Prinses Irene, Herman Wijffels en Freek de Jonge schrijven politici kwakbrief

Hij zou voor die voorstelling oud-Rabo topman Herman Wijffels en Irene van Lippe Biesterfeld als medeconferenciers kunnen vragen. De een manifesteert zich als duurzaam wereldverbeteraar en adept van Integratieve Geneeskunde, de andere, prinses en dochter van een olifantenjager, praat tegen bomen en gaat spirituele dialogen aan met bloemen.

Het illustere trio van bekende Nederlanders was half mei medeondertekenaar van een open brief aan de Nederlandse Politiek over Complementaire en Integrale Gezondheidszorg. De brief is half mei ook gestuurd aan minister Edith Schippers van Volksgezondheid. De ondertekenaars nemen het in de brief op voor kwakzalverij, voor onbewezen handelingen als neuraaltherapie, acupunctuur, manuele therapie, homeopathie en antroposofische gezondheidszorg, onder het motto van ‘recht op gelijkwaardigheid’. Zij noemen deze behandelwijzen CAM (Complementary and Alternative Medicine) of `integrale geneeskunde’. Hun betoog: gelijke monniken, gelijke kappen. De reguliere gezondheidszorg krijgt vrijstelling van btw, dan moeten ook alternatievelingen die vrijstelling krijgen.

`De zorg dreigt onbetaalbaar te worden’, zo schrijven ze. `Als klap op de vuurpijl komt hierbij nog eens het voornemen van de politiek de zorg door CAM-artsen te gaan belasten met btw, terwijl over de normale zorg door artsen geen btw wordt geheven.’

De ondertekenaars schreven de brief op verzoek van het Patiënten Platform Complementaire Gezondheidszorg (PPCG), een club die opereert onder de vlag van patiëntenfederatie NPCF. De brief is tevens ondertekend door enkele organisaties in het kwakveld, zoals de Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde (AVIG). Die gaf er een persbericht over uit.

De schrijvers van de brief zijn zich er blijkbaar niet van bewust dat voor genoemde alternatieve therapieën geen serieuze wetenschappelijke onderbouwing en steun te vinden is. De minister – en een meerderheid van de Tweede Kamer – deelt deze visie.

Vanaf 1 januari 2013 hebben alternatieve behandelaars zoals acupuncturisten en osteopaten, na jarenlang politiek gekrakeel en tijdrekken, vanaf 1 januari geen recht meer op btw-vrijstelling. Ze moeten hun klanten het volle btw-tarief – inmiddels opgelopen tot 21 procent – in rekening brengen. Cliënten van alternatieve behandelaars – en in het verlengde daarvan hun verzekeraars via aanvullende verzekeringen – zijn vanaf nu 21 procent duurder uit. Politieke partijen hebben vorig jaar zomer in het Lenteakkoord afgesproken dat de btw-vrijstelling voor alternatieve geneeswijzen zal worden geschrapt. Het kabinet heeft dit besluit overgenomen. Dit besluit, een hartenwens van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK), is eind december in de Staatscourant verschenen. De open brief komt dan ook als mosterd na de maaltijd.

`Geneeskunde beperkt zich tot handelingen die werken. Zaken als willekeurig naaldjes ergens insteken of pillen waarin niets zit, zoals in de homeopathie gebeurt, vallen daar niet onder en daarom moet daarover net als op gewone handel btw worden betaald’, zo formuleerde Lukas Stalpers, radiotherapeut/oncoloog van het AMC en bestuurslid van de VtdK, in een recente radio-uitzending dit breed gedeelde standpunt dat, conform Europese regelgeving, is overgenomen door de minister van Volksgezondheid en door de Tweede Kamer.

De briefschrijvers, onder wie cabaretier Herman Finkers, schrijfster Renate Dorrestein en basisarts Iwan Wolffers, stellen verder dat integrale zorg ook nog eens goedkoper is en voor een bezuiniging zou kunnen zorgen van zo’n 15 procent. Ter onderbouwing hiervan komen ze op de proppen met een weinig onafhankelijke publicatie uit eigen kring, van de antroposofen Peter Kooreman van de Universiteit Tilburg en Erik Baars van het Louis Bolk Instituut in Driebergen. Die rapporteerden er over op een congres in 2010. In mei 2011 verscheen er een artikel over in de European Journal of Health Economics (EJHE). Uit hun onderzoeksresultaten zou af te leiden zijn dat CAM een kostenbesparing kan opleveren van 15 procent, zo lieten de twee meerdere malen weten.

Cees Renckens en Jan Willem Nienhuys veegden er in 2010 op de website van de VtdK de vloer mee aan. Begin dit jaar deed Pepijn van Erp daar op de website Kloptdatwel nog een flinke schep boven op, verder onderbouwd en uitgezocht, onder de pakkende en alles samenvattende kop `Alternatieve huisartsen werken 15 procent goedkoper? Een verzinsel!’. Ook de Britse epidemioloog Christopher Sampson maakte recentelijk nog gehakt van die 15 procent. Hij noemde de bevindingen van de twee Nederlandse antroposofen onzorgvuldig en misleidend.

