Vreemde incontinentiebehandeling van Cor Kok

Cor Kok werkte dertig jaar lang als ambulanceverpleegkundige. Met het klimmen der jaren viel het vak hem steeds zwaarder, het werd tijd voor iets anders. In 2007 begon hij in Woerden zijn eigen onderneming, Finesse Bodyline Clinic. Aanvankelijk hield zijn ‘kliniek’ zich bezig met het vergruizen van vetcellen. Tegenwoordig verricht Finesse behandelingen en onderzoeken voor uiteenlopende medische kwalen, waar patiënten vaak duizenden euro’s moeten neertellen. De promotiemachine draait op volle toeren. Kok adverteert in bladen en verschijnt met regelmaat in gesponsorde tv-programma’s, waaronder het zondagmorgenprogramma Business Class van presentator/makelaar Harry Mens op RTL7. 

Supplementen

Vier maanden geleden bracht het bedrijf een magneetstoel tegen incontinentie op de markt. Onder de noemer IncoFin-therapie. Tijdens een behandeling zit de patiënt volledig aangekleed op de stoel. Het zitvlak en de rugleuning van de stoel zenden magnetische pulsen uit. De site meldt dat dit resulteert in een versterking van de bekkenbodemspieren en een terugkeer van de normale continentiefunctie. De IncoFin zou een oplossing bieden voor alle soorten urine-en ontlastingsincontinentie bij mannen en vrouwen. Een half uur op de stoel kost 200 euro. Voor het optimale effect worden acht sessies aanbevolen.

De webredactie stelde per e-mail vragen aan Cor Kok. Daarop volgde een uitnodiging voor een gesprek. We ontmoeten Kok in zijn kliniek, gevestigd op een bedrijventerrein in Woerden. In de wachtruimte hangt een scherm waarop tv-optredens van de voormalig ambulanceverpleegkundige worden vertoond. Op houten planken staan potten met supplementen van het merk Biogena uitgestald.

Na enkele minuten wachten wijst Kok de weg naar zijn spreekkamer. Hij begint te vertellen over de IncoFin. ‘We hebben al heel wat mensen behandeld en het gros daarvan is tevreden met de resultaten. Zijn we er al? Nee, natuurlijk niet. Voor ons is dit een nieuwe methode waar we verder onderzoek naar moeten doen. De fabrikant adviseert twee behandelingen per week. Mijn suggestie was: kun je niet beter drie behandelingen per week doen? We kijken voortdurend hoe we betere resultaten kunnen bereiken, bijvoorbeeld door het ondersteunen van de blaas en urinewegen met supplementen.’ Kok’s belangstelling voor vitaminepillen is niet verrassend; aan de muur hangt zijn diploma orthomoleculaire therapie.

Resultaten niet super

Bart van Bezooijen is uroloog bij het Meander Medisch Centrum in Amersfoort en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Urologie. Hij is bekend met het apparaat. ‘Door op zo’n stoel te zitten kun je de bekkenbodemspieren stimuleren en ze iets sterker maken. Het is dus een mogelijkheid, maar de resultaten zijn niet super. Je kunt meer bereiken met oefeningen; je wordt tenslotte ook geen bodybuilder door op een trilplaat te staan. Het effect is dusdanig twijfelachtig dat deze therapie niet door ziekenhuizen en bekkenbodemtherapeuten wordt aangeboden. In het begin leek het veelbelovend maar uiteindelijk is het resultaat, zeker op de langere termijn, te laag om dat groots in te zetten. Ik heb het nooit aan mijn patiënten geadviseerd.’

De claim dat de magneetstoel effectief zou zijn tegen alle vormen van incontinentie vindt Van Bezooijen veel te ruim. ‘Bij mannen verwacht ik dat het niets doet. Sommige vrouwen krijgen de bekkenbodemspieren niet onder controle, omdat ze de oefeningen niet kunnen uitvoeren. Voor hen kan zo’n stoel behulpzaam zijn. Dat is dus een beperkte groep. Het werkt eigenlijk alleen bij vrouwen met stressincontinentie. Zij moeten het dan wel regelmatig blijven herhalen, dat wordt dus een dure grap. Bij aandrangincontinentie moet je meer ontspannen tijdens het plassen, dan heb je niets aan een apparaat dat spieren stimuleert. Bij ontlastingsincontinentie spelen factoren zoals verzakking een rol, dat verhelp je eveneens niet met een magneetstoel.’

Geldklopperij

In het jaar 2000 was het Algemeen Ziekenhuis Middelheim in Antwerpen nog enthousiast over het apparaat. ‘Magnetische stoel helpt urineverlies uit wereld’, kopte de Gazet van Antwerpen. Een toenmalig medewerker verklaarde in het artikel dat hij verwachtte dat deze methode een verbetering zou bieden voor vrouwelijke patiënten. Ruim twintig jaar later is het enthousiasme verdwenen. Uroloog Nele Toussaint van het Antwerpse ziekenhuis vertelt: ‘Wij hebben hem niet meer in het Middelheim ziekenhuis. Dit is ook meer iets voor bekkenbodemkinesisten. Ik weet dat de bekkenbodemkliniek in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen hem eens getest heeft, maar niet aangekocht. Ik zie de meerwaarde niet ten opzichte van de reguliere biofeedback probe, behoudens het feit dat je deze vaginaal dient in te brengen.’

