OM eist zes jaar gevangenisstraf tegen kwakzalverarts Wim Huppes

Het Openbaar Ministerie (OM) in Rotterdam heeft zes jaar gevangenisstraf geëist tegen de uit het BIG-register geschrapte arts/internist Wim Huppes. Hij wordt beschuldigd van zware mishandeling en oplichting van ernstige zieke en uitbehandelde kankerpatiënten. Vijf patiënten, die Huppes met zijn bizarre lichttherapie behandelde, deden aangifte. Een overleefde het lampengepruts maar moet verder met een stoma, vier overleden kort na Huppes’ behandeling. Ze kwamen op een vaak afgrijselijke en pijnlijke manier aan hun eind, zonder menswaardig afscheid te kunnen nemen van vrienden en familieleden. De Rotterdamse rechtbank doet 11 december uitspraak, zeven jaar na de eerste aangifte.

Huppes (1954) diende zijn patiënten via een infuus een groene algenvloeistof toe, om vervolgens met een lamp de plaats van de tumor te belichten met het idee dat deze, omringd door fotogevoelige drab, zichzelf zou opruimen. Huppes is een bekende van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK). We hebben op deze website al enkele malen over hem geschreven, vijftien jaar geleden voor het eerst. Hij is een van de vreselijkste kwakzalvers van de afgelopen jaren.

Huppes paste de lichtmethode op zichzelf toe en genas van kanker, zo vertelde hij patiënten, zonder enig bewijs, bijvoorbeeld röntgenscans, te overleggen. Hij belichtte patiënten met een lichtbak op de plaats van de tumor. Bij patiënten met appendix-kanker en met alvleesklierkanker kreeg hun buik het te verduren, bij een borstkanker-patiënte haar borsten. Het resulteerde in ernstige brandwonden en pijnlijke zwerende ontstekingen terwijl de groei van de tumor doorging. Hoe erger de klachten in de vorm van onder andere opzwellende lymfeklieren des te beter, hield kwakzalver Huppes zijn patiënten voor, het zou een teken zijn dat de opruimactie aansloeg. Daardoor bleef hij valse hoop geven.

‘Het gaat goed’, moedigde hij zijn patiënten aan, blijkt uit het frequente whatsapp-verkeer tussen Huppes en zijn patiënten. Whatsapp’s en e-mailberichten van Huppes werden aangetroffen in zijn in beslag genomen telefoon en laptop. Ze vormen een belangrijk onderdeel van het meer dan 4000 pagina’s tellende dossier dat het OM vorige week heeft ingebracht tijdens een tweedaagse rechtszitting in Rotterdam.

Rectale belichting

Huppes aanpak was bizar, is in het dossier te lezen. Zo bracht hij bij een patiënte met endeldarmkanker een slang voorzien van leds rectaal in, tot tientallen centimeters diep. Een minutenlange belichting veroorzaakte ernstige ontstekingen en verbranding van de darmwand, met als gevolg verschrompeling van een deel van de darm. De patiënte kreeg helse pijnen te verwerken. De kwakzalver erkende tijdens de rechtszitting dat de vrouw vreselijk heeft geleden. Ze overleefde de experimenten van Huppes door een tijdige operatieve ingreep in het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis.  Daar moest een stuk verschrompelde darm worden verwijderd. De vrouw moet verder door het leven met een stoma.

De meeste patiënten die Huppes behandelde, hadden uitzaaiingen waarvan hij veelal het bestaan ontkende. Op vragen van de rechter hierover zegt hij dat hij wel wist van uitzaaiingen maar dat hij de patiënt moed wilde inspreken. ‘Ik wilde niet dat ze opgaf, een leugentje om bestwil’, legt hij uit tot verbijstering van familieleden van de overledenen in de rechtszaal. Huppes: ‘Nee, natuurlijk niet, de kanker was niet weg.’ 

