Lyme-‘held’ Geert Kingma gebruikt onbetrouwbare test

Geert Kingma, tot voor enige jaren vooral chelatietherapeut en vitamineschuiver in zijn Oosteinde Walburg-kliniek, heeft zich gestort op de chronische variant van de ziekte van Lyme, een met vage indicaties omgeven aandoening. Naar schatting zouden zo’n duizend mensen in Nederland deze variant hebben. Basisarts Kingma wordt op Lyme-fora door nogal wat patiënten met chronische Lyme geroemd om zijn diagnostische kwaliteiten. Net als veel andere alternatieve behandelaars gebruikt hij de zogeheten LTT-test (lymfocyten transformatie test) om “chronische Lyme” te diagnosticeren. Dat doet hij in navolging van Duitse natuurartsen. Een test die op Lyme-fora op internet als “de meest betrouwbare test” wordt omschreven. Maar het tv-programma De Monitor van de NCRV heeft eind april de Amsterdamse Lyme-arts Geert Kingma ontmaskerd en aangetoond dat er geen enkel bewijs is dat de Duitse Lyme-test die hij gebruikt, betrouwbaar is.

Orthomoleculaire arts Geert Kingma zweert bij deze test, laat hij in de tv-uitzending weten. Tot het moment dat verslaggever Teun van de Keuken hem vertelt dat zijn beweringen over de LTT-test niet kloppen. Volgens die beweringen zou zijn test door de Amerikaanse FDA (het strengste gremium, vindt ook Kingma) zijn goedgekeurd en ook door de Duitse regering zijn gevalideerd. Wanneer Van de Keuken deze claims onderzoekt, vindt hij daar geen bewijzen voor. De tv-verslaggever laat dit in een telefoongesprek aan Kingma weten: “De FDA ontkent goedkeuring, de Duitse laboratoria zijn voor deze test helemaal niet geaccrediteerd en volgens het Duitse gezondheidsministerie is de test niet gevalideerd door Duitse overheid.” Kingma is verrast en zwijgt langdurig. Aan het eind van het telefoongesprek geeft de basisarts – na lang aandringen – toe dat ook hem nu niets anders rest dan de conclusie te trekken dat een Lyme-diagnose niet op de LTT-test is te baseren. 

Alternatief circuit deugt niet

Het is niet het reguliere circuit dat niet te vertrouwen is, maar de alternatieve sector deugt niet, concludeert Teun van de Keuken. Hij biedt zo tegenwicht tegen het wantrouwen dat de patiënten met “chronische Lyme” in de uitzending over de reguliere geneeskunde uitten; zij zochten hun heil over de grens, in Duitsland. Twee patiënten komen aan het woord. Ze hebben onverklaarbare klachten zoals extreme vermoeidheid waarvoor ze in het reguliere circuit geen gehoor vonden.

Ook de Nijmeegse internist Bart Jan Kullberg, hoogleraar infectieziekten aan het Radboudumc en gespecialiseerd in Lyme, heeft weinig vertrouwen in die Duitse LTT-test. “Er zijn testen in de handel die niet gevalideerd zijn, er zijn geen kwaliteitscontroles gedaan om te laten zien wat het betekent als zo’n test positief of negatief is”, legt hij uit in de uitzending van De Monitor, een programma dat prat gaat op zijn onderzoeksjournalistiek. Ook het expertisecentrum van het AMC, het in 2012 opgerichte Amsterdams Multidisciplinair Lyme Centrum (AMLC), gelooft niet in de test. “Ook een zogeheten lymfocyten transformatie test (LTT-MELISA) wordt niet aangeraden voor diagnostiek, aangezien deze niet is gevalideerd en onvoldoende duidelijk is of een positieve test voorspellend is voor een actieve infectie met Borrelia”, is op de AMC-website van het centrum te lezen.

Patiënten die vermoeden dat ze Lyme hebben en bij Nederlandse artsen geen gehoor vinden, sturen hun bloed vaak naar Duitse laboratoria. De absolute favoriet op Lyme-fora is het BCA Borrelia Centrum in Augsburg bij München, het voormalige Infectolab. In Augsburg is recentelijk een tweede lab in bedrijf genomen, Arminlabs, een afsplitsing van dit Infectolab. Verder wordt het Institut für Medizinische Diagnostik in Berlin-Potsdam (MVZ) genoemd. 

Internet-adviezen

Mensen die menen de chronische variant van de ziekte van Lyme te hebben, geven op discussiefora op internet elkaar adviezen over hoe een bloedmonster naar zo’n Duits lab kan worden gestuurd, bijvoorbeeld via DHL. Andere adviezen zijn: “Het beste is natuurlijk via een lyme arts te laten prikken omdat reguliere artsen deze testen niet serieus nemen”, laat een discussiant weten. Verder: “Ik heb zelf ook al veel testen gedaan, maar heb mijn hoop nu dus gevestigd op Augsburg.” Er zijn ook waarschuwingen te lezen als: “Let op: uitslagen van deze testen worden niet door iedere arts geaccepteerd.”

