Richard Raskers kritische tocht langs de alternatieve ‘geneeskunde’

Kritisch denken is de rode draad door het recent verschenen Engelstalige boek van Richard Rasker: Mind, Make-Believe and Medicine. Rasker is geen onbekende in kwakzalverijland, hij bond de afgelopen jaren diverse malen bij de Reclame Code Commissie (RCC) de strijd aan met vele homeopaten over valse claims, met succes. Rasker studeerde enkele jaren electrical engineering aan de Twente Universiteit voordat hij in Enschede een bedrijfje begon in elektronica en technische vertalingen.

Rasker behandelt in zijn nieuwe boek op een plezierige en regelmatig humoristische wijze een heel scala aan populair gemaakte pseudowetenschappelijke stellingen en andere onzinnige zaken. Hieronder zit een scala aan alternatieve behandelwijzen, ten onrechte geneeswijzen genoemd. Complex lijkende problemen in de gezondheidszorg worden door Rasker op eenvoudige manier besproken zonder oppervlakkig te worden. De lezer wordt geleerd niet te vergeten het eigen gezonde verstand te blijven gebruiken.

Wetenschap is niet ‘ook maar een mening’

Rasker legt uit hoe het komt dat veel mensen in allerlei onzinnige dingen geloven. Ook voor mensen die weinig ervaring hebben met lezen van Engelstalige teksten is dit boek goed en gemakkelijk te lezen. Rasker legt geduldig uit dat wetenschap niet ‘ook maar een mening’ is, maar een fundament waarop zeer veel verworvenheden zijn gebouwd en altijd eenieder uitnodigt om bewezen stellingen te controleren en eventueel te testen, terwijl alternatieve ‘geneeskunde’ en samenzweringstheorieën geen feitelijke ondersteuning hebben en ook niet uitnodigen tot nader onderzoek.

Een breed palet aan zaken komt aan de orde, niet alleen duidelijke frauduleuze zaken maar ook zaken als straling en vaccinatie. Omdat het vertrouwen in de maatschappij en in deskundigen is afgenomen maken personen van allerlei pluimage gebruik én misbruik van de goedgelovigheid van de bevolking.

‘Natuurlijk’ betekent niet automatisch ‘gezond’

Rasker maakt duidelijk dat ‘natuurlijk’ niet automatisch betekent: ‘gezond’ en dat ‘baat het niet’ vaak betekent ‘schaadt wél’. Ook wordt duidelijk gemaakt dat het feit dat de reguliere geneeskunde niet overal een antwoord op heeft niet betekent dat de alternatieve ‘geneeskunde’ dat wél heeft.

Een (niet volledige) greep uit de behandelde onderwerpen: homeopathie, TCM (w.o. acupunctuur, cupping, kruidengeneeskunde), alternatieve kankerbehandeling, orthomoleculaire behandeling, astrologie, Ayurveda, bioresonantie, Reiki, gif/ ontgiften, breatharians, thermografie, chiropraxie, placebo, nocebo, voeding, vitamines en mineralen, supplementen, elektriciteit, straling, vaccinaties, levend bloed analyse, therapeutic touch, energiebanen.

Eerst legt Rasker uit hoe een product, behandelwijze of vreemde gedachte gepresenteerd wordt, hoe het komt dat mensen er in geloven, dan een uitnodiging om het gezonde verstand te gebruiken, dan uitleg wat de wetenschap er over zegt en daarna de conclusies.

Hoe de discussie aan te gaan?

Aan het eind van het boek geeft Rasker nog enkele adviezen over hoe de discussie aan te gaan met personen die absoluut overtuigd zijn dat hun onbewezen theorieën kloppen.

Het boek is een aanrader voor eenieder die op zoek is naar eenvoudige antwoorden op een toch wel heel ingewikkeld onderwerp. Het zou eigenlijk verplichte lesstof moeten zijn voor iedereen die werkzaam is in de gezondheidszorg.

Voor de volledigheid: ook de bekende Britse kwakzalverij-bestrijder/arts Edgar Ernst, op wiens website Rasker vele malen kritische noten kraakt, prijst het boek aan: een must-read, is zijn conclusie.

Mind, Make-Believe and Medicine, Richard Rasker, Springer, ISBN 978-3-031-29443-3; euro 32,99.

Martijn Coster is gepensioneerd huisarts en bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK).