RTL (2x), KNMG en het ministerie van Defensie o.a. op longlist Meeste Kackadorisprijs 2024

Het bestuur van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) heeft de longlist samengesteld voor de Meester Kackadorisprijs 2024, een onderscheiding voor individuen of instituten die kwakzalverij bevorderen, zonder zèlf kwakzalverij te bedrijven. De winnaar van de prijs wordt op 5 oktober 2024 bekend gemaakt, op het jaarsymposium van de vereniging in Amsterdam. In willekeurige volgorde dingen de volgende vijf organisaties mee naar de prijs:

RTL-televisie heeft een dubbele nominatie:

Ten eerste vanwege het geven van een podium aan de twee jeugdige, weinig kritische journalisten Daniël Youssef en Sven van Diepen, die weliswaar Cees Renckens (namens de vereniging) hadden geraadpleegd maar vervolgens toch besloten zijn adviezen in de wind te slaan. Zo gaven zij Tineke de Nooij de kans om opnieuw reclame te maken voor Bruno Santanera’s Biostabil.

Zij heeft er destijds 4 jaarinkomens (voor een BN’er) mee verdiend en Santanera miljoenen. Blijkbaar wisten de journalisten niet dat Santanera alle processen tegen AVRO/TROS/Radar/TU Delft heeft verloren die hij tussen 2005 en 2020 aanspande om zijn gelijk te verkrijgen m.b.t. de werking van zijn armband. Ze wisten ook niet dat zowel Tineke de Nooij als Bruno Santanera in interviews – te vinden op het internet – hebben toegegeven dat de werking van deze ketting met een ‘neodymium’-magneet en een draaimechanisme niet te bewijzen is en de werking- als er al een werking is – berust op het placebo-effect.

De tweede nominatie is voor het tv-programma Married at First Sight (MAFS). Dit RTL-programma is gebaseerd op een Deense serie die voor het eerst werd uitgezonden op 4 september 2013. Het originele Deense format is verkocht aan omroepen over de hele wereld. Aan het programma werken zes tot tien mensen mee die aan elkaar gekoppeld worden door zogenaamde relatie-experts die gebruik zouden maken van diverse uitgebreide psychologische tests om te bepalen wie met wie gaat trouwen. Wanneer mensen elkaar voor het eerst ontmoeten, moeten ze van tevoren instemmen om tijdens een huwelijksplechtigheid te trouwen voor de camera’s.

Er werken relatie-experts en psychologen mee aan dit tv-programma. Nog afgezien van hoe (on)ethisch het is om mensen op zo’n manier te gebruiken en te koppelen voor het maken van een tv-programma, rijst hier ook de vraag of psychologen zich moeten lenen voor een dergelijk project. In Nederland hebben we het over psycholoog/seksuoloog Eveline Stallaart en psychologe/relatiecoach Anne Campagne.

In de zestien afgeronde seizoenen van de Amerikaanse versie van MAFS zijn 64 koppels gematcht. 37 van hen (58%) kozen er onderling voor om getrouwd te blijven op de Dag van de Beslissing, waarvan meer dan twee derde sindsdien is gescheiden, een echtscheiding heeft aangevraagd of hun scheiding heeft aangekondigd. Vanaf augustus 2023 waren er nog maar 11 paren getrouwd, wat neerkomt op een huidig algemeen slagingspercentage van 17%. Dit is wel een heel laag succespercentage voor een psychologenadvies. De jury is van mening dat psychologisch advies dat op deze manier wordt gebruikt in het tv-programma MAFS als kwakzalverij kan worden bestempeld.

De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie: voor de tweede maal genomineerd

De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) is een organisatie die de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen moet beoordelen en bewaken. De NVAO-besluiten dienen als basis voor de erkenning van graden en titels en, indien van toepassing, voor de publieke financiering van opleidingen. De NVAO baseert haar oordeel op de adviezen van erkende deskundigen. Hoewel de werkwijze in het algemeen als adequaat kan worden beoordeeld, is de NVAO in 2017 genomineerd voor de Meester Kackadorisprijs vanwege de door haar geaccrediteerde opleidingen in de zogeheten ‘manuele therapie’ (MT). Dat het hierbij om kwakzalverij gaat, was het MT-deskundigenpanel geheel ontgaan.