Uroloog Maxime Kummeling van het Haaglanden MC bekeek op verzoek van de webredactie de site van Finesse. ‘Deze behandeling staat in geen enkele richtlijn. Het filmpje is ook bijzonder, een magnetische stoel waar je met een grote riem op kunt zitten. Ik zie nergens welke uroloog of uro-gynaecoloog aan deze kliniek verbonden is. Geldklopperij lijkt mij zo.’

Kok vertelt dat een verpleegkundige de sessies met de IncoFin begeleidt. Dat zijn kliniek de medische richtlijn negeert, vindt hij niet erg. ‘Wij zijn niet gebonden aan de richtlijn. Om voor vergoeding in aanmerking te komen moet je daaraan voldoen. Maar wij leveren geen vergoede zorg. Ik kijk naar het resultaat. Het grote voordeel van deze incontinentiebehandeling is dat het minder belastend werkt. Ik zou zeggen: lees de reacties op Klantenvertellen.nl en dan zie je behoorlijk wat goede reviews.’ Kok beweert dat de techniek ten aanzien van magnetische stimulatie nog volop in ontwikkeling is en dat zijn Woerdense behandelcentrum werkt met de nieuwste variant van de stoel.

Onbewezen pijntherapie

Mensen met pijn aan het bewegingsapparaat zijn eveneens welkom bij Finesse. Voor hen heeft de kliniek osteopressuur in de aanbieding, een alternatieve therapie uit Duitsland ontwikkeld door Roland Liebscher en Petra Bracht. Kok kwam de methode op het spoor door een video op YouTube en besloot een opleiding te volgen bij het echtpaar.

Tijdens een sessie met osteopressuur worden pijnreceptoren ingedrukt. Nadien moet de patiënt thuis bewegingsoefeningen doen. ‘Door osteopressuur toe te passen op de pijnreceptoren ter hoogte van de peesaanhechting, neemt de pees- en spierspanning af. Hierdoor zal de pijn afnemen of verdwijnen,’ meldt de Finesse-website. Het Woerdense behandelcentrum meent dat hiermee operaties zoals een nieuwe knie of een kunstheup worden voorkomen. 

Lars Elzinga anesthesioloog-pijnspecialist en medisch manager van het Bravis Pijncentrum in Roosendaal ziet geen enkel bewijs. Een zoekopdracht in Pubmed – de databank voor medisch wetenschappelijke artikelen – met de termen Osteopressur of Liebscher & Bracht levert nul resultaat op. ‘Ik vraag mij af waarom ze specifiek op een botvlies drukken om de pijn weg te halen. Als ik last heb van lage rugpijn, vanwege spieren of zenuwen, dan vind ik het een raar idee om op een botvlies te drukken. Dat klopt niet. Zeventig procent van onze poli bestaat uit lage rugpatiënten. Die pijn haal ik niet weg door op de rug te duwen. Ik denk ook niet dat het kwaad kan. Maar de patiënt is wel veel tijd kwijt. Iemand die bijvoorbeeld in aanmerking komt voor een nieuwe knie heeft vaak al geruime tijd klachten. Dat ga je niet beter maken met drukken op een bepaalde receptor. Het is een anatomisch probleem, dat moet opgelost worden.’

Elzinga stoort zich aan de claims van Kok’s leermeesters. ‘Als ik kijk op de website van Liebscher & Bracht dan staat daar dat mensen pijnvrij kunnen worden. Dat is onmogelijk. Wij kunnen niet alle patiënten pijnvrij maken, zeker niet in het geval van chronische klachten. We kunnen wel ons best doen om de pijn acceptabel te maken.’

Burn-out meten

Kok blijft vasthouden aan de methode. ‘We zien mensen die strompelend binnenkomen en na afloop bij de balie staan te tapdansen van plezier.’ De voormalig ambulanceverpleegkundige noemt de Nederlandse geneeskunde conservatief en stelt dat onze behandelmethoden zijn vastgeroest. Volgens hem is er wél bewijs voor de alternatieve pijntherapie. Hij loopt de kamer uit en komt terug met een boek van Liebscher wijzend op pagina’s met bronvermelding. ‘Maak maar een foto dan kun je dat thuis op je gemakje bekijken.’ De getoonde literatuurlijst bevat echter geen studies naar osteopressuur, maar referenties van algemene gegevens die de schrijver bespreekt. Waaronder: een onderzoek naar de kosten van rugpijn in Duitsland en een gezondheidsrapport van ziekenfonds DAK Gesundheit.