In Nederland wordt het bedrijf ProHealth in Weert vaak ingeschakeld voor een Lyme-test. Het bedrijf is van chemisch analist Theo Scheepers, geen onbekende van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, is juichend over de Lyme-test. Op de bedrijfswebsite lezen we: “De MELISA LTT test wordt door vele artsen gezien als één van de meest betrouwbare onderzoeken naar de Ziekte van Lyme. Gebruikmakend van antigenen van diverse soorten die veel voorkomen in Europa en Noord-Amerika (Borrelia afzelii, Borrelia garinii, Borrelia burgdorferi sensu stricto)”.  

Wie Theo Scheepers in de artsenwereld heeft gesproken is onduidelijk; in de ziekte van Lyme gespecialiseerde artsen zijn het in ieder geval niet. De LTT-test is in Nederland niet-gecertificeerd. Geert Kingma gebruikt niet alleen een onbetrouwbare test, ook zijn behandeling van mensen bij wie hij chronische Lyme constateerde, deugt niet. Kingma behandelt zijn patiënten met chronische Lyme vaak maanden achtereen met antibiotica en wijkt daarmee af van de CBO-richtlijnen voor Lyme. De arts is hiervoor vier jaar geleden al door de IGZ op zijn vingers getikt, omdat elke wetenschappelijke onderbouwing voor zijn aanpak ontbreekt. 

Tienduizenden euro’s

Het zijn behandelingen waarvoor patiënten vaak tienduizenden euro’s moeten neertellen. Ze moeten dit zelf betalen. Zorgverzekeraars vergoeden deze behandeling en de testen niet, omdat er geen wetenschappelijke basis voor is. “Eerst zien, dan pas geloven is mijn motto”, reageert de Nijmeegse internist Bart Jan Kullberg hierop in De Monitor-uitzending. Een motto dat de hoogleraar infectieziekten op het Radboudumc gebruikte bij zijn recente studie naar langdurig gebruik van antibiotica bij patiënten met chronische Lyme. Bijna driehonderd patiënten deden hieraan mee. Er bleek geen enkel medisch voordeel te bestaan van een langdurige (drie maanden) antibioticakuur ten opzichte van een korte kuur (twee weken), zoals dit is vastgelegd in de CBO-richtlijn.

Kullberg heeft recht van spreken. Het onderzoek is uitgevoerd als randomized clinical trial en de resultaten ervan werden in maart 2016 gepubliceerd in het Amerikaanse topblad The New Engeland Journal of Medicine (NEJM). Fantastisch onderzoek, is de kwalificatie van Cees Renckens, bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, in zijn column van april 2016 op de website Klopdatwel.

Renckens komt in de recente De Monitor-uitzending uitgebreid aan het woord. Hij promoveerde in 2004 aan de Universiteit van Amsterdam op het fenomeen modeziekten. “Dwaalwegen in de geneeskunde. Over alternatieve geneeswijzen, modeziekten en kwakzalverij”, luidde de titel van zijn proefschrift. Patiënten die chronische Lyme menen te hebben voldoen op veel punten aan de omschrijvingen in zijn dissertatie.

Pseudo-diagnose

Dat veel patiënten op zoek gaan naar een Lyme-test met een positieve uitslag laat zich eenvoudig verklaren, aldus Renckens in uitzending: “Er is een groep die geen vertrouwen heeft, of meer heeft, in reguliere artsen. Ze zijn op zoek naar erkenning en krijgen die niet in de reguliere gezondsheidzorg. Ze vinden dan altijd vroeg of laat wel iemand die wel erkenning geeft. Ze krijgen zo een pseudo-diagnose waarin ze gaan geloven. Dit leidt naar een hardnekkige zoektocht naar een somatische behandeling die over het algemeen niet succesvol is: er worden onnodige kosten gemaakt voor onnodige behandelingen. Het geeft bovendien valse hoop.”

Renckens: “Lyme is niet eenduidig te diagnosticeren, bloedtesten geven geen duidelijk beeld over de aanwezigheid van de bacterie. Alternatieve behandelaars spelen hier handig op in met alternatieve testen. Zoals die Duitse LTT-bloedtest. Nederlandse wetenschappers in het reguliere circuit hebben geen vertrouwen in de betrouwbaarheid ervan.”

“Het is ook bijna niet uit te leggen. Mensen hebben klachten en de dokter kan helemaal niets vinden als verklaring (zie ook de boze reacties op de uitzending – red.). Voor de patiënten is dit onbevredigend. Vaak komen ze in aanraking met een militante omgeving van lotgenoten die hen het idee geeft dat ze slachtoffer zijn van een tekenbeet, van een virusinfectie, van een kop/staartbotsing of van een vergiftiging. Hun beeld verhardt dan waardoor er een verstoorde relatie ontstaat tussen patiënt en de reguliere arts waarna de zoektocht begint naar erkenning en naar genezing.”