Huppes vertoont vreemd gedrag. Tijdens de zitting confronteerde een van de rechters hem met verklaringen van familieleden van patiënten dat hij hun had verteld met zijn methode tien mensen te hebben genezen terwijl er op dat moment al twee waren overleden. Waarom deed u dat, vraagt een van de rechters hem. ‘Ik heb me achteraf gezien onvoorzichtig uitgedrukt, ik ben overenthousiast geweest, ik wil mensen graag helpen’, is zijn antwoord.

Fotogevoelige stof

Bij lichttherapie wordt een fotogevoelige stof (foto-sentisizer) via een infuus het lichaam ingedruppeld om soms pas na dagen de tumor – en de rest van het lichaam – te bereiken. Door licht selectief op de kanker te richten, in combinatie met aanwezige zuurstof, zou de katalysator daar actief worden en kankercellen vernietigen. Tot zover de theorie die echter ver weg ligt van de klinische praktijk. In de reguliere geneeskunde wordt de methode alleen toegepast bij oppervlakkige aandoeningen bijvoorbeeld huidkanker waar de tumor aan het oppervlak ligt en zuurstof en licht de hiervoor speciaal ontwikkelde foto-sentisizer in de tumor kunnen bereiken. Diepe tumoren kunnen niet op deze manier worden behandeld, waarschuwen de geraadpleegde oncologen.

Wim Huppes rotzooide echter met licht, veel licht dicht op de vaak al kapotte huid om diepe tumoren aan te stralen vaak ook nog eens zonder voldoende zuurstof. Hij gebruikte hiervoor curieuze – zelf gemaakte – fotogevoelige stoffen uit onder meer algen of het synthetische blauwe pigment ftalocyanine, stoffen met vermoedelijk zelf ook veel bijwerkingen. Het gebruik van lichtgevoelige stoffen maakt het hele lichaam gevoelig voor zonlicht zodat ook bij veel patiënten de huid elders ook pijnlijk verbrandde. In het rechtsdossier zitten ten bewijze van de pijnlijke gevolgen van Huppes lichtbehandeling vreselijke foto’s van bijvoorbeeld een al zwarte, afgestorven vrouwenborst.

Toen in 2007 bij Huppes prostaatkanker werd ontdekt ging hij experimenteren met de lichttechniek. Zijn vermeende genezing met deze experimentele techniek gebruikte hij om radeloze, vaak uitbehandelde kankerpatiënten over de streep te trekken. Zij kregen te horen dat in landen als Rusland, China en Japan de afgelopen jaren al honderden kankerpatiënten met de lichtbehandeling zouden zijn genezen. In Duitsland zou de therapie binnenkort zelfs worden ‘gecertificeerd’, vertelde hij hun. Een onzinverhaal net als zijn bewering dat Nederlandse oncologen onvoldoende op de hoogte zijn van de wondertechniek en hij wel.

OM raadpleegde oncologen

Het OM raadpleegde enkele gespecialiseerde oncologen van onder meer het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis en het Erasmus Medisch Centrum. Zij kregen inzage in de patiëntendossiers van de vijf patiënten die aangifte deden. De kankerexperts stellen unaniem dat lichttherapie niet geneest en grote schade kan opleveren. Een bizarre therapie dus. ‘De toegepaste lichttechniek voldoet niet aan de stand van de wetenschap en er is geen bewijs van enige effectiviteit’, is de wat nettere formulering van de oncologen, opgenomen in hun verklaringen in het gerechtsdossier.

De geraadpleegde oncologen voegen eraan toe dat Huppes patiënten heeft misleid door bij voortduring te stellen dat zijn lichttherapie tumoren zou opruimen. Bijna alle vijf de  patiënten verkeerden volgens de oncologen in een terminale fase. Zij vinden dat Huppes met zijn algengedoe patiënten onnodig veel pijn heeft bezorgd en door voortdurend maar door te gaan met zijn lampenbehandeling benodigde palliatieve zorg buiten de deur heeft gehouden.

