Medisch specialisten laten rare tapinghype ongemoeid

Neem taping als alternatieve behandeling tegen hooikoorts, een hype deze zomer onder fysiotherapeuten, te volgen op hun websites. Dagbladen als Tubantia, Stentor en het Eindhovens Dagblad schreven er juichend over terwijl geen onderbouwing is voor de werking. Betrokken specialistenverenigingen nemen er echter geen stelling tegen, blijkt uit een rondgang.

“Unieke tape tegen hooikoorts!” kraait Centrum voor Fysiotherapie & Beweging MuscleMove in Groningen. Ook fysiopraktijk Broekhuizen in Harmelen weet geen maat te houden. “De resultaten zijn spectaculair en het is een gemiste kans om deze tapemethode niet toe te passen wanneer u last heeft van hooikoorts”, slingert deze praktijk de wereld in.

Broekhuizen heeft net als vele andere fysiotherapeuten op zijn website een poster geplaatst van tapeproducent Fysiotape uit Enschede, inmiddels één van de grootste tapeproducenten in Europa. Het tapebedrijf, met een fabriek in Zuid-Korea, verkoopt zijn rollen onder de merknaam CureTape. Het meldt op een wervende poster voor in de wachtkamer van de fysiotherapeut dat hooikoorts-taping “in deze praktijk succesvol is toegepast”. Het bedrijf vergeet gemakshalve dat op dezelfde poster een vraagteken staat in een nog grotere letter: “Echte hulp bij hooikoorts?”

De poster van het bedrijf heeft vele fysiotherapeuten geïnspireerd. Zo claimt het Fysiotherapeutisch Instituut in Arnhem, al meer dan 40 jaar een begrip in de regio: “Na het aanbrengen kan de tape een aantal dagen tot een week gedragen worden. Een maal tapen kan voldoende zijn om de rest van het hooikoortsseizoen klachtenvrij te zijn”, zo lezen we op de website van de praktijk.

Placebotaping is in, in alle kleuren van de regenboog. Gekkigheid in blauw, zwart rood en groen in brede meterslange rollen, op het lichaam geplakt op quasi-functionele delen, onder de geruststellend bedoelde kreet Medical Taping. Een vijfde van de Nederlanders heeft hooikoortsklachten veroorzaakt door stuifmeel van bomen en grassen. “Binnen het Medical Taping Concept is er een tapetoepassing die de hooikoortsklachten sterk kan verminderen en iemand zelfs klachtenvrij kan maken”, belooft de tapeproducent uit Enschede. “De resultaten zijn spectaculair.”

Medical Taping wordt toegepast in 80 procent van de fysiotherapiepraktijken en is na algemene fysiotherapie de meest aangeboden therapievorm, blijkt volgens Gert-Jan Olthoff van Fysiotape uit eigen onderzoek. Taping heeft zijn oorsprong in Japan en Korea en is zo’n 18 jaar geleden naar Europa overgewaaid. Therapeuten gebruiken het voor het (na)behandelen van diverse klachten en blessures. Fysiotape verzorgt vele cursussen om nog meer tape te kunnen slijten. De opleidingen zijn geaccrediteerd door diverse beroepsverenigingen, zoals de fysiotherapeutenvereniging KNGF, meldt Fysiotape.

Er is zelfs een speciale cursus voor huisartsen. “Deze cursus is een aanvulling voor de huisartsenpraktijk en past in het beleid om de patiënt binnen de eerstelijnszorg te houden”, stelt Fysiotape. Kosten €360, voor een tweedaagse cursus. De prijs is inclusief lesmateriaal, lunch, koffie/thee, frisdrank, officieel (zelf bedacht, red.) MTC-certificaat en drie rollen CureTape van vijf meter elk, in kleur naar wens. “Gratis, om alvast een succesvolle start te maken”, legt het bedrijf uit.