In 2023 is de NVAO  met succes benaderd door de Internationale Hogeschool THIM van der Laan b.v. (THIM), die een opleiding osteopathie aanbood. Dit is een alternatieve behandelmethode, die meer dan 100 jaar geleden is bedacht door de Amerikaanse autodidact Andrew Taylor Still. Volgens de osteopathie heeft elke structuur in het lichaam voor een optimale functie een bepaalde beweeglijkheid van de wervelkolom nodig. Deze kan verstoord raken en (pijn)klachten veroorzaken. Dit kan op de plaats van de verstoring zelf zijn, maar ook op een locatie in het lichaam die daarmee een relatie heeft. Voor deze onzinnige theorie en voor de werkzaamheid behandeling is geen wetenschappelijk bewijs.

THIM-website: ‘De osteopaat is deskundig in de beoordeling van de beweeglijkheid en onderlinge samenhang van alle weefsels van het lichaam. Behandeling richt zich op het verlichten of wegnemen van lichamelijke klachten zoals rugpijn, nekpijn, hoofdpijn of buikpijn waardoor je je weer optimaal gezond kunt voelen’. De opleiding kost 9.900 euro per jaar.

Na een positief advies van het deskundigenpanel, bestaande uit een onderwijskundige, twee door de opleiding voorgedragen osteopaten en een student geneeskunde, ging de NVAO over tot volledige accreditatie van deze vierjarige voltijdsopleiding in de osteopathie. De NVAO heeft hiermee het startsein gegeven voor de eerste bachelor in osteopathisch handelen. Dit succes voor de osteopathie is een gevolg van de procedures van de NVAO. Die zijn primair gericht op de onderwijskundige kwaliteit van de opleiding en onderzoeken niet of de opleiding een erkend gebied binnen de wetenschap tot onderwerp heeft. Zo kan het gebeuren dat een opleiding in een vakgebied dat niet is gebaseerd op hedendaagse wetenschappelijke inzichten wordt geaccrediteerd binnen net Nederlands-Vlaamse academische stelsel. De NVAO verdient daarom een tweede nominatie.

District Limburg XI van KNMG

Het district Limburg XI van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) wordt genomineerd wegens het organiseren van een minisymposium op 14 mei 2024 over zogenaamd complementaire geneeskunde, met een drietal alternatieve behandelaars: Resie Moonen, homeopathisch arts, Anne Balliel, antroposofisch arts en Edward Rietbergen, osteopaat.

Homeopathie is ruim tweehonderd jaar oud en volgt de onzinnige leer van Samuel Hahnemann. Deze hield in dat ziekten kunnen worden genezen als er kleine hoeveelheden van een stof, die in grotere hoeveelheden dezelfde symptomen kan opwekken, worden toegediend. Dit alleen als het homeopathische middel zeer sterk verdund is en eindeloos geschud tijdens de bereiding. Iedereen die op de middelbare school natuur- en scheikunde heeft gehad, weet dat dit onzin is.

De zogeheten antroposofische geneeskunde is gebaseerd op de obscure geschriften van Rudolf Steiner, die doceerde dat onze ziel na de dood verhuist naar een nieuw persoon (reïncarnatie), dat sommige geneeskrachtige planten bij volle maan moeten worden geoogst, dat vaccinaties gevaarlijk kunnen zijn en ook dat homeopathie, op speciale wijze bereid, effectief kan zijn.

Dat osteopathie kwakzalverij is, is hierboven al beschreven.

Juist de KNMG, als beroepsorganisatie van wetenschappelijk opgeleide artsen, zou zich verre moeten houden van het propageren van kwakzalverij, ondanks de eufemistische betiteling in haar gedragscode van niet-reguliere behandelwijzen.

Ondanks ons dringende advies dit voorgenomen symposium in Limburg af te gelasten, omdat het geven van spreektijd aan hulpverleners, wier handelen op gespannen voet staat met de evidence based medicine, een belediging is voor de intelligentie van KNMG- leden, heeft de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) noch van het district Limburg, noch van het KNMG-bestuur, noch van de redactie van Medisch Contact enige reactie ontvangen.

Ministerie van Defensie, ook voor de tweede keer genomineerd

Het ministerie van Defensie werkt voor de mentale gezondheid van zijn personeel samen met BaseQamp, een commercieel bedrijf dat gebruikmaakt van alternatieve behandelingen, zoals de omstreden Wim Hof-methode. De aan BaseQamp gelieerde artsen vinden ‘westerse medicijnen ontoereikend’, ontdekte een onderzoeksjournalist van Follow The Money. Een psycholoog biedt – zonder de benodigde BIG- en EMDR-registratie of academische opleiding – traumatherapie (EMDR) aan.

