Vereniging wil dat staatssecretaris Van Rijn Chopra-symposium mijdt

Excellentie,

Met verontrusting nam de in het briefhoofd genoemde vereniging kennis van uw voorgenomen bijdrage aan een bijeenkomst in Amsterdam op 5 juni, gewijd aan ‘Alzheimer: The Future of Brain Health’.

Graag willen wij u attenderen op de wijze van totstandkoming van dit symposium en de agenda die achter dit schijnbaar onschuldige gebeuren schuilgaat. Initiatiefnemer van het symposium is de heer Fred Matser, een man die een vermogen verdiende in de vastgoedsector en zich tegenwoordig via allerlei stichtingen tot doel heeft gesteld New Age ideeën te verspreiden, zoals daar zijn spiritualiteit, ecologie, paranormale fenomenen en bijna-doodervaringen. Zijn Fred Foundation besloot om de Indiaas-Amerikaanse arts Deepak Chopra weer eens naar Nederland te halen voor een lezing. Matser maakt deel uit van het bestuur van diens Chopra Foundation. Voor achtergrond informatie over deze Chopra verwijs ik naar de samenvatting van zijn carrière, zoals die recent in Medisch Contact werd gepubliceerd en die onweersproken is gebleven. Zoals u daar kunt lezen wordt hij terecht door velen gezien als charlatan of – in vriendelijker bewoordingen – de ‘poet-prophet of alternative medicine’ (TIME in 1999). Zijn ‘mind-body medicine’ is een eufemisme voor paranormale geneeskunde. Zijn geklets over de kwantummechanica en haar relevantie voor het genezen is weinig minder dan wartaal.

Om een medisch tintje aan de lezing te geven wordt Chopra geflankeerd door twee wel serieuze medische onderzoekers, de neurowetenschapper Rudy Tanzi, een man die naast zeer goed onderzoek ook ‘samenwerkt’ met Chopra, die zelf geen enkele expertise bezit op het gebied van Alzheimer. Net als het geval bij Tanzi vonden Chopra en Matser ook in Nederland al snel een wetenschapsman, die zijn wetenschappelijk geweten ook wel tijdelijk wilde uitschakelen (‘we moeten open staan voor mogelijke oplossingen uit alle richtingen’) en door zijn deelname enig extra cachet aan de bijeenkomst kon geven. Het betreft neuroloog Philip Scheltens, hoogleraar aan het VUmc. Het gaat deze keer over de ziekte van Alzheimer, maar het format zou met evenveel succes kunnen worden ingezet als men obesitas als onderwerp had gekozen. Het gaat erom om Deepak Chopra voor het voetlicht te brengen.

Dat het hier inderdaad geen normaal medisch symposium betreft, blijkt o.a. uit de sprekerslijst waarop Matser zelf twee maal voorkomt, terwijl er ook een danseres zal optreden. Weinig serieus is ook het Comité van Aanbeveling waarin o.a. Pim van Lommel prijkt, een aanhanger van de BijnaDoodErvaringen en iemand die gelooft in uittredingen en reïncarnatie, terwijl ook de oproep om Alzheimerpatiënten mee te nemen naar het symposium de kans op een ordelijk verlopende discussie aanzienlijk verkleint.

U staat aangekondigd als spreker over het onderwerp ‘integrative care’: een nieuw schuilwoord voor het op één lijn stellen en liefst integreren van bewezen effectieve reguliere geneeskunde met alternatieve geneeswijzen als acupunctuur, ayurvedische geneeskunde, yoga, homeopathie et cetera. Met integrale geneeskunde, waarin rekening wordt gehouden met somatische, psychische en sociale aspecten in de geneeskunde, heeft de ‘integrative medicine’ hoegenaamd niets gemeen. Wellicht verkeerde u in de veronderstelling dat beide begrippen een identieke betekenis hebben. Voor een verstandige analyse van de ‘integrative medicine’ verwijs ik naar het bijgevoegde artikel van Edzard Ernst, een expert op alternatief-geneeskundig gebied. 

