Utrechtse geneeskundefaculteit faciliteert kwakzalverij

De medische faculteit van de Universiteit Utrecht heeft kwakzalverij in haar opleiding opgenomen. De faculteit biedt tweedejaars geneeskundestudenten een keuzecursus ‘alternatieve geneeskunde’ aan. In periode vier, aan het einde van het tweede jaar, zijn er 28 cursusplaatsen te verdelen. De beschikbare plaatsen waren dit jaar snel ingevuld, laat een student – enigszins verbaasd – de Vereniging tegen de Kwakzalverij weten.

De bacheloropleiding geneeskunde bevat tien weken ‘vrije profileringsruimte’ die volgens studiegids 2018/2019 bedoeld is om “je eigen leerproces te sturen, thema’s verder uit te diepen en je blik op het toekomstig beroep te verbreden.” Een kwestie van reflecteren, legt de gids uit. Studenten krijgen 7,5 studiepunten voor het volgen van cursus GNBA220106. De totale studielast van een bacheloropleiding bedraagt 180 studiepunten.

In deze vrije ruimte kunnen studenten kiezen uit een dertigtal cursussen. Tussen inhoudelijke, zinvolle onderwerpen zoals “Academisch Engels”, “Forensische geneeskunde”, “Hartziekten”, “Intensive care”, “Stamcellen” en “Stroke” staat plots een vreemde, alternatieve eend: “Complementaire zienswijzen in de zorg”. De cursus wordt al enkele jaren in Uitrecht aangeboden. Studenten krijgen tijdens de cursus kennis voorgeschoteld over acupunctuur, homeopathie, antroposofische geneeskunde en integrative medicine, belooft de studiegids. Dit gebeurt in de vorm van hoorcolleges, werkcolleges en een meeloopstage in een praktijk waar acupunctuur, antroposofische geneeskunde of homeopathie wordt bedreven. Ook kan er worden geoefend met mindfulness-technieken.

Louis Bolk Instituut

De alternatieve keuzecursus is ontwikkeld in samenwerking met het Louis Bolk Instituut, dat sinds kort in Bunnik is gevestigd en berucht is vanwege twijfelachtige onderzoeken. Recentelijk nog naar het nut van yoga bij vermoeidheid (leverde niets op) en homeopathie bij premenstruele stoornis (PMS).

Veel van de docenten voor de cursus komen uit antroposofische hoek onder wie medisch biologe Miek Jong, onderzoekster bij het instituut en de niet meer praktiserende huisarts Guus van der Bie. Casper Post Uiterwaar, gepensioneerd huisarts van het antroposofische gezondheidscentrum Therapeuticum Utrecht, is coördinator van het blok. De niet meer praktiserende huisarts/acupuncturist Arie Bos, een bekende van de vereniging, doceert volgens het blokboek een cursus prikkunde.

Huisarts Wim Roukema uit het Friese Nijehaske neemt homeopathie voor zijn rekening. Hij doceert onder meer over homeopathische ontstoring van vaccinatieschade met superverdunningen, een curieus geloof waarvoor geen wetenschappelijke aanwijzing is en waar de reguliere geneeskunde grote afstand van neemt.

In Utrecht krijgen tweedejaars- studenten geneeskunde deze medische onzin voorgeschoteld als “uitdieping” terwijl het gaat om kwakzalverij. De inspectie voor de Gezondheidszorg (IGJ) heeft enkele jaren geleden homeopathische CEASE-artsen al eens waarschuwend toegesproken. In Utrecht staat zo’n arts les te geven aan een groep geneeskundestudenten.

Geen antwoord

De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft UMCU-decaan Frank Miedema en de verantwoordelijke opleidingsdirecteur in een brief om uitleg gevraagd. Ze hebben niet geantwoord. De vereniging heeft geen bezwaar tegen colleges over alternatieve behandelwijzen, echter ongeclausuleerd lesgeven in kwakzalverij past niet op een universiteit.

Het UMCU spant de kroon waar het gaat om faciliteren van kwakzalverij tijdens de geneeskundeopleiding. Het UMCG Groningen, waar in het verleden nog wel eens alternatieve kennis in collegezalen werd overgedragen, lijkt zijn leven gebeterd te hebben. Er zitten geen alternatieve zaken in het onderwijscurriculum geneeskunde, laat de studentenbalie geneeskunde weten. Studenten kunnen – optioneel – een project volgen bij een alternatieve arts. De studentenbalie wijst studenten door naar de Groningse huisarts Jean Pierre Jansen, lid van de Artsen Vereniging voor Integrale Geneeskunde (AVIG). Er doen elk jaar enkele studenten een project bij hem. Er zijn geen studiepunten mee te behalen.

Naschrift 20 april 2019: Vereniging sprak met UMCU

De Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) heeft het UMCU in een brief om uitleg gevraagd over het complementaire Keuzeblok. De vereniging heeft geen bezwaar tegen colleges over alternatieve behandelwijzen, echter ongeclausuleerd lesgeven in kwakzalverij past niet op een universiteit, vindt de vereniging.

De brief heeft het UMCU geïnspireerd naar de inhoud van het keuzeblok te gaan kijken. Cees Renckens en Yvonne Tak, bestuursleden van de vereniging, hebben op 11 april op uitnodiging een gesprek gevoerd met Berent Prakken, decaan a.i. en Tineke Westerveld, coördinator onderwijs van de Utrechtse faculteit. Zij verklaarden het belangrijk te vinden dat studenten iets weten van alternatieve geneeswijzen en inzicht krijgen in de motieven van de patiënten die hiervoor kiezen. Tijdens het gesprek hebben de UMCU-bestuursleden beloofd het keuzeblok met docenten (vrijwel allen afkomstig uit het Louis Bolk Instituut) en studenten te gaan analyseren om te zien of verbeteringen mogelijk zijn.

Er komen wijzigingen in het keuzeblok maar de UMCU-bestuursleden wilden zich niet uitspreken of dit inhoudt – waarop de vereniging aandringt – dat er geen rol meer is weggelegd voor alternatieve artsen. Ze toonden zich gevoelig voor het betoog van de VtdK dat het uitnodigen van alternatieve artsen en medewerkers van het Louis Bolk Instituut als docent – dat daar overigens goed voor wordt betaald – hen een onverdiende status geeft.

De faculteit zal bovendien, als uitnodigende partij deze sprekers/docenten met respect en egards behandelen, terwijl studenten eigenlijk tegen deze kwakzalvers gewaarschuwd zouden moeten worden, vindt de VtdK. Volgens de vereniging maakt het bovendien een rare indruk op studenten als alternatieve artsen dingen mogen beweren – straffeloos en nota bene op uitnodiging van de faculteit – die in strijd zijn met reguliere en EBM-gefundeerde richtlijnen en kennis en zich daarbij niets aantrekken van de overgrote meerderheid van hun vakbroeders.

De UMCU-bestuursleden benadrukten dat zij, net als de vereniging, aanstaande artsen weerbaar en kritisch willen laten denken over reguliere én alternatieve geneeswijzen. Wat het gesprek tussen de VtdK en het UMCU heeft opgeleverd? Het vermoeden bestaat dat alternatieve artsen een rol zullen blijven spelen in het keuzeblok, het UMCU ziet echter ook een rol weggelegd voor de VtdK bij de vernieuwing van het keuzeblok het komende jaar.