Oud-marinier Frits van de Heuvel, die namens Defensie het ‘BaseQamp-project’ leidt, runt het bedrijf BaseQamp. Voor rekruten van de landmacht is er de mogelijkheid voor een ‘BaseQamp Experience’, voor militaire werkstudenten ‘BaseQamp Clinic’ en voor special forces een driedaags programma. Voor dat laatste kreeg hij als projectleider BaseQamp – via Stichting Arbeidsmarkt en Scholingsfonds Defensie – in september 2023 subsidie toegekend. Coaches met onnavolgbare gezondheidsclaims en boude uitspraken over traumaverwerking worden vooral geassocieerd met Instagram-influencers, niet met officiële kanalen van een ministerie. Naast een gedeelde achtergrond bij Defensie, delen zijn coaches ook een voorkeur voor alternatieve therapieën: van Quantum Healing Hypnose tot paddoceremonies. Artsen en een psycholoog verbonden aan het bedrijf van Van de Heuvel, zijn door Defensie ingehuurd voor het BaseQamp-project.

We noemen ze. Spoedeisendehulparts Ernestine de Groot realiseerde zich ‘dat westerse medicijnen ontoereikend’ zijn en dat ‘lichaam, geest en ziel onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Ze hebben direct effect op elkaar, zelfs tot op het DNA.’ Bij collega-arts Eva Verberne (voormalig defensiearts) – ook getraind als ‘Western doctor’ – werden de ‘ogen geopend tijdens de coronacrisis.’ Ze zei haar stethoscoop goedendag. En dan is er nog duizendpoot Maxime Maanders: niet alleen is hij ‘Terrapist’ en ‘breatharian psycholoog’, hij is ook psilocybine-therapeut (lees: paddo’s) en koudwatertrainer.

Na het ‘ontvangen van signalen uit diverse hoeken’ is de Inspectie Militaire Geneeskunde (IMG) onderzoek gaan doen. Daaruit bleek dat enkele deelnemers aan dit wellness-programma juist te kampen kregen met psychische klachten. Het pilot-programma is intussen op formele gronden gestopt, blijkt uit antwoorden op Kamervragen.

BaseQamp is geen uitzondering. Het ministerie van Defensie geeft regelmatig een podium aan coaches uit het alternatieve circuit. Kortom, het Ministerie van Defensie verdient opnieuw genomineerd te worden voor de Meester Kackadorisprijs. We nomineren dit keer echter niet de kersverse minister of zijn kersverse staatssecretaris, maar de Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten, Boudewijn Boots.

RINO-Amsterdam

Organisatie RINO biedt opleidingen aan GGZ-professionals zoals GZ-psychologen, psychotherapeuten en psychiaters, met het doel de kwaliteit van het professioneel functioneren van dergelijke hulpverleners te verhogen. Directeur-bestuurder is dr. Karin Hendriks. Een van de cursussen die RINO biedt is de Single Session Therapy (SST) die als volgt wordt aangeprezen: “Gebruik het beste uit je therapeutische toolkit om je cliënt in 1 sessie vooruit te helpen.” De tweedaagse cursus, op 10 en 24 oktober, is uitverkocht. Kennelijk zijn er genoeg mensen die er 595 euro voor over hebben.

Over SST hebben we een kritisch artikel geschreven op onze website. SST is een behandelwijze waarbij één probleem, vraag of klacht per consult wordt behandeld en waarbij een diagnose niet wordt gesteld. Zo’n kort gesprek met een ervaren psycholoog is ‘een zetje in de goede richting op het goede moment en is verrassend vaak voldoende om zelf weer goed verder te kunnen’, beweren de uitvinders. De psychologenvereniging NIP en de psychotherapeutenvereniging NVP kwalificeren deze therapie als een niet-reguliere behandeling, als niet meer dan een coachingsgesprek, waaraan echter niet-onderbouwde claims worden gehangen. Na een zo’n consult zou de klacht, het symptoom, of de vraag zijn afgedaan. Elke sessie wordt overigens als een complete behandeling geoormerkt en gedeclareerd. De behandelwijze wordt niet vergoed door ziektekostenverzekeraars, zelfs niet via de aanvullende verzekeringen

Single Session Therapy is psychokwakzalverij. De desbetreffende cursus wordt bovendien gegeven door twee niet BIG-geregistreerde basispsychologen: Helen van Empel en Ilonka Hanneman. De deelnemers betalen veel geld voor een kwakcursus die wordt gegeven door docenten zonder een erkende opleiding in de psychotherapie.  Voor ons een goede reden om de RINO Amsterdam te nomineren voor de Meester Kackadorisprijs 2024.

PS: ook de RINO-groep in Utrecht geeft intussen deze SST-cursus, maar RINO Amsterdam pocht dat zij de eerste in Nederland zijn. Daarom verdient Amsterdam de nominatie.