdschrift LINDA (oplage ruim 160.000) is een buitengewoon betreurenswaardige mix van verstandige artikelen en gevaarlijke, onweersproken kwakzalverij. Linda de Mol is door haar opgewekte en professionele uitstraling voor miljoenen vrouwen een geloofwaardig icoon, mede door haar ontboezemingen over privékwesties. Haar verantwoordelijkheid om haar publiek te behoeden voor kostbare en zinloze fopbehandelingen verwaarloost ze echter schromelijk.

Er staat in de LINDA nimmer een aansporing tot terughoudendheid, de wonderlijkste kwakzalverij wordt zonder voorbehoud – via het tijdschrift en nu vooral via haar website www.linda.nl – de wereld in geslingerd. Een kleine bloemlezing uit onder auspiciën van mevrouw De Mol gepubliceerde kwakzalverij-artikelen die zonder uitzondering kritiekloos worden opgedist: ‘Michelle ging naar reïncarnatietherapie: “Als ik dit vertel, denken mensen dat ik gek ben.”’ Of: “Anke eet al vier jaar niet meer én drinkt haar eigen urine: ‘De zon is mijn voedingsbron.’”; “Amudra (51) voedt zichzelf niet met eten maar met ‘levensenergie’: ‘Héél soms neem ik een gebakje.’” Acupuncturiste en massagetherapeute Eline: “Door middel van vuurcupping hef ik stagnaties en pijn op. In combinatie met acupunctuur kan het goed helpen bij rugklachten, migraine, een ‘frozen shoulder’ of pijn in de benen.”

Het staat er allemaal plompverloren, zonder enig gezond commentaar.

LINDA doet ook aan seksuele emancipatie voor vrouwen in de overgang, getuige de volgende kop: “Van Vallei-orgasmes tot retraites: deze vrouwen gaan overgang te lijf met alternatieve behandelingen.” In het artikel staat: “Volgens haar acupuncturist bestaat de kans dat haar (overgangs)klachten terugkeren. Zodra ik weer iets voel, sta ik meteen op zijn stoep”.

De jury van de Meester Kackadorisprijs is onaangenaam verrast door de wijze waarop het blad LINDA, dat zich als een vriendin voor de vrouwelijke lezers opstelt, spelenderwijs of zelfs gluiperig de onzindelijkste vormen van kwakzalverij salonfähig weet te maken. De mix van serieuzere artikelen en de onbevangen manier waarin niet-reguliere behandelwijzen als een redelijk alternatief worden gepresenteerd, zal vele lezeressen op het verkeerde pad hebben gebracht en nog brengen. Dat is onvergeeflijk.

3. De Nationale Gezondheidsbeurs

De Nationale Gezondheidsbeurs wordt jaarlijks in Utrecht gehouden en de VtdK en Skepsis hebben er een stand. Pikant detail is dat vertegenwoordigers van deze twee ‘clubs’ geen hesje mogen dragen met de naam van hun organisatie erop om ‘problemen’ te voorkomen. Dat zou bij andere deelnemers van de Nationale Gezondheidsbeurs irritatie en boosheid veroorzaken. De organisatie heeft evenwel geen enkel probleem met het ruim baan geven aan sprekers met vergaande ongegronde gezondheidsclaims met een ferme kwakgeur. Deze sprekers beschikken over veel charme en fantasie maar zelden over een afgemaakte wetenschappelijke opleiding.

Bezoekers kunnen zich melden bij onder andere Juriaan Galavazi, arts, coach, schrijver en spreker. Met zijn coaching-programma’s helpt hij mensen om zich zowel lichamelijk als geestelijk fit te voelen. Volgens hem werken medicijnen over het algemeen maar tijdelijk en vaak zijn klachten symptomen van een onderliggend probleem.

