NTvG geeft ruim baan aan acupuncturiste

Dijkhorst-Oei, lid van wetenschapscommissie van de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV), kreeg in het eerste nummer van 2013 van het Nederlandse Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) ruim baan van de redactie om promotie te maken voor haar hobby, zonder vermelding van haar acupunctuurleven.

In de rubriek IN HET KORT van het tijdschrift bespreekt Dijkhorst-Oei een artikel van Amerikaanse en Britse onderzoekers over acupunctuur bij chronische pijnbehandeling in de Archives of Internal Medicine van oktober 2012. Deze onderzoekers, met Andrew Vickers als hoofdauteur namens de werkgroep Acupuncture Trialists’ Collaboration, melden, na het analyseren van 29 gerandomiseerde studies, dat er een bescheiden naaldeffect zou zijn.

In eerste instantie concludeert acupuncturiste Dijkhorst-Oei dat in het NTvG-stuk dat ‘acupunctuur superieur bleek aan zowel placeboacupunctuur als aan gangbare zorg.’ Een eindje verder in het stuk eindigt ze met ‘aan acupunctuur kan wellicht meer dan een krachtige placebo-effect worden toegeschreven.’

Twee bestuursleden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij hebben op de website van het NTvG gereageerd. Hun reacties staan hieronder:

Reactie van Cees Renckens

De studie van Vickers et al. is uitgevoerd door de Acupuncture Trialists’ Collaboration en is gefinancierd door het National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) en het Samueli Institute, ook een organisatie die nauw gelieerd is aan complementaire geneeskunde. Als zowel onderzoekers als financiers sympathiek staan tegenover hun onderzoeksobject, dan ligt bias (vooringenomenheid) op de loer en is wantrouwen geboden. Het is te betreuren dat Dijkhorst-Oei geen blijk geeft van veel scepsis en – hoewel haar slotzin iets voorzichtiger is – boven haar referaat de kop zet dat ‘acupunctuur effectief is bij chronische pijn’. Als zij kennis had genomen van de storm van kritiek die op de studie is verschenen, dan zou zij de conclusie hebben getrokken, dat acupunctuur niet meer bereikt dan placebo. Kort samengevat komt de kritiek op de studie erop neer, dat er nergens sprake is geweest van dubbelblinde studies. De behandelaars wisten natuurlijk dat zij de ‘echte acupunctuur’ gaven en dat kan het placebo-effect op subtiele wijze hebben versterkt. Opneming van studies waarin acupunctuur werd vergeleken met geen acupunctuur in deze meta-analyse is natuurlijk helemaal ongeoorloofd: daarin wordt niets anders gemeten dan placebo-effect. Ook kan twijfel worden geuit over de nepacupunctuur (‘sham-acupuncture’): hoeveel patiënten hebben toch verschil gemerkt tussen de tandenstokers en de perforerende naaldjes? Een ander punt betrof de zeer geringe effectgrootte in de echte versus nepacupunctuur. Volgens het concept van de ‘minimally clinically important difference’ kunnen bepaalde effecten statistisch significant zijn, maar geen klinische betekenis hebben: een patiënt merkt geen verschil in pijnverlichting van 5 op een schaal van 100.

Voeg hierbij de grote implausibiliteit van de Chinese acupunctuur en haar grondslagen alsmede het bepaald niet belangeloze advies van de auteurs om – zelfs als acupunctuur alleen maar placebo-effect zou bieden – patiënten met chronische pijn toch te verwijzen naar de acupuncturiste en deze meta-analyse kan de prullenmand in. Helaas zullen acupuncturisten weer jarenlang naar het artikel verwijzen. De media in binnen – en buitenland, die er in oktober over rapporteerden, waren helaas meestal even weinig kritisch als Dijkhorst-Oei. Ook dat zal de beoefenaren van de Chinese naaldkunst zeker ten goede komen.

Literatuur:

Novella S. http://www.sciencebasedmedicine.org/index.php/an-acupuncture-meta-analysis/

Gorski D. http://www.sciencebasedmedicine.org/index.php/can-we-finally-just-say-that-acupuncture-is-nothing-more-than-an-elaborate-placebo/

Reactie van Catherine de Jong (anesthesioloog en voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij):

Collega Renckens heeft gelijk met zijn opmerking dat acupunctuur niet effectief is bij de behandeling van (chronische) pijn. De Sectie Pijngeneeskunde van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) rekent acupunctuur niet tot het anesthesiologisch vakgebied (1). De Cochrane-database bevat inmiddels meer dan 50 reviews over de ineffectiviteit van acupunctuur voor diverse aandoeningen, waaronder pijn. In een artikel in Global Medicine wordt het gebrek aan bewijs van effectiviteit van acupunctuur nogmaals beschreven (3). Het recente artikel van collega Veelo, anesthesioloog, in het Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie (4) geeft een goede en evenwichtige evaluatie van de literatuur betreffende het gebrek aan effectiviteit van acupunctuur.

Tot slot wil ik hier nog eens de KNMG-gedragsregel betreffende het toepassen van niet-reguliere behandelwijzen (5) onder de aandacht brengen. Het bieden van valse hoop op genezing of verbetering van de klachten wordt hierin gezien als een vorm van schade die een arts zijn patiënt zou kunnen berokkenen. Acupunctuur is niet effectief en obsoleet. Dat kunt u uw patiënt met een gerust hart mededelen. 

Literatuur: 

1. Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie, Vol 23, November 2011, blz 29-30 

2. http://www.cochrane.org/search/site/acupuncture

3. http://globalmedicine.nl/issues/issue-14/letter-to-the-editor-acupuncture-a-treatment-without-scientific-evidence

4. Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie, Vol 25, December 2012, blz 11-14

5. http://knmg.artsennet.nl/Publicaties/KNMGpublicatie/De-arts-en-nietreguliere-behandelwijzen-gedragsregel-2008.htm