Directeur Kok van Finesse is constant op zoek naar ‘innovaties’. Zo verscheen hij vorig jaar december bij Harry Mens aan tafel om te spreken over het diagnosticeren van burn-out door middel van een ANS Spectraalanalyse. Deze methode zou objectiever zijn dan de vragenlijsten die bedrijfsartsen gebruiken. Het werkt als volgt: een sensor wordt met een elektrode onder het rechter sleutelbeen bevestigd en verbonden met een elektrode aan de linkerzijde. Deze sensor meet gedurende 24 uur hartslag en ademhaling. 

In een behandelkamertje demonstreert Kok de techniek. Op een computerscherm verschijnen gegevens van een ‘gezond’ persoon en iemand die volgens hem kampt met een burn-out. Hij wijst op de grafiek van zijn uitgebluste cliënt. ‘Hier zie je dat de parasympatische activiteit praktisch helemaal weg is, ook de sympatische activiteit is verdwenen. Dit is dus iemand die 24 uur per dag op de bank zit.’

Maar hoe onderscheidt de kliniek op basis van deze gegevens een burn-out van een depressie? Kok legt uit: ‘Bij een depressie blijf je regeneratie houden en bij een burn-out breekt dat volledig weg. Je kunt het hier zien aan de hartslag, die blijft op hetzelfde niveau hangen en dat hoort niet zo.’

Kok stelt slechts een diagnose. Wie een behandeling wil, moet elders hulp zoeken. Het lijkt onwaarschijnlijk dat medisch professionals de diagnose klakkeloos overnemen. Tot op heden krijgt de aanpak van Kok weinig bijval. ‘Bedrijfsartsen zijn niet in deze methode geïnteresseerd. We hebben een aantal artsen benaderd met de vraag of zij dit willen toepassen. Ze vinden dat de huidige methode voldoende werkt,’ onthult hij.

Onzin

Michiel Hengeveld, emeritus-hoogleraar psychiatrie Erasmus MC en bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, vindt de alternatieve burn-out meting onzin. ‘Ik ken geen enkele studie die dit kan, laat staan dat het iets met burn-out te maken zou hebben.’ Emeritus hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie Wilmar Schaufeli van de Universiteit Utrecht schreef veelvuldig over burn-out. Hij is onbekend met de methode. ‘Volgens mij is er geen of weinig (psychofysiologisch) burn-out onderzoek dat zo’n aanpak ondersteunt.’

Op de website van Finesse is wetenschappelijke onderbouwing niet te vinden. Nergens wordt aannemelijk gemaakt dat de ANS Spectraalanalyse burn-out zou kunnen vaststellen, laat staan dat deze methode beter functioneert dan de bestaande systematiek.

We gaan niet overtuigd richting de uitgang van de kliniek.

Naschrift 18 januari 2022: Kok prikt onnodig in gewrichten

Cor Kok heeft de naam van zijn bedrijf veranderd in Finesse Medical Center, liet hij half januari in een gekocht interview in het programma van makelaar Harry Mens weten. 

Het behandelaanbod is uitgebreid met injecties voor artrosepatiënten. De handelwijze, genaamd ArtroFin, zou resulteren in uitstel of zelfs afstel van een eventuele operatie. Tijdens de behandeling wordt 20 ml bloed afgenomen. Het buisje wordt bewerkt in een centrifuge waardoor bloedplaatjesrijk plasma ontstaat. De bloedplaatjes zouden ‘groeifactoren’ bevatten die het genezingsproces stimuleren. De vloeistof wordt in het aangetaste gewricht geïnjecteerd. 

Dit is een voorbehouden handeling, alleen een arts of eventueel een bevoegde zorgprofessionals in opdracht van een arts mogen dit soort injecties met een holle naald toedienen. Bij Finesse werkt echter geen arts. Kok is voormalig ambulanceverpleegkundige en niet gespecialiseerd op het gebied van orthopedie of reumatologie. Daarom stelt Catherine de Jong, anesthesioloog en secretaris van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, dat hij in de fout gaat. Ze gaat een melding doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Kok is zich van geen kwaad bewust. ‘Ik ben zelfstandig bevoegd tot het doen van voorbehouden handelingen (…) Centraal uitgangspunt van de wet is: bekwaam maakt bevoegd. Ik ken de wet heel goed, want ik ben in 1992-1994 persoonlijk betrokken geweest bij de totstandkoming van de wet BIG,’ reageert hij.

Het wetenschappelijk tijdschrift JAMA publiceerde onlangs een studie over injecties met bloedplasma bij enkelartrose. De conclusie was dat het niet werkt. Er werd geen verschil gevonden tussen proefpersonen met een bloedplaatjesinjectie en degenen die een placebo ontvingen. De Nederlandse medische richtlijn raadt de handelwijze daarom af bij volwassenen met knie- of heupartrose.