Vaginale lasertherapie na menopauze onwerkzaam

De Utrechtse Huid- en Laserkliniek schreeuwt het van de daken. Haar SheLase-Laser is de nieuwste innovatie op het gebied van vaginale lasers, waarmee vaginale klachten zoals pijn bij vrijen, verminderd gevoel bij vrijen door vaginale verslapping, stress- en inspanningsincontinentie, vaginale droogheid, steeds terugkerende vaginale infecties, irritatie en een branderig en scheurtjes aan de ingang van de vagina en verslapping van de schaamlippen de wereld uit geholpen kunnen worden.

Bewijs ervoor ontbreekt. Menopausale klachten aanpakken met een laser in de vagina werkt niet, blijkt uit een gedegen studie van Australische gynaecologen. De vrouwenartsen onder leiding van Fiona Li publiceerden er half oktober 2021 over in het Amerikaanse tijdschrift JAMA.

Het is voor het eerst dat er een goed opgezette studie is verschenen, na een flink aantal kleine onderzoeken van matige kwaliteit met dubieuze resultaten.

CO2-laser

De negentig vrouwen in de Australische studie hadden na de overgang klachten van vaginale droogheid, jeuk, en urine-incontinentie. De vrouwen werden behandeld met een CO2-laser die in de vagina werd gebracht. De helft werd behandeld met een werkende laser, de andere helft kreeg ter controle een zogeheten sham(nep)-behandeling: de laserstaaf werd ingebracht zonder laserwerking. Uit dit onderzoek blijkt dat de behandeling met een werkende laser na twaalf maanden geen enkele positief voordeel opleverde ten opzichte van de sham-behandeling.

In de jaren na de overgang hebben vrijwel alle vrouwen last van het dunner worden van vaginaslijmvlies door het sterk verminderen of wegvallen van de hormoonproductie door de eierstokken. Soms klagen de vrouwen over pijn bij de gemeenschap, jeuk of urineverlies. Deze klachten reageren goed op lokale of systemische hormoonbehandeling. Privéklinieken, ook in Nederland, propageren een laserbehandeling van deze lokale overgangsklachten.

De theoretische basis ervan is dat zo’n laserbehandeling enige verlittekening veroorzaakt. Door het aanmaken van onderhuids bindweefsel zou de vagina steviger worden en vaak ook minder droog. Uit de recente Australische studie blijkt echter dat zo’n laserbehandeling geen zin heeft. Amerikaanse vrouwenartsen van University of Utah School of Medicine in Salt Lake City adviseren daarom in een editorial in hetzelfde oktobernummer van de JAMA dat laserbehandelingen van de vagina gestopt zouden moeten worden tot beter onderzoek beschikbaar is.

Bevalling?

Laserbehandelingen worden ook aanbevolen voor vrouwen die na de bevalling een ruimere vagina ervaren en weer ‘honeymoon-fresh’ willen worden. In PubMed zijn enkele publicaties van dermatologen te vinden over deze ‘vaginale verjonging’. Hun studies zijn echter klein van opzet met maar soms een positief resultaat. De werkzaamheid en de veiligheid zou daarom eerst beter moeten worden onderzocht, is het editorial-advies.

Helemaal uit de lucht vallen komt dit overigens niet. In 2018 adviseerde de Amerikaanse FDA, na meldingen over toegenomen pijn bij geslachtsgemeenschap en brandwonden, dat laserbehandelingen alleen zouden mogen worden toegepast in een goed opgezette setting.

Vaginale laserbehandelingen worden in Nederland in een aantal klinieken toegepast. In onder meer de kliniek Diana Gabriels in Barenrecht, de Kliniek Veldhoven van cosmetisch gynaecologe Joke Haartsen en de kliniek van esthetisch dermatoloog Willeke Kamphof in Haarlem. 

De prijs van een vaginale laserbehandeling kan oplopen tot enkele duizenden euro´s Zorgverzekeraars vergoeden deze ingreep niet zonder een duidelijke medische indicatie. Deze ontbreekt meestal.

Wij hebben enkele behandelaars – Kamphof, Haartsen en Engels – schriftelijk gewezen op het recent verschenen JAMA-artikel waaruit blijkt dat hun vaginale laserbehandelingen niet werken en dat dus uitvoering ervan valt in de categorie kwakzalverij. We hebben gevraagd of ze nu met deze laserbehandelingen stoppen. Er is tot heden geen reactie ontvangen. Patiënten zijn gewaarschuwd.

Zie verder:

– Review of non-invasive vulvovaginal rejuvenation
J Eur Acad Dermatol Venereol 2020 Apr;34(4):716-726.

– Vaginal Rejuvenation: A Retrospective Review of Lasers and Radiofrequency Devices
Dermatol Surg 2021 Apr 1;47(4):489-494.