Verder kunnen bezoekers zich melden bij Mark Schadenberg, (erfelijke) familie-traumacoach. Hij probeert klanten te werven met pakkende teksten als: ‘Draag jij het trauma van je (groot)ouders? Trauma’s in de familiegeschiedenis blokkeren de stroom van liefde. Net zoals we onze oogkleur en bloedgroep erven, erven we ook overblijfselen van traumatische gebeurtenissen in onze familie. Onopgeloste trauma’s, waarvan sommige twee of drie generaties teruggaan, kunnen ons verstrikken in gevoelens en situaties die niet eens van ons zijn’.

Op de beurs dit jaar gaven ook Brenda Frunt en Marieke de Groot, eigenaren van De Voedingsacademie acte de présance, ze kwalificeren zich als experts op het gebied van intermittent fasting. Zij geven de workshop ‘Vet verbranden, vet genieten en volop in je energie zitten’. En vragen zich af: ‘Is periodiek vasten iets voor jou? Waarom zou je überhaupt zestien uur per dag gaan vasten en hoe combineer je dat met sporten?’ Bovendien kom je te weten welke zeven stappen je praktisch kunt zetten om je vetverbranding te trainen.

Dan was er nog Anke Weber Smit. Zij is onder meer ‘zelf-healing’ trainer en een voorstander van ‘doen’ in plaats van ‘eerst denken’ om zo een ‘directe verbinding met je innerlijke weten en je hart mogelijk te maken. Dat doe je bij zien zonder ogen. Je activeert een zintuig dat al eeuwen bekend is maar in de vergetelheid is gedrukt door bijvoorbeeld de wetenschap’.

De organisatie van de Nationale Gezondheidsbeurs pretendeert met haar naam een beurs te zijn waar men inspiratie op kan doen ter verbetering van de gezondheid. In werkelijkheid is het een moeras waar ‘goeroes’ je proberen te verleiden tot het kopen van hun zinloze cursussen en je te benevelen met hun wonderlijke pseudotherapieën.

4. KRO-NCRV

Omroep KRO-NCRV wordt genomineerd vanwege het geven van een prijs aan het B12 Research Institute in Rotterdam. Het instituut kreeg in april een donatie van 10.000 euro – de hoofdprijs – tijdens de finale van KRO-NCRV’s Actie warm hart in Hilversum. De omroep steunt met deze actie voor het zesde jaar op rij ‘initiatieven die bijdragen aan een toekomstbestendige samenleving’, kwalificeert de omroep.

Het Rotterdamse B12 Institute is (naar eigen zeggen) een landelijk expertisecentrum voor diagnose en behandeling van vitamine B12- en folaatdeficiëntie, en wil een brug slaan tussen klinische chemie, voedingswetenschappen en de klinische praktijk. Het instituut is opgericht door Clara Plattel, doet wetenschappelijk onderzoek en geeft voorlichting ter verbetering van diagnostiek en behandeling bij vitamine B12-deficiëntie en folaatdeficiëntie. Het verzorgt ook (geaccrediteerde) nascholing.

Er wordt (naar eigen zeggen) samengewerkt met het Erasmus MC. Het uitgangspunt om dit behandelcentrum in 2016 te starten was diagnostiek en behandeling toepassen met behulp van de laatste gepubliceerde wetenschappelijke inzichten, naast het verrichten van eigen onderzoek.

De beroepsverenigingen van huisartsen en internisten staan niet achter het beleid van het B12 Institute. Als er al vitamine B12-deficiëntie is, is dat eenvoudig te behandelen met goedkope tabletjes. Als die in zeldzame gevallen niet werken, kan met injecties worden gestart. De “U vraagt en wij injecteren”-behandelingen van het instituut zijn in vrijwel alle gevallen zinloos. Op 8 en 9 juni 2023 organiseerde het B12 Institute een congres in het Erasmus Medisch Centrum. Men had er een zaaltje gehuurd, wat blijkbaar de ‘samenwerking met het Erasmus MC’ is.

