TROS Radar, de Consumentenbond en symptoomziekte

Op 31 augustus 2009 deed TROS Radar op humoristische wijze verslag van het in de markt zetten van winderigheid (met een geleerd woord: flatulentie) als ‘symptoomziekte’ ofwel hypeziekte veroorzaakt door symptoomreclame. Radar toonde aan hoe gemakkelijk het is om informatie over kwaal en behandeling te verspreiden via een website en folders die afgeleverd werden bij apotheken en huisartsen. Diverse kranten, radioprogramma’s en zelfs de tv besteedden aandacht aan de kwaal en de mogelijkheid van behandeling met een nieuw medicijn (pas in de uitzending werd het medicijn Deflexine genoemd). Patiënten bezochten de website en gingen op zoek naar behandeling voor de herkende kwaal. Het was een mooie demonstratie van de oppervlakkige manier waarmee journalisten van deze media onderzoek doen. Voor de uitzending zelf zie Uitzendinggemist.

Dezelfde dag verscheen er onder meer in Trouw een uitvoerig artikel over de actie van TROS Radar. De volgende dag verscheen er een ANP-persbericht waarin gemeld werd dat de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) met de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) gaat overleggen. De directeur van Nefarma deed heel zielig omdat zijn club geen gewone reclame mag maken, en het dus maar op deze manier probeert. ‘Wij houden ons aan de regels en onze medicijnen zijn echte goedgekeurde medicijnen’. De Stichting Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (voorheen DGV) en het Nederlands Huisartsengenootschap waren ook tegen symptoomreclame. In feite had Radar in samenspraak met DGV het geheel in elkaar gezet. De Consumentenbond opende een petitiesite waar men zijn afkeuring van symptoomreclame kan tonen, een loffelijk streven! Teken die petitie!

Kwakzalverij

Het is verbazend te zien hoe noch Radar, noch CGR, noch de Consumentenbond het woord kwakzalverij in de mond nemen. Deze manier van reclamemaken lokt uit dat patiënten artsen onder druk zetten om medicijnen voor te schrijven zonder dat er een wetenschappelijk geldige reden voor is. De manier waarop deze symptoomreclame werkt, lijkt wel afgekeken van de praktijken van alternatieve genezers.

Er zijn veel symptomen en kwalen en ziekten die enerzijds niet acuut levensbedreigend zijn, maar waar anderzijds de medische wetenschap geen goede 100% oplossing voor heeft, zoals eczeem, astma, chronische vermoeidheid, reuma, MS, chronische pijn, migraine. Vaak kan wel wat verlichting van het lijden bereikt worden, maar veel patiënten zijn daar niet tevreden mee.

Alternatieve genezers vertalen deze symptomen en kwalen naar oorzaken die binnen hun geneeswijze passen. Bij acupunctuur is dat een ‘verstoorde balans in de levensenergiestromen’ en bij de homeopaten wordt vaak de pseudodiagnose ‘verminderde weerstand’ gesteld. Orthomoleculaire behandelaars diagnosticeren niet-bestaande vitaminetekorten en colonhydrotherapeuten praten de patiënt aan dat hij of zij vol zit met toxische stoffen die de oorzaak zijn van alle klachten, om vervolgens gewone ontlasting met veel bombarie uit de patiënt te spoelen.

Alternatieve genezers stellen pseudodiagnoses en dragen bij aan het onnodig medicaliseren van patiënten met chronische kwalen. Medisch gezien bieden die alternatieve genezers zinloze behandelingen aan, die niettemin door de patiënt als prettig ervaren worden. Alternatieve behandelingen worden vergoed door de ziektekostenverzekering en dragen bij aan de stijging van kosten en premies voor de gezondheidszorg, precies zo als ook bij symptoomziekten gebeurt.

Beide, symptoomziekten en de alternatieve genezerij, leiden tot onnodige medicalisering. Het is mooi dat TROS Radar en de Consumentenbond het ene aanpakken. Nu het andere nog.

Deze bijdrage kwam tot stand op basis van inzendingen van Catherine de Jong, anesthesioloog, en D.O.E. Gebhardt, chemicus.