Tapes worden breed ingezet, maar of ze werken? De wetenschappelijke bewijzen ervoor liggen niet voor het oprapen. Er zijn weinig wetenschappers die geloven in de werking omdat onderbouwende onderzoeken ontbreken. Fysiotape reageert pragmatisch: “Als de tape geen effect zou hebben dan zouden er natuurlijk nooit zo veel fysio- en manueeltherapeuten ermee werken. Geen elftal tijdens het Europees Kampioenschap deze zomer in Frankrijk zonder tapes op het lichaam.”

Fysiotape vervolgt in een e-mail: “Omdat ziekenhuizen grote afnemers zijn van CureTape gaan we er vanuit dat hierover contact met de behandelend artsen is. Artsen en ziekenhuizen handelen zoveel mogelijk wetenschappelijk met die restrictie dat in praktijk maar 11% van alle medische verrichtingen wetenschappelijk bewezen is”, zo illustreert het tapebedrijf zijn kijk op de wereld, waarbij het ter onderbouwing hiervan verwijst naar een website/boek van ene C.F. van der Horst.  Een curieuze verwijzing. Van der Horst is een fysiotherapeut die statines haat en gelooft in levensreddend cholesterol en vitamine C. Hij is bovendien weinig transparant. Van der Horst wenst anoniem te blijven.

Over een wetenschappelijke aanpak gesproken. Directeur/oprichter Olthoff van Fysiotape schrijft in zijn e-mail hoe dit voor hooikoorts in elkaar steekt: “Wij claimen absoluut niet dat iedere hooikoorts-patiënt door de tapebehandeling klachtenvrij is. Omdat wij uit de praktijk altijd zoveel positieve berichten over het tapen bij hooikoorts ontvangen en omdat er inderdaad geen studies bekend zijn, hebben wij onder fysiotherapiepraktijken evaluatieformulieren verspreid met het verzoek gegevens te verzamelen om zo een beter beeld te krijgen over deze toepassing.”

In samenvatting: er is geen wetenschappelijk bewijs dat taping iets doet bij welke spieraandoening dan ook. Bij hooikoorts is er geen enkel bewijs, het is niet eens onderzocht, bevestigt ook het bedrijf Fysiotape dat nog eens naar zijn eigen poster zou moeten kijken.

Betrokken specialistenverenigingen reageren apathisch. Allergologe Ingrid Terreehorst, werkzaam bij het AMC en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Allergologie (NVvA), duikt onder in een bureaucratisch bos. Ze voelt zich niet aangesproken en beantwoordt de vraag wat haar vereniging onderneemt om patiënten te behoeden voor dit soort onbewezen technieken met: “De KNO en de kindergeneeskunde behandelen ook mensen met hooikoorts dus in principe moeten ook deze verenigingen hierbij betrokken worden maar zelfs als zou dit niet zo zijn, dan nog lopen alle perscontacten van de NVvA en van alle andere verenigingen nu via de FMS (Federatie van Medische Specialisten.” Op de opmerking dat de FMS toch niet over hooikoorts gaat, antwoordt ze beslist: “Dat hebben wij onderling zo afgesproken en daar houden we ons ook aan.”

Niet alle specialistenverenigingen houden zich aan deze vreemde afspraak. Longarts Els Weersink, werkzaam bij het AMC en voorzitter van de sectie astma en allergie van de Nederlandse Vereniging van Longartsen NVALT reageert wel. Haar antwoord is echter afwachtend. “Helaas worden op vele (medische) behandelingen een claim gelegd dat ze een significant effect op de klachten hebben, zo ook deze tapingmethode die positieve effecten zou hebben op hooikoorts en COPD. U vraagt of wij als longartsenvereniging daar geen officieel antwoord op moeten geven. Dit laatste is moeilijk voor ons omdat er geen officiële plaats is waar je zo’n antwoord neer kunt zetten. Nieuwe behandelingen en de effecten daarvan zijn de verantwoordelijkheid van de (para)medische hulpverlener die deze toepast. Iedere patiënt(e) kan dit altijd met zijn/haar arts (longarts/huisarts/KNO-arts/ allergoloog/kinder(long)arts) vervolgens overleggen”, antwoordt Weersink van de NVALT.

