Vereniging protesteert tegen acupunctuurpromotie

De Vereniging tegen de Kwakzalverij begrijpt niet dat de universiteit mevr. Bosch op basis van dit geschrift heeft toegelaten tot de promotie, schrijft de vereniging in een brief aan de rector-magnificus van de Radboud Universiteit, Theo Engelen en aan promotor Ton Coenen, die zeven jaar geleden afscheid nam als hoogleraar biologische psychologie. Promovenda Peggy Bosch kreeg een kopie van de brief die namens vereniging is ondertekend door bestuurslid Michiel Hengeveld, psychiater en emeritus-hoogleraar aan het Erasmus MC in Rotterdam en Frits van Dam, secretaris van de vereniging en emeritus-hoogleraar psychologie bij het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in Amsterdam.

Het onderzoek in het proefschrift van Peggy Bosch – onder de hoofdkop ‘Needles on the couch‘ – is volgens de vereniging gebaseerd op biologisch onbegrijpelijke en onzinnige theorieën. Acupuncturiste Bosch, in 2003 in Nijmegen afgestudeerd als klinisch-psychologe, werkt na een prikopleiding op de Shenzhou Open University in Amsterdam, als heilpraktiker in de Duitse psychiatrische kliniek Landschaftsverband Rheinland in Bedburg-Hau, net over de grens bij Kleve. Promovenda Bosch heeft het in haar proefschrift over traditionele Oosterse geneeskunst en westerse geneeskunst alsof het vergelijkbare grootheden zijn, terwijl het volgens de vereniging gaat om een onbewezen geneeskunst versus wetenschappelijke geneeskunde.

Bosch concludeert in haar proefschrift dat de resultaten van acupunctuur bij depressieve stoornissen en in mindere mate ook bij schizofrenie veelbelovend zijn, maar dat er nog goed-ontworpen studies met grotere aantallen patiënten gedaan moeten worden. Ze doet dat “op basis van een niet op de huidige standaarden gebaseerde review van methodologisch zwakke studies. Vervolgens doet ze zelf drie methodologisch slecht-ontworpen studies met kleine aantallen patiënten en presenteert ze een casus”, zo stelt de vereniging.

Deze drie eigen studies van de promovenda zijn methodologisch onacceptabel: “de aantallen geïncludeerde patiënten zijn te klein, een wachtlijstconditie wordt gebruikt als controlegroep, de experimentele groep krijgt een sterk suggestieve behandeling van twaalf weken, er is sprake van volledig subjectieve meetinstrumenten, er is een grote uitval in de wachtlijstgroep en is geen follow-up van de resultaten na de nameting”, vat de vereniging haar kritiek samen.

“Bij de casuspresentatie stapt de promovenda in de bekende valkuil van het post aut propter: haar bewering dat de patiënte drie maanden na de acupunctuurbehandeling minder schizofrene symptomen had, hoeft helemaal geen gevolg te zijn van de behandeling. Bovendien laat ze zien dat de verbetering van de slaap van de patiënte maar tijdelijk was. Deze bevinding falsifieert de resultaten van de drie eigen studies, maar deze contradictie bespreekt de promovenda nergens in haar proefschrift”, aldus de bestuursleden in hun brief aan de rector-magnificus en de promotor.

De drie eigen studies en de literatuurreview zijn of worden gepubliceerd in alternatieve tijdschriften, zo meldt het proefschrift. De bestuursleden van de VtdK zijn niet onder de indruk: “Vermoedelijk zijn dit peer reviewed tijdschriften, maar het feit dat de artikelen zijn geaccepteerd zegt genoeg over de kwaliteit van deze tijdschriften en suggereert dat artikelen over alternatieve behandelingen met beweerde positieve bevindingen een grote kans maken om opgenomen te worden, ook al voldoen ze niet aan de gangbare wetenschappelijke eisen”, aldus de briefschrijvers. De promotie vindt overigens niet plaats aan de medische faculteit in Nijmegen maar aan de faculteit der sociale wetenschappen daar.

 

In de media

Nijmeegs acupunctuur-onderzoek ‘zo lek als een mandje’ – de Volkskrant

Acupunctuur-onderzoek ‘lek als een mandje’– De Telegraaf

90.000 euro als prikkel voor ‘flutproefschrift’ over acupunctuur? – BNR

Nijmeegs acupunctuur-onderzoek is ‘kwakzalverij’ – Skipr

 

Naschrift 6 november 2015

De promotoren van het proefschrift, Anton
Coenen en Gilles van Luijtelaar, reageren als volgt op de brief van de
vereniging:

“Hartelijk dank voor uw brief waarin u bezwaar maakt tegen het
onderwerp en de aanpak van het promotieonderzoek van mevr. Peggy Bosch. Zij heeft
voldaan aan de criteria die worden gesteld in het promotiereglement en
kan daarom haar werk verdedigen tijdens de promotieplechtigheid. Een negatief
resultaat, of een onderwerp dat buiten de reguliere opvattingen valt, zijn naar
onze mening geen grond voor afwijzing van een onderzoek. Dit promotietraject is
gestart omdat niet op voorhand uit te sluiten was dat acupunctuur zou kunnen
werken als een aanvullende behandeling (‘add
on’ therapie) voor de bestaande behandelingen voor depressie en
schizofrenie. Er zijn voornamelijk nulresultaten
gevonden. Alleen bij depressie is een klein, doch
significant effect geconstateerd. Terecht merkt u op dat deze is gebaseerd
op zelfrapportage via vragenlijstonderzoek. De oorzaak van het kleine effect is niet
vastgesteld en dus kan ook niet gesteld worden dat acupunctuur daarop van
invloed is geweest, maar ook niet dat ze dat niet is geweest. Kritiek op proefschriften en
wetenschappelijke artikelen is altijd mogelijk. Laat dit verder verhelderen in het
wetenschappelijk discours”, aldus de Nijmeegse reactie.

 

Naschrift
24 november 2015

De Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) deed zijn
beklag bij het College van Bestuur van de Radboud Universiteit over de
abominabele kwaliteit van het acupunctuurproefschrift en kreeg deze reactie:

“Naar
aanleiding van de e-mail die U naar de rector van de Radboud Universiteit heeft
gestuurd, met betrekking tot het proefschrift van Peggy Bosch over acupunctuur
bij psychiatrische aandoeningen, laten wij U weten dat het college van bestuur
van de Radboud Universiteit heeft gecontroleerd of alle procedures rondom de
promotie correct verlopen zijn. Dat is het geval.

De
promotieplechtigheid op donderdag 26 november aanstaande zal dan ook gewoon
doorgang vinden. Hoogachtend,
prof. dr. G.J. M. Meijer, voorzitter.”

 

Naschrift
27 november 2015

Op 28 oktober is
in de Agenda-rubriek van de Radboud Universiteit de volgende aankondiging van
de promotie van Peggy Bosch te lezen, het is een tekst die ongetwijfeld is
aangeleverd door de promovenda zelf.

“Dit proefschrift laat zien dat er
sterkere indicaties zijn voor de effectiviteit van acupunctuur in de
behandeling van patiënten met depressie dan voor patiënten met schizofrenie.
Bij schizofrenie-patiënten werden slechts voorzichtige effecten op slaap
gevonden. In patiënten met depressie, lijkt acupunctuur de stemming te
verbeteren en dit zou kunnen werken via een positief effect op slaap”.

Na de ontstane commotie,
onder meer door het kritische nieuwsbericht begin november in De Volkskrant, past de universiteit de agenda-omschrijving
van de promotie aan en volstaat met een aanzienlijk kortere, nieuwe versie met
een geheel andere uitkomst en is acupunctuur niet meer dan een placeboprik:

“Peggy Bosch onderzocht de effecten van
een ‘add-on’ acupunctuurbehandeling tegen de slaapproblemen die gepaard gaan
met psychiatrische aandoeningen. Alle patiënten waren onder ambulante
behandeling van een psychiater en kregen tijdens het onderzoek hun
gebruikelijke medicatie. 

Bosch vond bij patiënten met depressie een kleine doch significante verbetering
op de veel gebruikte Hamiltonschaal waarmee het klinische welbevinden van
patiënten wordt uitgedrukt op basis van zelfrapportage. Overigens kon niet
worden vastgesteld of het gevonden effect door acupunctuur kwam, of een
niet-behandelingsspecifiek effect was. Voor de onderzochte patiënten met
schizofrenie werd geen effect gevonden.”

De promotieplechtigheid op 26 november heeft geresulteerd in enkele kritische
verslagen. Het EO-radioprogramma Dit is
de Dag besteedt er enkele minuten aan.

En ook het universiteitsmedium Vox doet verslag:

Ook de regionale krant De Gelderlander ging naar de Nijmeegse aula. We nemen enkele zinnen
over, het artikel staat niet op de internetsite van de krant. Journaliste Bettine
Winters tekende enkele citaten op uit de mond van onder andere promovenda Peggy
Bosch: ”Het moet bewezen zijn voordat ik het in de kliniek kan aanbieden.” In
de Duitse kliniek waar ze werkt zal dit echter niet gebeuren omdat uit het
onderzoek van Bosch geen overtuigend bewijs komt. Tijdens haar verdediging stelde
Bosch dat ze achteraf gezien niet de westerse diagnose van depressie en
schizofrenie had moeten hanteren maar de oosterse. Waarna een nog raadselachtiger
citaat volgt. Bosch: “De Chinese geneeskunde onderscheidt meer verschillende
diagnoses.”

Promotor Anton Coenen, zich van geen kwaad
bewust over zijn merkwaardige rol als begeleider, meldt de journaliste van De Gelderlander: “Ik dacht dat we die
tijd gehad hadden en dat alternatieve therapieën onderzocht mochten worden.” En
een stukje verder: “Ik geef toe dat er wat zwakke punten in het onderzoek
zitten”, aldus Coenen die, in tegenstelling tot het geloof van de promovenda, stelt
dat het “gemeten gunstige resultaat een placebo-effect is.”

In de eind november verschenen uitgave van Skepter, het blad van de Stichting
Skepsis, fileert Jan Willen Nienhuys
het proefschrift van Bosch.