Hun visie is echter bij Huppes niet doorgekomen. De artsen hebben de rechtbank verkeerd geadviseerd, vertelde hij de rechters. ‘Als een behandeling niet in hun behandelprotocol staat, wijzen ze die af. Ze houden zich vast aan reguliere behandelingen en hebben geen idee wat er in het buitenland gebeurt, ik wel.’

Inspectie kwam al in actie

Huppes prutste na zijn eigen ‘genezing’ eerst in een kamertje in Hilversum waar hij veel kankerpatiënten behandelde. In 2015 werd zijn praktijk op last van de inspectie gesloten onder meer vanwege het onprofessionele geklooi met verboden – onbewezen – middelen als reversine en dichloorazijn. Een jaar later werd hij door het tuchtcollege uit het BIG-register geschrapt. Huppes heeft het anders ervaren, blijkt tijdens de rechtszaak in Rotterdam.  ‘Ik heb mezelf uitgeschreven als internist’, is zijn leugenachtige beschrijving.

De BIG-uitschrijving weerhield hem er niet handelingen te blijven verrichten die aan artsen zijn voorbehouden zoals het zetten van infusen en het inbrengen van maagsondes. ‘Ik wilde patiënten een therapie aanbieden die mij had genezen, uit compassie. Ik was vanwege hun naderende dood overmand door mededogen voor mijn medemensen’, legde hij de rechters zijn gedrag uit.

Hij trok met lichtbakken, lampen en led-slangen door Nederland en behandelde patiënten bij hen thuis, in een afgelegen huisje in een bungalowpark en in een oude boerderij, soms een tiental patiënten tegelijk. Het OM vermoedt – afgaande op bankafschriften – dat Huppes in ieder geval nog eens twintig patiënten in de loop der jaren heeft behandeld, buiten de vijf die aangifte hebben gedaan.

Heterdaad betrapt

In 2018 kreeg Huppes de inspectie (IGJ) en het OM opnieuw achter zich aan na een uitzending van Alberto Stegeman die de kwakzalver met een verborgen camera op heterdaad betrapte. In de uitzending van Stegemans programma Undercover komt een vrouw aan het woord met een kwaadaardige mondbodemtumor. Huppes had haar een infuus gegeven van een groenige, zelfgemaakt grasdrab. Met lamplicht activeerde hij vervolgens de “gras”-moleculen (chlorofyl) ter plekke van de tumor. ‘Dodelijk voor de tumor en beter dan een chirurgische ingreep of bestraling’, vertelt Huppes in de uitzending. ‘Uw genezing is een makkie’, belooft hij de vrouw.

Het is een kwalificatie die Huppes vaker gebruikte om zijn onzinnige lichttherapie aan te prijzen, blijkt uit het rechtsdossier dat het OM in de loop der jaren heeft verzameld. Hij gebruikte, zo melden patiënten en familieleden van de vijf patiënten, met enige regelmaat de term ‘appeltje-eitje’ voor zijn aanpak van de uitbehandelde kankerpatiënten. ‘Ik ga u beter maken.’

Zijn geloof in zijn lichtbehandeling was zo groot dat hij patiënten met vreselijke ontstekingen steeds maar opnieuw bleef behandelen met zijn lampen, soms tientallen keren kort achter elkaar. In zijn gekte klopte hij twee keer aan bij het hospice waar een van zijn patiënten in haar laatste levensfase heen was gebracht. Er kwam geen nieuwe lichtbehandeling, de moeder van de vrouw – enkele maanden na het overlijden van haar dochter, ook overleden – wees hem resoluut de deur.