Collega-longarts Thomas Macken, secretaris van de NVALT, voegt hier aan toe: “Wij zijn als wetenschappelijke vereniging tegen het promoten van niet-bewezen therapieën voor onze patiënten en geven er uitdrukkelijk de voorkeur aan om middels onafhankelijk en gecontroleerd onderzoek nieuwe behandelingen te evalueren”, aldus Macken, longarts bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. Macken wijst erop dat het bedrijf zelf meldt dat zijn Medical Taping Concept “niet wetenschappelijk bewezen is en dat zijn uitspraken zijn gebaseerd op langdurige ervaringen van patiënten en geschoolde therapeuten.”

De KNO-vereniging van KNO-specialisten reageert aarzelend. “De KNO-vereniging werkt volgens bepaalde richtlijnen, in dit geval een richtlijn uit 2012”, schrijft Marieke van Zanten, secretaris van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde, in een email. “Deze richtlijn over Allergic Rhinitis beschrijft wat de bewezen therapieën zijn voor allergieën. Medical taping wordt daarin niet beschreven als bewezen therapie. Helaas is het niet mogelijk patiënten te behoeden voor alle niet-bewezen therapieën”, aldus Van Zanten.

Hoe taping volgens de producent uit Enschede werkt bij hooikoorts mag niet onvermeld blijven. Het bedrijf stelt het werkingsmechanisme als volgt voor: “De opgeplakte tapestroken zorgen voor bindweefselmassage, de hele dag door. De behandelmethode voor tapen bij COPD en bij hooikoortspatiënten komen met elkaar overeen omdat bij beide de uitwerking van de tape via de segmentale relatie van de huid waarover de tape wordt aangelegd, met de pleurae, bronchiën en longen verloopt”, legt de producent op zijn website uit. “COPD-patiënten geven aan dat ze over meer longinhoud beschikken en dat ze minder medicijnen nodig hebben.”

Hier nog enkele lessen voor tapeliefhebbers, tapen is per slot van rekening een serieus vak en het luistert nauw. Het advies van Fysiotape luidt: “Knip een X-tape van de 5 cm of 7,5 cm rol, afgemeten in de gestrekte houding vanaf de bovenrand van de spina scapula, over de processi spinosi, tot de angulus inferior van de scapula. Het is belangrijk om de tape zonder rek aan te brengen. De huid wordt op rek gebracht door flexie van de wervelkolom en door de schoudergordel in protractie te brengen door de armen voorlangs te kruisen. Het middenpunt van de X-tape wordt ter hoogte van de processi spinosi Th6-Th8 gelegd. Daarna worden de bovenste werkende stroken links en rechts craniaal van de spina scapula gelegd, de onderste werkende stroken worden links en rechts caudaal van de angulus inferior scapulae gelegd. De vier ankers vervolgens in neutrale positie (zonder rek) aanleggen. Eventueel kan ook de hulpademhalingsspier Mm. Pectoralii worden getaped, als de longproblemen chronisch zijn.”

Er zijn blijkbaar verschillende tapescholen. Bij webwinkel kinesiotapestore.nl hebben ze het mechanisme wat anders begrepen. Onder het kopje Kinesiotape bij hooikoorts is de oplossing! staat de volgende uitleg: “Door de kinesiotape op een bepaalde manier aan te brengen op de rug krijgt het bloedcirculatiesysteem meer ruimte om zijn werk te doen. Tevens worden de luchtwegen vrijer zodat het benauwde gevoel geminimaliseerd wordt.

Het Fysiotherapeutisch Instituut in Arnhem vermoedt dat “door de tape op een aantal plaatsen aan te brengen er reflectoir, via het zenuwstelsel, een invloed kan worden uitgeoefend op de hulpademhalingsspieren en het longgebied.”