In de lijst van briefondertekenaars zal men tevergeefs zoeken naar praktiserende reguliere artsen, of het zou de omstreden psychiater Bram Bakker moeten zijn. Opmerkelijk is dat enkele ondertekenaars er in de publiciteit geen geheim van hebben gemaakt aan kanker te lijden. Laat dat nu een aandoening zijn waarmee de reguliere geneeskunde meer dan 50 procent genezing boekt, CAM komt niet verder dan nul procent. De VtdK gaat – vermoedelijk ten overvloede – de minister van Volksgezondheid (VWS) attenderen op de talrijke onjuistheden in de open brief.

Naschrift 19 juni 2013

Arts Ivan Wolffers is een van de ondertekenaars van de open brief van het PPCG. In zijn column op de website joop.nl heeft hij half juni gereageerd op de kritiek op zijn ondertekening. Wolffers stelt daarin dat wetenschappelijke toetsing de maat der dingen moet zijn, ook in de gezondheidszorg. Hij is bovendien een voorstander van het aan de kaak stellen van kwakzalverij. Tot zover niets aan de hand. Vervolgens geeft Wolffers, in een warrig en onbegrijpelijk betoog, ons zorgsysteem de schuld  ervan dat hij  de open brief toch heeft ondertekend. Het enige wat telt is of de regels van behoorlijk onderzoek zijn gevolgd, zo adviseert hij de wetgever. Wolffers is blijkbaar vergeten dat juist om die reden de overheid alternatieve behandelaars de deur heeft gewezen als het gaat om btw-vrijstelling, omdat zij geen gedegen wetenschappelijke onderbouwing en bewijsvoering over effectiviteit kunnen leveren.

Over een 15%-reductie in zorgkosten, waarmee de open brief opent, heeft Wolffers het overigens niet in zijn column, vermoedelijk ingegeven door de vele kritiek op zijn ondertekening. Het is de Vereniging tegen de Kwakzalverij onduidelijk wat Wolffers  bezielt; is hij bang niet meer serieus te worden genomen in de reguliere wereld en wil hij zich op deze wijze rehabiliteren. Zijn uitleg heeft dit alleen maar erger gemaakt.

Naschrift 26 juni 2013

Ook
de omstreden psychiater Bram Bakker, met tegenwoordig een eigen winkel in wellness
en tevens parmantig jurylid in het programma De Allerslechtste Echtgenoot van
Nederland van BNN, is boos op de
kritiek van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) op zijn ondertekening
van de CAM-brief. In zijn blog op de site van de Volkskrant schrijft hij: ‘Vroeger vond ik de VtdK een prachtige
club. Maar de manier waarop men daar de laatste jaren van leer trekt tegen
alles in de gezondheidszorg wat niet ‘evidence based’ is, wordt af en toe wel
erg ongenuanceerd.’

Bram
Bakker, een van de weinige artsen die de CAM-brief hebben ondertekend, betoogt
in zijn blog dat het najagen (door de VtdK) van iedere professional die zich
uitspreekt voor CAM ‘er toe heeft geleid dat veel artsen dit soort brieven niet
durven te ondertekenen, bang als ze zijn voor represailles vanuit de gevestigde
orde.’ Een curieuze redenering die ook een andere, vermoedelijk veel
plausibelere, uitleg kent: er zijn blijkbaar in Nederland heel veel artsen die
hun gezonde verstand gebruiken.

Bestuurslid Cees Renckens van de VtdK formuleert het
zo:

‘Enkele weken geleden ging er een rare brief naar
minister Schippers, waarin meer ruimte voor alternatieve geneeswijzen werd
gevraagd. Bram Bakker heeft mede ondertekend, maar geeft geen blijk van enige
kennis van zaken op de onderwerpen, die in de brief van de alternatieve
consumenten en patiëntenorganisatie PPCG aan de orde komen. Hij zwijgt volledig
over het belangrijkste ‘feit’ in die brief: de vermeende besparing op de kosten
van gezondheidszorg indien de huisarts een cursus heeft gevolgd in homeopathie,
acupunctuur of antroposofische geneeskunde. Deze ‘ontdekking’ van twee
antroposofen is gepubliceerd en reeds afdoende onderuit gehaald. Hun conclusies
kunnen niet worden waargemaakt. Het is natuurlijk ook niet uit te leggen hoe
nutteloze geneeswijzen de zorg goedkoper zouden kunnen maken, maar Bakkers
stilzwijgen nu hierop is veelzeggend.’

‘En dan de oproep tot meer
wetenschappelijk onderzoek van Bakker: een mantra, dat altijd door elke
alternatieve genezer wordt aangeroepen. Hij lijkt niet te beseffen dat onze
overheid dit soort effectiviteitsonderzoek al in de jaren tachtig van de vorige
eeuw heeft gesubsidieerd en na kennisneming van de analyse van de bedroevende
resultaten (C.A. van Elst: ‘Rapport Evaluatie Onderzoeksbeleid Alternatieve
Geneeswijzen’; 1990) direct is gestopt met deze verspilling van belastinggeld.
Heeft Bakker dit rapport soms nooit gelezen? In de VS zijn via het NCCAM ten
koste van vele honderden miljoenen dollar de vreemdste alternatieve
geneeswijzen onderzocht, opnieuw met volledig negatief resultaat. Deze
verspilling gaat nog steeds door.

Of heeft Bakker het soms allemaal humoristisch bedoeld,
nu diverse echte komieken ook tot de ondertekenaars behoorden?’