Uit verklaringen in het dossier blijkt dat Huppes zijn patiënten weinig vertelde over de ernstige bijwerkingen van zijn behandeling. En als er wat fout ging, lag dat volgens Huppes altijd aan iets anders, aan zijn patiënten die zijn medicatie-adviezen (onder meer ontstekingsremmers) niet hadden opgevolgd of aan weigerende familieleden die patiënten afhielden van verdere lichtbehandeling. ‘Hadden ze mijn adviezen gevolgd dan waren ze genezen’, was de stuitende opmerking tijdens de rechtszitting.

Hij vluchtte naar Frankfurt

In 2018, toen het Huppes hier te heet onder de voeten werd, vluchtte hij naar Frankfurt. Ook daar wist hij niet van ophouden terwijl zijn lichttherapie toch inmiddels een spoor van slachtoffers had getrokken. Hij ging er verder in de praktijk van de Duitse arts Gerhard Siebenhuener, ook een notoire kwakzalver. Toen hij ook daar dreigde te worden opgepakt, vertrok Huppes naar Roemenië waar hij naar eigen zeggen een huis en een baan kreeg bij een farmaceutisch lab in Boekarest, vertelde hij tijdens zitting van de meervoudige strafkamer in Rotterdam.

Aan alles komt echter een eind, in 2022 werd Huppes op verzoek van het OM in Roemenië opgepakt en naar Nederland overgebracht waar hij vervolgens bijna een jaar in de gevangenis zat. In 2023 werd zijn inverzekeringstelling tijdelijk opgeschort in afwachting van de proceszitting. Om te voorkomen dat hij er van door zou gaan werd zijn paspoort ingenomen en kwam hij onder toezicht te staan van de reclassering.

De officier van justitie heeft het in haar requisitoir over een schrijnende zaak. Ze heeft de tenlastelegging in de loop der jaren afgezwakt tot ‘oplichting en opzettelijk aanbrengen van (al dan niet) zwaar lichamelijk letsel’.  Oplichting omdat Huppes geld heeft gevraagd voor zijn lichtbehandeling (vaak vele duizenden euro’s) en kankerpatiënten met verzinsels heeft beloofd ze te kunnen genezen terwijl hij wist dat zijn methode niet werkt, wat hij immers vele keren bij zijn patiënten heeft gezien. De juridische kwalificatie erbij is ‘opzettelijk’, vindt het OM.

Lichamelijk letsel

Zwaar lichamelijk letsel (in het requisitoir ook aangeduid als benadeling van gezondheid) is de juridische omschrijving van de vele etterende en pijnlijke (huid)wonden die zijn lichtbehandeling hebben veroorzaakt. Huppes heeft niet alleen valse hoop gegeven, hij heeft ook patiënten met allerlei letsel en veel last van pijn niet doorverwezen naar reguliere zorg. Hij heeft patiënten onvoldoende en foutieve informatie gegeven over zijn lichtbehandeling en hun goede zorg onthouden. Hulpverleners hebben bovendien een bijzondere, extra zorgplicht bij kwetsbare patiënten, vindt het OM. Het zijn aspecten die volgens de officier van justitie ook vallen onder het begrip schade/letsel.

De enige wens van familieleden van de overleden patiënten is voorkomen dat Wim Huppes ooit weer gaat prutsen, is te horen in de wandelgangen van de rechtbank. Maar of dit te is te regelen, is zeer de vraag, gezien zijn obsessieve gedrag. Zijn geloof in lichttherapie is niet verdwenen. Tijdens de rechtszitting omschrijft hij met enige regelmaat lichttherapie als een ongelooflijk effectieve therapie tegen kanker, als de kankerbehandeling van de toekomst. Zijn gras-drab duidt hij aan als een effectieve stof van de ‘vierde’ generatie in ontwikkeling. Tijdens de rechtszitting voegt hij er wel iets verrassend aan toe: zijn lichtbehandeling alleen kan niet genezen maar zou juist de kans op genezing van de benodigde reguliere vervolg-behandeling zoals chirurgie en chemokuur vergroten. Huppes: ‘Ik wil met de reguliere geneeskunde samenwerken.’