De conclusie is duidelijk: uw aanwezigheid zal alleen dienen om status te verlenen aan de hedendaagse kwakzalverij, die zich aandient als ‘integrative medicine’. Het beste ware dat u zich alsnog als spreker terugtrekt: uw optreden in dit gezelschap zal, los van de inhoud van uw voordracht, lange tijd gebruikt worden door kwakzalvers, die eruit concluderen dat onze overheid deze vorm van ‘care’ omhelst. Wilt u niet zo ver gaan en uw toezegging aan Matser c.s. gestand willen doen, dan kan uw toespraak alleen maar bestaan uit het beklemtonen dat aan alternatieve geneeswijzen dezelfde eisen van veiligheid, doelmatigheid, begrijpelijkheid en werkzaamheid gesteld moeten worden als aan de behandelmethoden van de reguliere geneeskunde. U zult dan moeten constateren dat er vanuit de alternatieve geneeskunde bitter weinig overblijft waarmee de gewone geneeskunde kan integreren of zelfs alleen maar samenwerken. Van ‘integrative care’ zou u zich derhalve in de scherpste bewoordingen moeten afkeren.

Een dergelijke stellingname zou ook geheel in de geest zijn van de huidige minister van VWS, Edith Schippers, en ook van haar voorganger Hoogervorst met wie onze Vereniging ook een zeer goede verstandhouding had. Op consistentie van het VWS-beleid m.b.t. de kwakzalverij hopen wij te kunnen vertrouwen.

Hoogachtend,

Catherine J. de Jong, anesthesioloog, voorzitter Vereniging tegen de Kwakzalverij

Naschrift 21 mei 2015

Op 21 mei maakte de congres-organisatie bekend dat staatssecretaris Van Rijn heeft afgezegd wegens ‘politieke verplichtingen’. Hij zal ook geen vervanger sturen. Anders dan in het antwoord van Renckens aan Matser staat vermeld is de bijdrage van Alzheimer Nederland (AN) niet van financiële aard geweest, maar heeft men vooral meegedacht en sprekers voorgesteld. Dat wordt ook bevestigd door Matser. Nu is tijd natuurlijk ook geld en wij blijven ons storen aan de onbekookte liefde voor ayurvedische elementen van AN in de speurtocht naar een behandeling van de ziekte van Alzheimer, maar de feiten moeten kloppen. Waarvan acte. Rechtsboven aan deze pagina is de brief die wij ontvingen van Matser, de organisator van het congres, en de reactie van Renckens hierop te downloaden. 

Naschrift juni 2015

Staatssecretaris Martin van Rijn heeft direct na ontvangst van de brief van
de Vereniging tegen de Kwakzalverij de organisatie laten weten de dag van het
symposium verhinderd te zijn. Hij stuurde geen vervanger. Van Rijn
liet zich hierbij mede inspireren door de uitspraak van de belangrijkste
Alzheimer-onderzoeker in Nederland, Philip Scheltens van het VUmc, half mei in De Volkskrant. Scheltens, zelf spreker
op het congres: ‘Ik heb niets met dat alternatieve gedoe. Ik
hou mijn eigen verhaal en de rest kan mij gestolen worden.’  

De Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN) heeft een verzoek om accreditatiepunten
voor het Chopra-symposium in Amsterdam afgewezen. De NVN accrediteert alleen
vakinhoudelijke neurologische nascholing, laat de vereniging desgevraagd weten.
“Hiertoe kan een optreden van alternatief genezer Deepak Chopra niet
worden gerekend. Bovendien ondermijnt zijn aanwezigheid op het symposium
de wetenschappelijke boodschap van de overige sprekers”, laat de NVN in niet mis
te verstane bewoordingen weten.

Een afgang voor de organisatoren die het symposium presenteerden als
“informeren over de laatste stand van zaken op het gebied van (genetische
oorzaak en behandeling van de ziekte van Alzheimer.”

De beroepsgroep NVN denkt daar blijkbaar anders over. 

Het Accreditatie Bureau Cluster 1 (huisartsen en specialisten in de ouderengeneeskunde),
de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG),
de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG), de Vereniging van
Specialisten Ouderengeneeskunde (Verenso) en het Accreditatiebureau Verpleegkundig Specialisten
Register honoreerden het symposium wel, met vijf accreditatie
punten.