KRO-NCRV valt te verwijten dat zij zich niet meer hebben verdiept in hun prijswinnaar door bijvoorbeeld de stukken over de vitamine B12-hype op onze website te lezen.

5. Website Kanker.nl

De website Kanker.nl (met directeur-bestuurder Chris Fentener van Vlissingen) krijgt voor de tweede keer een Kackadoris-nominatie. Hoe hardnekkig kun je zijn? Kun je de prijs twee keer winnen? De website www.kanker.nl gooit hoge ogen met het hardnekkig verspreiden van misleidende informatie over behandelingen waar patiënten met kanker niet beter van worden. Twee jaar geleden won KWF Kankerbestrijding de prijs wegens het verspreiden van kwakzalverij via de website www.kanker.nl.

Inmiddels is Kanker.nl een onafhankelijke stichting, maar nog steeds met steun van KWF Kankerbestrijding, het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en de Federatie van Kankerpatiënten (NFK). Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken.

De website bestaat sinds 2016 en levert waardevolle informatie over kanker en over steun aan patiënten en naasten. Naast nuttige informatie bevat de website nog steeds onzinclaims over alternatieve zorg met reclame voor commerciële kwakzalvers. De Vereniging tegen de Kwakzalverij is vooral geschrokken van de aanhoudend kritiekloze lof voor acupunctuur, waarvan nog geen enkele goede studie heeft aangetoond dat het werkt en hoe het werkt (anders dan via nooit gevonden Chinese energiebanen).

De website herhaalt de valse beweringen over acupunctuur, ook voor medische problemen waarvan inmiddels in vele goede studies is aangetoond dat acupunctuur niet beter werkt dan een placebo, en slechter werkt dan reguliere geneeskunde. Het gaat niet alleen om beweringen die vallen onder het mom ‘baat het niet dan schaadt het niet’, maar om klachten en symptomen waarvan is aangetoond dat reguliere zorg beter werkt.

Zo beweert de website de volgende onzin: ‘Een acupuncturist kan u helpen bij klachten tijdens of na kanker(behandeling). Denk bijvoorbeeld aan misselijkheid en braken door chemotherapie, pijn of vermoeidheid. Ook kan een acupuncturist u helpen bij slaapproblemen, droge mond, opvliegers, somberheid en gespannenheid.’

Vervolgens wordt op de website ruim baan gegeven aan gratis reclame voor kwakzalvende acupunctuurverenigingen met een lijst van contactgegevens van individuele acupuncturisten. De website staat onder verantwoordelijkheid van ’22 professionals’ onder leiding van directeur/bestuurder Chris Fentener van Vlissingen. Dat de directeur zelf niet uit de medische sector komt is tot daaraan toe; hij heeft wel ervaring met goede doelen (volgens zijn LinkedIn-pagina).

Het operationele team van het platform kanker.nl bestaat uit onder meer een secretaresse, een leger communicatiedeskundigen en enkele (medische) redacteuren. Het laat zich ondersteunen door enkele medisch specialisten aan wie je online vragen mag stellen. Ze hebben niet de minsten aan hun goede doel verbonden. Meest populair op de website zijn de Rotterdamse hoogleraar urologie Chris Bangma, de Utrechtse hoogleraar medische oncologie Miriam Koopmans en de Maastrichtse hoogleraar interne geneeskunde Harm Haak.

Het is niet duidelijk of deze professionals ook inhoudelijk verantwoordelijk zijn voor de informatie op de website. Wij kunnen hen niet verantwoordelijk houden voor de acupunctuur-onzin maar mogen hen er wel op wijzen dat ze met deze website-kwakzalverij hun goede naam te grabbel gooien. En ook de directeuren van KWF (dr. Carla van Gils), IKNL (prof. dr. Thijs Merkx) en NFK (Anke Vervoord) zouden nog eens goed moeten kijken aan welke onzin ze hun steun geven. De directeur van www.kanker.nl mogen we binnenkort wellicht feliciteren met een tweede Kackadorisprijs.