Tijdens de zitting laat Huppes voortdurend weten door te willen gaan met zijn experimentele geneeskunde, niet als behandelaar maar als ‘wetenschapper’, zoals hij zichzelf omschrijft. En filosoof, is een tweede aanduiding die hij tijdens de rechtszitting van zichzelf gebruikt. Rechters worden hier voortdurend mee geconfronteerd. Op eenvoudige vragen van de rechters bewandelt Huppes minutenlange zijpaden wat geïrriteerde reacties oplevert als ‘mijnheer Huppes, ik kan u niet meer volgen, kunt u bij de les blijven, kunt u antwoorden op de gestelde vraag, uw antwoord is ontwijkend.’

‘Wetenschapper’ Huppes wil in een lab in Roemenië verder werken aan  lichttherapie, in een top secret-lab waar ze diep onder indruk zijn van zijn werk en waar ze hem terug willen hebben, vertelde hij de rechters. ‘In Nederland heb ik niets meer te zoeken.’

Kans op herhaling groot

Of dit gaat lukken, is zeer de vraag. Een psychiater en een psycholoog van  het Pieter Baan Centrum (PBC), waar hij tijdelijk ter observatie is geweest, stellen in hun rapport dat de kans op herhaling erg groot is; ook de reclassering stelt dit ook. Grootheidswaanzin, psychotisch, een schizo-affectieve stoornis, zijn kwalificaties van het PBC voor Huppes gedrag. Door zijn obsessieve geloof in zijn lichttherapie is hij niet in staat kritisch naar zijn handelen te kijken. Het PBC voegt hier aan toe dat Huppes weliswaar minder toerekeningsvatbaar is maar wel degelijk deels verantwoordelijk mag worden gehouden voor zijn daden. Het PBC levert zo de officier van justitie een handvat om zes jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf te eisen (minus voorarrest van een jaar). Deze straf zou moeten worden gevolgd door een opname in een zorgginstelling en in medicatie.

Huppes kan hier geen begrip voor opbrengen. ‘Ik verklaar me liever schuldig dan psychotisch’, zegt hij tegen de rechters. Hij verklaart veel spijt te hebben van het behandelen van mensen. In Nederland, voegt hij daar vreemd genoeg aan toe. ‘Ik ben geen kwaadaardige Willy Wortel. Ik heb inschattingsfouten gemaakt. Duizend maal sorry tegen de slachtoffers. Ik had het niet moeten doen, ik had in het laboratorium moeten blijven werken en niet met patiënten aan de gang moeten gaan. Wat niet betekent dat lichttherapie niet kan werken. Het idee erachter dateert per slot van rekening uit de tijd van de Egyptenaren.‘, legt hij de rechtbank uit.

Huppes’ advocaat komt niet verder dan vrijspraak te eisen. Huppes zou te goeder trouw zijn geweest, hij wilde mensen genezen, is zijn uitleg. De advocaat wijst verder op het zelfbeschikkingsrecht, de patiënten waren volgens hem vrij te beslissen Huppes’ behandeling te ondergaan. Ook ontbreekt volgens hem het directe bewijs dat er verband is tussen het zwaar lichamelijk letsel en de behandeling van Huppes. De advocaat acht herhaling niet groot, Huppes is immers in 2018 gestopt met behandelen.

De advocaat vindt de strafmaat van het OM ongekend hoog en in geen verhouding staan tot bijvoorbeeld de straf die het gerechtshof in Amsterdam twee kwakzalver-artsen oplegde in de beruchte strafzaak van Sylvia Millecam (borstkankerpatiënte), meer dan twintig jaar geleden. De artsen hielden de actrice weg van de reguliere zorgen en kregen daarvoor eind 2011 voorwaardelijke gevangenisstraffen van zes en drie weken; dit vonnis werd in 2013 bevestigd door de Hoge Raad.